Odpoczynek
Wspaniała i zróżnicowana sceneria Papui Nowej Gwinei odzwierciedla ogólnie niedawną historię geologiczną, w której ruchy skorupy ziemskiej spowodowały kolizję poruszającej się na północ Płyty Australijskiej z poruszającą się na zachód Płytą Pacyficzną. Nisko położone równiny południowej Nowej Gwinei są geologicznie częścią płyty australijskiej. W rzeczywistości Nowa Gwinea została fizycznie oddzielona od Australii dopiero około 8000 lat temu przez płytkie zalanie Cieśniny Torresa. Południowe równiny Nowej Gwinei, zwane szelfem Fly-Digul (nazwa od rzek Fly i Digul), są geologicznie stabilne.
Na północ leży pas kraju wapiennego o zmiennej szerokości, najbardziej widoczny w rejonie Kikori River-Lake Kutubu. Tworzy to niezwykle surowe środowisko splątanego krasu, dolin, skalnych wież i pozornie niekończących się grzbietów poszarpanych skał, a wszystko to pokryte praktycznie nieprzeniknionym nizinnym lasem deszczowym.
Górska strefa zwana Highlands, rozciągająca się z zachodu na południowy wschód, zajmuje centralną część wyspy Nowa Gwinea. W Papui Nowej Gwinei góry te osiągają wysokość ponad 13 000 stóp (4 000 metrów), wznosząc się na najwyższy punkt kraju 14 793 stóp (4 509 metrów) w Mount Wilhelm w Bismarck Range, część Central Range. Highlands również zamknięte kotliny wyżynne, których dna są zwykle na wysokości 4500 stóp (1370 metrów) lub wyżej. Kotliny zawierają osady jeziorne, powstałe w niedawnej przeszłości geologicznej w wyniku utrudnionego odpływu; glebę wypłukaną z okolicznych gór; oraz warstwy popiołu wulkanicznego, czyli tefry, naniesione przez pobliskie wulkany, niektóre z nich niedawno aktywne. Takie baseny, w związku z tym, są zazwyczaj bardzo fertile.
Północne wybrzeże kontynentu, w przeciwieństwie do bagnistego wybrzeża południowego, ostro opada do morza. Najbardziej północna strefa kraju składa się z kompleksu niestabilnego łuku wulkanicznego na Morzu Bismarcka, rozciągającego się na południowy wschód od Wysp Schoutena (nie mylić z indonezyjską grupą wysp o tej samej nazwie) do Półwyspu Huon i na wschód przez wyspę Nowa Brytania. Tam łuk rozwidla się, jedno ramię biegnie na północny zachód przez Nową Irlandię i Wyspy Admiralicji, drugie zaś na południowy wschód przez Buka, Bougainville i kraj Wysp Salomona.
.