Afasie dysfasie

Wat is afasie?

Afasie is een probleem met communiceren. Het ontstaat na beschadiging van de hersencentra die betrokken zijn bij taal.

Deze beschadiging komt vaak voor na een beroerte (ongeveer een derde van de mensen na een beroerte heeft afasie), maar het kan ook gebeuren na andere beschadigingen zoals een hersentumor, hersenvliesontsteking, of hoofdletsel. Er is ook een probleem dat Primaire Progressieve Afasie wordt genoemd, maar het is niet duidelijk waardoor dit wordt veroorzaakt. Niemand weet precies waarom dit gebeurt, maar het wordt in de loop van de tijd steeds erger.

Het woord ‘afasie’ werd vroeger gebruikt om iemand zonder taalvaardigheden aan te duiden, en ‘dysfasie’ beschreef iemand die moeite had met taal. Sinds vele jaren wordt echter in het Verenigd Koninkrijk, en internationaal, ‘afasie’ gebruikt om beide te dekken.

Er zijn veel verschillende soorten afasie, geen twee mensen ervaren het op dezelfde manier. Er is veel discussie over het classificeren van de soorten afasie en het is niet altijd nuttig om dit te proberen te doen. Het is echter mogelijk dat u therapeuten of artsen hoort praten over de afasie van Wernicke. Dit gebeurt wanneer iemand vloeiend woorden aan elkaar rijgt met normale intonatiepatronen, maar de woorden niet altijd zinvol zijn. De persoon kan zelfs verzonnen woorden gebruiken en heeft vaak grote moeite om te begrijpen wat mensen tegen hem zeggen. Mensen met Broca’s afasie communiceren vaak met losse woorden of korte zinnen. Ze moeten heel hard werken om deze woorden uit te spreken, maar de woorden zelf zijn zinvol. Mensen die zeer ernstige problemen hebben met zowel het begrijpen als het gebruiken van communicatie worden vaak omschreven als mensen met een globale afasie.

Er zijn een aantal communicatieproblemen die zich naast afasie kunnen voordoen. Apraxie of dyspraxie is een probleem met de programmering van de spieren die we gebruiken om duidelijke spraak te vormen. Het is een probleem met de hersenboodschappen voor het maken van de bewegingen. Het is geen probleem met de spieren zelf. Dysartrie heeft ook invloed op het vermogen om spraak duidelijk te maken. Dit kan het gevolg zijn van problemen met het gebruik van de spieren van de mond, tong, keelholte, strottenhoofd, en de spieren voor de ademhaling. De spraak is onduidelijk, kan onduidelijk klinken, of inspannend, te stil of ongecoördineerd. Dysartrie heeft op zichzelf geen invloed op iemands vermogen om de spraak van anderen te begrijpen of om te lezen of te schrijven. Het kan echter tegelijkertijd met afasie optreden.

Aangezien communicatie de kern van veel van onze dagelijkse activiteiten uitmaakt, kan afasie een grote impact hebben. Het beïnvloedt het vermogen van een persoon om alledaagse taken uit te voeren die we als vanzelfsprekend beschouwen, bijvoorbeeld het lezen van een beterschapskaart, het beantwoorden van de telefoon, tv-kijken of boodschappen doen. Mensen kunnen het heel moeilijk vinden om te blijven werken, hun rol in een gezin te vervullen, of hun gebruikelijke sociale activiteiten en hobby’s te blijven doen. Zij voelen zich vaak zeer gefrustreerd en geïsoleerd, en er kan een relatiebreuk optreden. Veel mensen met afasie voelen zich angstig en depressief en hun welzijn en kwaliteit van leven lijden eronder.

Een logopedist is de zorgprofessional die de diagnose afasie of andere communicatieproblemen zal stellen. Het is over het algemeen niet nodig om uw arts naar de logopedist te laten verwijzen. U kunt rechtstreeks contact met hen opnemen via uw plaatselijke ziekenhuis of gezondheidscentrum. De logopedist zal een aantal onderzoeken doen om een beeld te krijgen van de specifieke problemen die iemand heeft en van wat hij nog wel kan. De beoordeling omvat een analyse van de taalproblemen en de manier waarop de persoon communiceert. Er wordt nagegaan hoe de betrokkene boodschappen kan doorgeven en wat de impact op zijn leven is. Waar mogelijk zal de familie worden betrokken bij het geven van extra informatie om de therapeut te helpen de moeilijkheden te begrijpen. Sommige beoordelingen zullen formeel zijn, andere meer informeel, bijvoorbeeld iemand zien communiceren. Omdat de communicatie complex is, kunnen er verschillende beoordelingen nodig zijn, die enige tijd in beslag kunnen nemen.

Als resultaat van deze beoordelingen kan de therapeut plannen maken voor de volgende stap.

• Monitoring. Als het beeld nog niet duidelijk is, kan het nodig zijn dat de therapeut iemand gedurende een langere periode in de gaten houdt, zodat hij meer informatie kan verzamelen om zijn beslissing over wat er in de toekomst moet gebeuren te ondersteunen.
• Advies en training. Alle relevante familie, vrienden, zorgverleners en sociale zorgverleners moeten informatie krijgen over de afasie. Dit moet enige begeleiding bevatten over hoe zij kunnen helpen en hoe te communiceren met de betrokken persoon.
• Regelmatige therapie. In de huidige richtlijnen wordt voorgesteld dat een persoon, indien relevant, elke dag 45 minuten van de vereiste therapie moet krijgen. De organisatie van de therapiediensten en het aantal beschikbare personeelsleden verschillen echter van plaats tot plaats. Het kan goed zijn dat een therapeut werk plant en een therapie-assistent vraagt om het af te maken. Soms kan iemand het werk zelf afmaken als de therapeut er niet is, en kunnen familie en vrienden daarbij helpen. Hoewel veel van het therapiewerk face-to-face gebeurt, zijn er ook computerprogramma’s en apps die kunnen helpen bij sommige aspecten van de therapie. Praat met uw therapeut over wat kan helpen. Omdat elke persoon afasie anders ervaart, zal zijn of haar therapie heel individueel zijn. U kunt ook meer informatie krijgen van een website die informatie deelt over welke programma’s kunnen helpen, zie www.aphasiasoftwarefinder.org.

Elk gebied organiseert zijn diensten anders, dus de therapeut voor het ziekenhuis is misschien niet dezelfde die in het beginstadium werkt als iemand naar huis is gegaan. Het kan ook een andere therapeut zijn die op de lange termijn met iemand werkt.

Wat is de behandeling voor afasie?

Als afasie en andere geassocieerde communicatieproblemen zo individueel zijn, zal het therapieplan zeer specifiek zijn voor elke persoon. Wat de een helpt, helpt de ander misschien niet.

Een therapeut zal zich richten op het zoveel mogelijk verminderen van de afasie door middel van specifiek werk en oefeningen. Deze verandering kan gebeuren door middel van neuroplasticiteit, dat is wanneer de hersenen andere delen gebruiken voor functies die voorheen werden gedaan door een deel dat nu beschadigd is. De therapie zal ook advies en training aan andere mensen omvatten om hen te leren hoe veranderingen in hun eigen communicatie of in de omgeving zeer nuttig kunnen zijn. De therapeut kan adviseren om meer gebruik te maken van manieren waarop we niet met gesproken woorden communiceren, bijvoorbeeld met behulp van schrijven, tekenen, gebaren of communicatieboeken en -kaarten. Er zijn elektronische communicatiehulpmiddelen die geschikt kunnen zijn voor sommige mensen, en er kunnen ook apps worden gedownload die ook nuttig zijn.

Therapie voor apraxie/dyspraxie zal zich richten op het helpen van een persoon om spraakklanken te produceren om te gebruiken in hun communicatie. De vooruitgang kan vrij langzaam zijn en mensen kunnen altijd enige moeite hebben.

Therapie voor dysartrie zal werken aan het verbeteren van de kwaliteit en de natuurlijkheid van de spraak, terwijl het gemakkelijker te begrijpen wordt gemaakt. Als de spraak zeer moeilijk te begrijpen is, kan de therapeut een gespecialiseerd communicatiehulpmiddel of een app aanbevelen die kan helpen.

Therapie voor afasie kan zich een tijdlang richten op één aspect, zoals het vinden van de juiste woorden om in zinnen te zetten en kan vervolgens overgaan op een ander aspect, zoals het lezen of begrijpen van instructies. Hoewel therapie kan plaatsvinden met alleen de persoon en de therapeut, kan het passend zijn om ook familieleden erbij te betrekken. Soms gebeurt de therapie in groepen met andere mensen die soortgelijke problemen hebben.

Voor mensen met globale afasie kan een groot deel van de therapie gericht zijn op het trainen van andere mensen in hun leven om op de beste manier met de persoon te communiceren. Dit omvat familie, vrienden, en als ze in een woon- of verpleeghuis wonen, ook het personeel daar.

De therapeut zal familie en vrienden (waar nodig) blijven informeren over de vorderingen. De therapie moet worden voortgezet totdat de therapeut van mening is dat het werk geen nut meer zal hebben. Dit betekent niet dat er bij een persoon geen verandering meer zal optreden.

Een persoon en zijn familie die met afasie te maken hebben, kunnen ook hulp krijgen van organisaties in de vrijwilligerssector. Deze variëren in wat zij kunnen bieden en hoe lang zij kunnen helpen. Sommige van deze organisaties bieden hulp vanaf het moment dat de diagnose wordt gesteld, terwijl andere pas in een later stadium hulp bieden. Sommige bieden hulp voor de rest van iemands leven. Wanneer de NHS-therapie stopt, betekent dat niet dat er geen verdere verandering in iemands communicatie zal zijn. Door te werken aan het ontwikkelen van andere vaardigheden en meer zelfvertrouwen, kunnen afasie en de gevolgen ervan in de loop van de tijd blijven afnemen. Kijk voor meer informatie over deze organisaties op de website van de Afasie Alliantie (zie hieronder voor details).

Soms willen mensen steun krijgen van een therapeut die privé werkt. Zie de website van de Association of Speech and Language Therapists in Independent Practice (zie hieronder voor details) of uw plaatselijke telefoonboek. Op de website van het Royal College of Speech & Language Therapists vindt u meer informatie over andere communicatieproblemen (zie hieronder voor details).