Zakrzepy krwi w żyłach głębokich: Know the signs

Image: Thinkstock

Krzepy w płucach są dwa razy bardziej śmiertelne niż zawały serca.

Jeśli zadrapiesz sobie nogę, skrzepy krwi przychodzą na ratunek, by wyleczyć ranę. Ale jeśli skrzep krwi tworzy się głęboko w żyle nogi, to już inna historia. Znany jako zakrzepica żylna – termin ten oznacza „zakrzep krwi w żyle” – ten rodzaj zakrzepu może powodować ból, obrzęk i zaczerwienienie w dotkniętej kończynie. Kiedy taki zakrzep tworzy się w nodze lub ramieniu, nazywa się to zakrzepicą żył głębokich (DVT). Ale prawdziwe zagrożenie pojawia się, gdy skrzep odrywa się i przemieszcza do płuc, powodując zatorowość płucną.

Jeden lub oba z tych stanów atakują co najmniej 900 000 Amerykanów każdego roku, zabijając ponad 100 000. Jednak wielu Amerykanów nie rozpoznaje objawów (patrz ramki) ani poważnej natury żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej, czyli VTE. Zatorowość płucna jest dwa razy bardziej śmiertelna niż zawał serca.

Do niedawna lekarze uważali VTE za krótkotrwały stan, który można z powodzeniem leczyć krótkim kursem leków przeciwzakrzepowych. „Teraz rozumiemy, że jest to choroba przewlekła – podobna do cukrzycy i chorób serca – która może wymagać leczenia przez całe życie” – mówi dr Samuel Z. Goldhaber, starszy kardiolog w Brigham and Women’s Hospital, stowarzyszonym z Harvard. W rzeczywistości, te same czynniki, które zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia chorób serca, takie jak wysokie ciśnienie krwi, palenie tytoniu i otyłość, sprawiają, że ludzie są bardziej podatni na wystąpienie VTE. Większość przypadków występuje u osób w wieku 60 lat lub starszych, ale młodsi ludzie również mogą je dostać.

Częste przyczyny

Uszkodzenie naczynia krwionośnego, spowodowane urazem lub operacją, może wywołać zakrzep krwi. Przebywanie w łóżku podczas okresu rekonwalescencji prowadzi do spowolnienia przepływu krwi, co dodatkowo zwiększa ryzyko. Ponad połowa przypadków VTE jest związana z niedawnym pobytem w szpitalu lub operacją, ale większość z nich pojawia się dopiero po wyjściu ze szpitala. Leczenie raka również zwiększa ryzyko. Podobnie jak długotrwałe siedzenie podczas dalekich podróży.

Od 5% do 8% ludzi cierpi na jedno z kilku dziedzicznych zaburzeń, które sprawiają, że są oni bardziej podatni na zakrzepy. Jeśli Ty lub ktoś z Twojej rodziny cierpiał z powodu VTE, zapytaj swojego lekarza o testy rodzinne na zaburzenia krzepnięcia, które mogą być rozważone, jeśli nie ma innego wytłumaczenia dla zakrzepów.

Leczenie zakrzepów

Leczenie VTE zazwyczaj obejmuje zastrzyki z leku przeciwzakrzepowego, takiego jak heparyna, a następnie leki takie jak rywaroksaban (Xarelto), apiksaban (Eliquis), dabigatran (Pradaxa) lub edoksaban (Savaysa), które są przyjmowane w postaci tabletek. Osoby z mniej poważnymi przypadkami mogą potrzebować tylko leków doustnych, natomiast poważniejsze przypadki mogą wymagać leków rozpuszczających skrzepy podawanych przez linię dożylną (IV) lub przez cienką, elastyczną rurkę (cewnik), co odbywa się w szpitalu.

Jak długo pozostajesz na lekach przeciwzakrzepowych zależy od Twojej sytuacji. Gdy zakrzep rozwija się po operacji, lekarze często zalecają pozostawanie na leku przez trzy do sześciu miesięcy. Ale istnieje coraz większa tendencja do utrzymywania ludzi na lekach przez dłuższy czas, częściowo ze względu na przewlekły charakter problemu, mówi dr Goldhaber. Trzy na 10 osób, które przebyły VTE, będą miały kolejny epizod w ciągu 10 lat.

Zapobieganie DVT

Jeśli czeka Cię operacja lub jesteś przykuty do łóżka z powodu choroby lub urazu, porozmawiaj z lekarzem o sposobach zapobiegania DVT. W przypadku większości osób chodzenie jak najszybciej po operacji może zmniejszyć ryzyko. Lekarze czasami przepisują leki przeciwzakrzepowe u osób z grupy wysokiego ryzyka po operacji. Inną opcją są pończochy o stopniowanym ucisku. Te podkolanówki wywierają nacisk na dolną część nóg, przy czym największy nacisk wywierany jest na kostkę. Delikatnie zwiększają one przepływ krwi od kostki w kierunku uda.

Jeśli musisz siedzieć przez kilka godzin na raz – w samolocie, pociągu lub samochodzie, w pracy, a nawet w domu – następujące wskazówki mogą pomóc w zapobieganiu DVT:

• Wstań i przejdź się co godzinę lub dwie.

• Podczas siedzenia zginaj i rozszerzaj kostki i kolana co jakiś czas.

• Unikaj krzyżowania nóg.

• Często zmieniaj pozycję podczas siedzenia.

• Dbaj o odpowiednie nawodnienie organizmu, pijąc dużo wody.

Zrzeczenie się odpowiedzialności:
Jako usługę dla naszych czytelników, Harvard Health Publishing zapewnia dostęp do naszej biblioteki zarchiwizowanych treści. Prosimy o zwrócenie uwagi na datę ostatniego przeglądu lub aktualizacji wszystkich artykułów. Żadna treść na tej stronie, niezależnie od daty, nie powinna być nigdy używana jako substytut bezpośredniej porady medycznej od lekarza lub innego wykwalifikowanego klinicysty.