Adenovirus, een virus dat behoort tot de familie Adenoviridae. Deze groep virussen werd ontdekt in de jaren 1950 en omvat 6 geslachten en 47 soorten (vroeger serotypes genoemd) die keelpijn en koorts veroorzaken bij de mens, hepatitis bij de hond, en verschillende ziekten bij vogels, muizen, runderen, varkens en apen. Het virusdeeltje heeft geen buitenste omhulsel, is sferoïdaal, ongeveer 80 nm (1 nm = 10-9 meter) in doorsnee, is bedekt met 252 regelmatig gerangschikte eiwitsubeenheden, capsomeren genaamd, en heeft een kern van dubbelstrengs desoxyribonucleïnezuur (DNA), dat in een beschermende eiwitmantel is gewikkeld. Adenovirussen ontwikkelen zich in de kernen van geïnfecteerde cellen, waar ze vaak worden waargenomen in een schijnbaar kristallijne ordening.
Dr. G. William Gary, Jr./Centers for Disease Control and Prevention (CDC) (Image ID: 10010)
Adenovirussen veroorzaken bij de mens acute slijmvliesinfecties van de bovenste luchtwegen, de ogen en vaak ook de regionale lymfeklieren, en vertonen daarbij grote gelijkenis met een gewone verkoudheid. Adenovirussen kunnen ook epidemische keratoconjunctivitis (EKC) veroorzaken en worden verantwoordelijk geacht voor een uitbraak van ademhalingsziekte bij militaire rekruten in 1997. Net als de verkoudheidsvirussen worden adenovirussen vaak aangetroffen in latente infecties bij klinisch gezonde personen. Van de 47 verschillende adenovirussoorten zijn er slechts enkele die vaak ziekte veroorzaken bij de mens; het is dus mogelijk een vaccin tegen deze virussen te bereiden. De vaccins omvatten een geïnactiveerd vaccin van de eerste generatie tegen verscheidene adenovirustypes en een niet-geattenueerd oraal vaccin tegen adenovirustypes 4 en 7. Daarentegen zijn er meer dan 100 verkoudheidsvirussen, die alle als ziekteverwekker voorkomen; dit grote aantal maakt de ontwikkeling van een vaccin tegen de gewone verkoudheid vrijwel onmogelijk.