Łyżwiarstwo szybkie
Międzynarodowa Unia Łyżwiarska
Tak
.
Łyżwiarstwo szybkie jest konkurencyjną formą łyżwiarstwa, w której zawodnicy ścigają się ze sobą w pokonywaniu określonego dystansu na łyżwach. Rodzaje łyżwiarstwa szybkiego to łyżwiarstwo szybkie na długim torze, łyżwiarstwo szybkie na krótkim torze i łyżwiarstwo szybkie w maratonie. W Igrzyskach Olimpijskich, łyżwiarstwo szybkie na długim torze jest zwykle określane jako „łyżwiarstwo szybkie”, podczas gdy łyżwiarstwo szybkie na krótkim torze jest znane jako „short track”. ISU, organ zarządzający obu sportów lodowych, odnosi się do długiego toru jako „łyżwiarstwo szybkie” i krótki tor jako „łyżwiarstwo short track”.
Międzynarodowa federacja została założona w 1892 roku, pierwszy dla każdego sportu zimowego. Sport ten cieszy się dużą popularnością w Holandii, Norwegii i Korei Południowej. Istnieją top międzynarodowe lodowiska w wielu innych krajach, w tym w Kanadzie, Stanach Zjednoczonych, Niemczech, Włoszech, Japonii, Rosji, Kazachstanie, Chinach, Białorusi i Polsce. Obwód Pucharu Świata odbywa się z wydarzeniami w tych krajach plus dwa wydarzenia w hali lodowej Thialf w Heerenveen, Netherlands.
Overview
Standardowe lodowisko dla długiego toru ma 400 metrów długości, ale tory 200, 250 i 3331⁄3 metrów są używane sporadycznie. Jest to jedna z dwóch olimpijskich form tego sportu i ta, która ma dłuższą historię.
Zasady Międzynarodowej Unii Łyżwiarskiej pozwalają na pewną swobodę w wielkości i promieniu łuków.
Łyżwiarstwo szybkie na torze krótkim odbywa się na mniejszym lodowisku, zwykle wielkości lodowiska hokejowego, na torze owalnym o długości 111,12 m. Dystanse są krótsze niż w wyścigach na długim torze, z najdłuższym indywidualnym wyścigiem olimpijskim 1500 metrów (sztafeta kobiet to 3000 metrów, a sztafeta mężczyzn 5000 metrów). Zawody są zazwyczaj rozgrywane w formacie pucharowym, z najlepszymi dwoma w heatach czterech lub pięciu kwalifikujących się do wyścigu finałowego, gdzie przyznawane są medale. Dyskwalifikacje i upadki nie są rzadkością.
Istnieją wariacje na temat wyścigów ze startu masowego. W regulaminach sportów rolkowych opisanych jest osiem różnych rodzajów startów masowych. Wśród nich są wyścigi eliminacyjne, w których jeden lub więcej zawodników jest eliminowanych w ustalonych punktach trasy; proste wyścigi dystansowe, które mogą zawierać wyścigi wstępne; wyścigi wytrzymałościowe z limitami czasowymi zamiast ustalonego dystansu; wyścigi punktowe; oraz wyścigi indywidualne.
Wyścigi zwykle mają pewne zasady dotyczące dyskwalifikacji, jeśli przeciwnik jest niesprawiedliwie utrudniony; zasady te różnią się między dyscyplinami. W łyżwiarstwie szybkim na długim torze, prawie każde naruszenie na pairmate jest karane, chociaż łyżwiarze są dozwolone do zmiany z wewnętrznego do zewnętrznego pasa z ostatniego zakrętu, jeśli nie są w stanie utrzymać wewnętrzny zakręt, tak długo, jak nie są one przeszkadzając z innym łyżwiarzem. W wyścigach mass-start, łyżwiarze będą zazwyczaj dozwolone niektóre physical contact.
Wyścigi drużynowe odbywają się również; w łyżwiarstwie szybkim na długim torze, tylko wyścig drużynowy na najwyższym poziomie konkurencji jest Team pursuit, choć atletyka-style wyścigi sztafetowe odbywają się na konkursach dla dzieci. Wyścigi sztafetowe są również rozgrywane w short track i inline, ale tutaj, wymiany mogą mieć miejsce w dowolnym momencie podczas wyścigu, chociaż wymiany mogą być zakazane podczas ostatnich kilku okrążeń.
Większość wyścigów łyżwiarstwa szybkiego odbywa się na owalnej trasie, ale są wyjątki. Rozmiary owalu różnią się; w łyżwiarstwie szybkim na krótkim torze, lodowisko musi być owalne 111,12 metrów, podczas gdy łyżwiarstwo szybkie na długim torze używa podobnie znormalizowanego lodowiska o długości 400 metrów. Lodowiska do łyżwiarstwa figurowego mają od 125 do 400 metrów, choć tory z bandami mogą mieć tylko 250 metrów długości. Wrotkarstwo może być również rozgrywane na zamkniętych torach o długości od 400 do 1000 metrów, jak również na torach otwartych, gdzie linia startu i mety nie pokrywa się. Jest to również cecha maratonów na świeżym powietrzu.
W Holandii, zawody maratońskie mogą być rozgrywane na naturalnym lodzie na kanałach i zbiornikach wodnych, takich jak jeziora i rzeki, ale mogą być również rozgrywane na sztucznie zamrożonych torach 400 m, z łyżwiarzami okrążającymi tor 100 razy, na przykład.
Historia
Korzenie łyżwiarstwa szybkiego sięgają ponad tysiąclecia wstecz do Skandynawii, Europy Północnej i Holandii, gdzie tubylcy dodawali kości do swoich butów i używali ich do poruszania się po zamarzniętych rzekach, kanałach i jeziorach. W przeciwieństwie do tego, co ludzie myślą, jazda na łyżwach zawsze była zajęciem radosnym i sportowym, a nie kwestią transportu. Na przykład, zimy w Holandii nigdy nie były na tyle stabilne i mroźne, aby jazda na łyżwach stała się sposobem podróżowania lub środkiem transportu. Zostało to już opisane w 1194 r. przez Williama Fitzstephena, który opisał sport w Londynie.
Później, w Norwegii, król Eystein Magnusson, późniejszy król Norwegii Eystein I, chwalił się swoimi umiejętnościami ścigając się na lodowych nogach.
Jednakże łyżwiarstwo i łyżwiarstwo szybkie nie ograniczało się do Holandii i Skandynawii; w 1592 r. Szkot zaprojektował łyżwę z żelaznym ostrzem. To właśnie łyżwy z żelaznym ostrzem przyczyniły się do rozpowszechnienia łyżwiarstwa, a w szczególności łyżwiarstwa szybkiego. W 1642 r. powstał pierwszy oficjalny klub łyżwiarski, The Skating Club Of Edinburgh, a w 1763 r. w Wisbech on the Fens w Anglii odbyły się pierwsze oficjalne zawody w łyżwiarstwie szybkim, w których nagrodą była suma 70 dolarów. W Holandii ludzie zaczęli przemierzać szlaki wodne łączące 11 miast Fryzji, co w końcu doprowadziło do powstania Elfstedentocht.
Do 1851 r. Amerykanie z Północy odkryli miłość do tego sportu i rzeczywiście, stalowe ostrze zostało tam później opracowane. Holandia powróciła na pierwszy plan w 1889 roku, organizując pierwsze mistrzostwa świata. ISU (International Skating Union) również narodziła się w Holandii w 1892 roku. Na początku XX wieku łyżwiarstwo i łyżwiarstwo szybkie stało się jedną z głównych popularnych dyscyplin sportowych.
Rozwój ISU
Organizowane wyścigi na łyżwach rozwinęły się w XIX wieku. Norweskie kluby organizowały zawody od 1863 roku, a wyścigi w Christianii przyciągały pięciocyfrowe tłumy. W 1884 r. Norweg Axel Paulsen został mistrzem świata amatorów w łyżwiarstwie po wygraniu zawodów w Stanach Zjednoczonych. Pięć lat później klub sportowy w Amsterdamie zorganizował zawody łyżwiarskie, które nazwano mistrzostwami świata. Wzięli w nich udział uczestnicy z Rosji, Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii, a także z kraju gospodarza. Internationale Eislauf Vereinigung, obecnie znany jako Międzynarodowy Związek Łyżwiarski, został założony na spotkaniu 15 krajowych przedstawicieli w Scheveningen w 1892 roku, pierwsza międzynarodowa federacja sportów zimowych. Nederlandse Schaatsrijderbond został założony w 1882 roku i zorganizował mistrzostwa świata w 1890 i 1891 roku. Zawody odbywały się na torach o różnej długości – w 1885 r. Axel Paulsen i Remke van der Zee jeździli na łyżwach na torze o długości 6/7 mili (1400 metrów) – ale tor 400-metrowy został znormalizowany przez ISU w 1892 r., wraz ze standardowymi dystansami mistrzostw świata: 500 m, 1500 m, 5000 m i 10 000 m. Łyżwiarze startowali w parach, każdy na swoim torze, i zmieniali tory na każdym okrążeniu, aby zapewnić, że każdy łyżwiarz pokona ten sam dystans. To jest to, co obecnie znane jest jako łyżwiarstwo szybkie na długim torze. Zawody były przeznaczone wyłącznie dla łyżwiarzy amatorów, co było egzekwowane. Peter Sinnerud został zdyskwalifikowany za profesjonalizm w 1904 roku i stracił tytuł mistrza świata.
Długotorowe rekordy świata zostały po raz pierwszy zarejestrowane w 1891 roku i szybko się poprawiły, Jaap Eden obniżył rekord świata na 5000 metrów o pół minuty podczas Mistrzostw Europy w Hamar w 1894 roku. Rekord ten utrzymywał się przez 17 lat, a obniżenie go o kolejne pół minuty zajęło 50 lat.
Elfstedentocht
Elfstedentocht został zorganizowany jako zawody w 1909 r. i odbywał się w nieregularnych odstępach czasu, gdy tylko lód na trasie uznano za wystarczająco dobry. Inne wyścigi na świeżym powietrzu rozwinęły się później, Fryzja w północnej Holandii była gospodarzem wyścigu w 1917 roku, ale holenderskie naturalne warunki lodowe rzadko sprzyjały jeździe na łyżwach. W ciągu prawie 100 lat od 1909 roku Elfstedentocht odbył się 15 razy, a zanim w 1962 roku udostępniono sztuczny lód, krajowe mistrzostwa odbyły się w 25 latach między 1887 rokiem, kiedy to po raz pierwszy zorganizowano je w Slikkerveer, a 1961 rokiem. Odkąd sztuczny lód stał się powszechny w Holandii, holenderscy łyżwiarze szybcy należą do światowej czołówki w łyżwiarstwie długodystansowym i maratońskim. Innym rozwiązaniem, które umożliwiło łyżwiarzom maratony na naturalnym lodzie, stał się Alternatywny Elfstedentocht. Wyścigi Alternative Elfstedentocht odbywają się w innych krajach, takich jak Austria, Finlandia czy Kanada, a wszyscy najlepsi łyżwiarze maratońscy, jak również tysiące łyżwiarzy rekreacyjnych, podróżują z Holandii do miejsca, w którym odbywa się wyścig. Według dziennikarza NRC Handelsblad Jaap Bloembergen, kraj „przybiera karnawałowy wygląd” podczas międzynarodowych mistrzostw w łyżwiarstwie.
Olimpiada
Na Kongresie Olimpijskim w 1914 r. delegaci zgodzili się włączyć łyżwiarstwo szybkie do Igrzysk Olimpijskich w 1916 r., po tym jak łyżwiarstwo figurowe pojawiło się na Olimpiadzie w 1908 r. Jednak I wojna światowa położyła kres planom olimpijskim i dopiero podczas tygodnia sportów zimowych w Chamonix w 1924 roku, który ponownie uzyskał status olimpijski, łyżwiarstwo szybkie znalazło się w programie igrzysk. Charles Jewtraw z Lake Placid w stanie Nowy Jork zdobył pierwszy złoty medal olimpijski, choć kilku obecnych na sali Norwegów twierdziło, że Oskar Olsen osiągnął lepszy czas. Problemy z pomiarem czasu w biegu na 500 metrów były problemem w tym sporcie do czasu pojawienia się zegarów elektronicznych w latach sześćdziesiątych; podczas olimpijskiego wyścigu na 500 metrów w 1936 roku sugerowano, że czas Ivara Ballangruda na 500 metrów był o prawie sekundę za dobry. Finlandia zdobyła pozostałe cztery złote medale na Igrzyskach w 1924 roku, a Clas Thunberg wygrał 1500 metrów, 5000 metrów i Allround. Był to pierwszy i jedyny raz, kiedy złoty medal olimpijski w kategorii allround został przyznany w łyżwiarstwie szybkim. Łyżwiarstwo szybkie jest również sportem w dzisiejszych Igrzyskach Olimpijskich.
Norwescy i fińscy łyżwiarze zdobyli wszystkie złote medale w mistrzostwach świata między wojnami światowymi, z Łotyszami i Austriakami odwiedzającymi podium w mistrzostwach Europy. Jednak wyścigi w Ameryce Północnej były zazwyczaj rozgrywane w stylu pack-style, podobnie jak maratony w Holandii, ale wyścigi olimpijskie miały być rozgrywane na czterech dystansach zatwierdzonych przez ISU. ISU zaakceptowała sugestię, że łyżwiarstwo szybkie na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w 1932 roku powinno być rozgrywane jako wyścigi w stylu pack-style, a Amerykanie zdobyli wszystkie cztery złote medale. Kanada zdobyła pięć medali, wszystkie srebrne i brązowe, podczas gdy broniący tytułu mistrza świata Clas Thunberg pozostał w domu, protestując przeciwko tej formie wyścigów. Na Mistrzostwach Świata, które odbyły się zaraz po igrzyskach, bez amerykańskich mistrzów, norwescy zawodnicy wygrali wszystkie cztery dystanse i zajęli trzy czołowe miejsca w klasyfikacji allround.
Norwegowie, Szwedzi, Finowie i japońscy liderzy łyżwiarstwa złożyli protest do USOC, potępiając sposób rywalizacji i wyrażając życzenie, aby wyścigi ze startu masowego nigdy więcej nie odbywały się na igrzyskach olimpijskich. Jednak ISU przyjęła gałąź łyżwiarstwa szybkiego z masowym startem na krótszych torach w 1967 roku, organizowała międzynarodowe zawody od 1976 roku i przywróciła je na Igrzyska Olimpijskie w 1992 roku.
Rozwój techniczny
Sztuczny lód wszedł do zawodów na torze długim wraz z Zimowymi Igrzyskami Olimpijskimi w 1960 roku, a zawody w 1956 roku na jeziorze Misurina były ostatnimi zawodami olimpijskimi na naturalnym lodzie. W 1960 roku odbyły się również pierwsze Zimowe Zawody Olimpijskie dla kobiet. Lidia Skoblikova zdobyła dwa złote medale w 1960 r. i cztery w 1964 r.
Rozwijano także bardziej aerodynamiczne kombinezony łyżwiarskie, w których przodował szwajcarski łyżwiarz Franz Krienbühl (który zajął 8. miejsce na olimpiadzie na 10 000 m w wieku 46 lat). Po pewnym czasie drużyny narodowe przejęły rozwój kombinezonów, które są również używane w łyżwiarstwie krótkim, choć bez nakrycia głowy przymocowanego do kombinezonu – łyżwiarze krótkodystansowi noszą zamiast tego kaski, ponieważ upadki są częstsze w wyścigach ze startu masowego. Kombinezony i łyżwiarstwo halowe, a także łyżwa z klapkami, przyczyniły się do znacznego obniżenia rekordów świata w łyżwiarstwie długodystansowym; od 1971 do 2009 roku średnia prędkość na 1500 metrów mężczyzn wzrosła z 45 do 52 km/h. Podobne wzrosty prędkości wykazano na innych dystansach.
Profesjonalizm
Po sezonie 1972 europejscy łyżwiarze długodystansowi założyli profesjonalną ligę, International Speedskating League, do której należał Ard Schenk, trzykrotny złoty medalista olimpijski w 1972 roku, a także pięciu Norwegów, czterech innych Holendrów, trzech Szwedów i kilku innych łyżwiarzy. Jonny Nilsson, mistrz świata z 1963 r. i złoty medalista olimpijski, był siłą napędową ligi, która rozpadła się w 1974 r. z powodów ekonomicznych, a ISU wykluczyła również tory, na których odbywały się profesjonalne wyścigi, z przyszłych międzynarodowych mistrzostw. ISU później zorganizowała własny obwód Pucharu Świata z nagrodami pieniężnymi, a pełnoetatowe drużyny zawodowe rozwinęły się w Holandii w latach 90-tych, co doprowadziło je do dominacji po stronie męskiej, kwestionowanej jedynie przez japońskich zawodników na 500 m i amerykańskich łyżwiarzy, którzy przesiedli się na długie tory, aby zdobyć złoto olimpijskie.
Północnoamerykańscy profesjonaliści
W XX wieku, wrotkarstwo również rozwinęło się jako sport wyczynowy. Wyścigi na wrotkach były profesjonalne od wczesnego etapu. Profesjonalne Mistrzostwa Świata były organizowane w Ameryce Północnej pomiędzy zawodnikami na tym torze. Później pojawiły się ligi roller derby, profesjonalny sport kontaktowy, który pierwotnie był formą wyścigów. Mistrzostwa Świata FIRS w łyżwiarstwie szybkim na rolkach sięgają lat osiemdziesiątych, ale wielu mistrzów świata, takich jak Derek Parra i Chad Hedrick, przeszło na lód, aby zdobyć medale olimpijskie.
Jak wrotkarstwo, łyżwiarstwo szybkie na lodzie było również profesjonalne w Ameryce Północnej. Oscar Mathisen, pięciokrotny mistrz świata ISU i trzykrotny mistrz Europy, zrzekł się statusu amatora w 1916 roku i udał się do Ameryki, gdzie wygrał wiele wyścigów, ale został pokonany przez Bobby’ego McLeana z Chicago, czterokrotnego mistrza Ameryki, w jednym z wyścigów. Chicago było centrum łyżwiarstwa szybkiego w Ameryce; Chicago Tribune sponsorowało zawody o nazwie Silver Skates od 1912 do 2014.
Skrótki tor wchodzi do Olimpiady
W 1992 roku łyżwiarstwo szybkie na krótkim torze zostało zaakceptowane jako sport olimpijski. Łyżwiarstwo szybkie na krótkim torze nie miało zbyt wielu zwolenników w krajach Europy uprawiających łyżwiarstwo szybkie na długim torze, takich jak Norwegia, Holandia i były Związek Radziecki, a żaden z tych krajów nie zdobył oficjalnych medali (choć Holandia zdobyła dwa złote medale, gdy sport ten był wydarzeniem demonstracyjnym w 1988 r.). Norweska publikacja Sportsboken spędziła dziesięć stron szczegółowo opisując zawody w łyżwiarstwie szybkim na długim torze podczas Igrzysk w Albertville w 1993 roku, ale tor krótki nie został wspomniany ani słowem, chociaż strony z wynikami pojawiły się w tej sekcji.
Chociaż ta forma łyżwiarstwa szybkiego jest nowsza, rozwija się szybciej niż łyżwiarstwo szybkie na długim torze, głównie dlatego, że short track może być wykonany na lodowisku hokejowym, a nie na owalu o długim torze.
Reguły
Skrócony tor
Wyścigi są prowadzone przeciwnie do ruchu wskazówek zegara na 111-metrowym torze. Wyścigi na krótkim torze są prawie zawsze rozgrywane w formacie startu masowego, w którym dwóch do sześciu łyżwiarzy może ścigać się jednocześnie. Łyżwiarze mogą zostać zdyskwalifikowani za falstart, utrudnianie jazdy i ścinanie wewnątrz toru. Fałszywy start ma miejsce wtedy, gdy łyżwiarz rusza zanim wystrzeli pistolet na starcie wyścigu. Łyżwiarze są zdyskwalifikowani za przeszkadzanie, kiedy jeden łyżwiarz wcina się przed innego łyżwiarza i powoduje, że pierwszy łyżwiarz musi wstać, aby uniknąć zderzenia lub upadku. Ścinanie wewnątrz toru ma miejsce, gdy łyżwa łyżwiarza wchodzi do środka bloków, które wyznaczają tor na lodzie. Jeśli zdyskwalifikowany łyżwiarz będzie miał ostatnie miejsce w ich ciepła finału.
Długi tor
Wyścigi są prowadzone przeciwnie do ruchu wskazówek zegara na 400-metrowym owalu. We wszystkich indywidualnych formach konkurencji, tylko dwóch łyżwiarzy może ścigać się jednocześnie. Łyżwiarze muszą zmieniać tory co okrążenie. Łyżwiarz zmieniający pas z zewnętrznego na wewnętrzny ma pierwszeństwo przejazdu. Łyżwiarze mogą być zdyskwalifikowani za falstart, utrudnianie jazdy i ścinanie wewnątrz toru. Jeśli łyżwiarz nie zdąży na swój wyścig lub upadnie, ma możliwość ponownego przejechania swojego dystansu. Nie ma heatów ani finałów na torze długim, wszystkie rankingi są na czas.
Procedura startowa w łyżwiarstwie szybkim na torze długim składa się z trzech części. Po pierwsze, sędzia mówi zawodnikom „Idź na start”. Po drugie, sędzia daje sygnał zawodnikom, aby byli „gotowi” i czeka, aż łyżwiarze przestaną się poruszać. Na koniec, sędzia czeka przez losowo wybrany czas od 1 do 1,5 sekundy, a następnie oddaje strzał startowy. Niektórzy twierdzą, że ta nieodłączna zmienność czasu może zaszkodzić sportowcom, którzy zaczynają po dłuższych przerwach, ze względu na efekt ostrzegawczy.
W jedynej nieindywidualnej formie konkursu, pościg drużynowy, dwa zespoły po trzy do czterech łyżwiarzy są dozwolone do wyścigu na raz. Oba zespoły pozostają w wewnętrznej alei na czas trwania wyścigu; zaczynają po przeciwnych stronach lodowiska. Jeśli ściga się czterech łyżwiarzy, jeden łyżwiarz może zejść z toru i przerwać wyścig. Zegar zatrzymuje się, gdy trzeci łyżwiarz przekracza linię mety.
Wyposażenie
Łyżwy szybkie Łyżwy szybkie różnią się znacznie od łyżew hokejowych i figurowych. W przeciwieństwie do łyżew hokejowych i figurowych, łyżwy szybkie odcinają się na kostce i są zbudowane bardziej jak buty niż buty, aby umożliwić większą kompresję kostki. Długość ostrzy waha się od 30 do 45 cm w zależności od wieku i wzrostu łyżwiarza. Ostrza Short Track są przymocowane do buta w dwóch miejscach, raz na pięcie, a drugi tuż za piłką stopy. Łyżwy Long Track, zwane również clap skates, mocuje się do buta tylko z przodu. Pięta buta odczepia się od ostrza przy każdym skoku, dzięki mechanizmowi sprężynowemu umieszczonemu w przednim łączniku. Łyżwy szybkie są ręcznie ostrzone przy użyciu przyrządu, aby utrzymać je w miejscu.
Skrócony tor Wszyscy łyżwiarze krótkiego toru muszą mieć łyżwy szybkie, spandex kombinezon skóry, kask ochronny, specyficzne rękawice łyżwiarskie dowód cięcia, nakolanniki i ochraniacze goleni (w garniturze), osłona szyi (styl śliniaka) i ochrony kostki. Ochronne okulary są obowiązkowe. Wielu łyżwiarzy nosi gładkie ceramiczne lub wykonane z włókna węglowego końcówki lewej rękawicy, aby zmniejszyć tarcie, gdy ich ręka jest na lodzie na zakrętach. Wszyscy łyżwiarze, którzy ścigają się na poziomie krajowym muszą nosić odporny na przecięcia kombinezon z kevlaru, aby chronić się przed cięciem od ostrza innego łyżwiarza.
Długi tor Dla łyżwiarzy długodystansowych ten sam sprzęt powinien być noszony jak zawodnicy krótkiego toru, ale z wyjątkiem kasku, nagolenników, nakolanników i osłony szyi, które nie są wymagane. Okulary ochronne nie są obowiązkowe. Kombinezon również nie musi być z kevlaru. Long track skaterzy noszą kaptur, który jest wbudowany w kombinezon.