Verlaten dorp bij Tsjernobyl, 2001
Gerelateerde links
- Website van de Internationale Organisatie voor Atoomenergie
- De nucleaire crisis van 2011 in Japan
- World Nuclear Association Website
- Nucleaire en chemische ongevallen
- Profiel van Oekraïne
Toetreding tot besmettingszone rond Tsjernobyl, 2006
Foto credits: Slawojar
Dertig jaar na de ergste kernramp in de geschiedenis is Tsjernobyl, een voormalig cultureel centrum, een verlaten stad geworden in het noorden van Oekraïne. Pripyat, de stad die in 1970 werd gesticht om de arbeiders van de nabijgelegen kerncentrale van Tsjernobyl te huisvesten, wordt nu ook beschreven als een dode stad. De komende 300 jaar zal het gebied besmet en grotendeels verlaten zijn, maar vóór april 1986 woonden er 14.000 mensen in Tsjernobyl.
Een Cultureel Centrum
Chernobyl is een Oekraïens woord voor bijvoet, een gewone naam voor een kruidachtige plant. Er is een alternatieve etymologie dat Tsjernobyl is genoemd naar een combinatie van de woorden chornyi en byllia, die letterlijk “zwart gras” of “zwarte stengels” betekenen. In de 13e eeuw was de stad een kroondorp van de Groothertog van Litouwen. In 1569 werd de provincie Tsjernobyl onderdeel van het Koninkrijk Polen. Toen Rusland, Pruisen en Oostenrijk Polen door een reeks scheidingen opdoekten, werd Tsjernobyl in 1793 een deel van het Russische Rijk. In de laatste helft van de 18e eeuw werd Tsjernobyl een belangrijk centrum van het chassidische jodendom; de joodse bevolking had echter zwaar te lijden in het begin van 1900 toen veel joden werden vermoord door de Zwarte Honderden, een ultranationalistische beweging in Rusland. In de Pools-Sovjetoorlog van 1919-1920 werd de stad eerst door het Poolse leger en daarna door het Rode Leger ingenomen. Tsjernobyl werd in 1921 opgenomen in de Oekraïense Socialistische Sovjetrepubliek. De kerncentrale van Tsjernobyl werd in 1977 door de regering in gebruik genomen.
Ramp
Op 26 april 1986 ontstond er een stroomstoot tijdens een systeemtest. Een noodstop werd geprobeerd, maar het vermogen piekte nog meer, wat leidde tot een explosie in reactor nr. 4 om 1:23 uur. Twee werknemers waren op slag dood. Door verdere explosies en een brand kwam hoog radioactief materiaal in de atmosfeer terecht. De nucleaire fall-out die vrijkwam in Tsjernobyl was 400 honderd keer hoger dan die van de atoombom op Hiroshima. Zowel mechanische storingen als menselijke fouten werden als de oorzaken van de ramp genoemd.
Op het moment van de ramp woonden er 49.400 mensen in Pripyat. Meer dan 24 uur na de eerste explosie werd de bewoners bevolen te evacueren, maar tegen die tijd hadden velen al in meer of mindere mate stralingsvergiftiging opgelopen. Hen werd verteld dat de evacuatie niet lang zou duren en dat ze hun persoonlijke bezittingen moesten achterlaten. De meeste van deze bewoners zijn echter nooit teruggekeerd en hun bezittingen zijn er nog steeds, herinneringen aan levens die onderbroken en voor altijd veranderd zijn.
Zone van Vervreemding
Grote hoeveelheden radioactieve stoffen werden gedurende 10 dagen in de lucht vrijgelaten. Een grote insluitingsstructuur bekend als “de sarcofaag” werd gebouwd om de materialen op te vangen. De structuur bevatte ongeveer 200 ton nucleaire brandstof en puin dat door de vloer was gesmolten en verhard. Op 14 mei waren ongeveer 116.000 mensen, die binnen een straal van 19 mijl van de kerncentrale woonden, elders ondergebracht. Tegen juli 1986 waren er 28 sterfgevallen ten gevolge van blootstelling aan straling. In de daaropvolgende jaren verhuisden nog eens 220.000 mensen naar minder besmette gebieden en werd een 19-mijlszone van vervreemding ingesteld. Velen vestigden zich in Slavutych, een stad die kort na de ramp werd gebouwd voor werknemers van de kerncentrale en hun gezinnen. Tot op de dag van vandaag zijn alle zakelijke of residentiële activiteiten in de zone strikt verboden, behalve het toezicht op de kerncentrale en installaties om de nucleaire veiligheid te bestuderen. Ongeveer 3.000 werknemers zijn momenteel werkzaam binnen de vervreemdingszone, maar zij wonen er niet. De werknemers worden regelmatig gecontroleerd op straling en mogen slechts een beperkt aantal diensten per week werken. Werknemers zijn nodig op de locatie omdat de resterende 3 reactoren, hoewel niet langer operationeel, nog steeds splijtstof bevatten die moet worden gecontroleerd. De site moet tegen 2065 ontruimd zijn.
Enkele bewoners, vooral ouderen, weigerden de zone te evacueren of keerden illegaal terug. De ongeveer 500 die er nu nog wonen, wonen in huizen met borden waarop staat: “eigenaar van dit huis woont hier.”
rondleidingen
Er zijn rondleidingen door de zone beschikbaar. SoloEast Travel boekt bijvoorbeeld zowel privé-rondleidingen als geplande groepsrondleidingen. De rondleidingen, die $140-$160 kosten (exclusief de vergoeding voor de verplichte verzekering), omvatten een stop in de buurt van het Rode Woud, een bezichtiging van reactor nr. 4 (van 100 meter afstand), en een bezoek aan Pripyat. Aan het eind van de rondleiding moet iedereen op straling worden getest.
Affecten zullen 300 jaar duren
De 200 ton geharde nucleaire brandstof en puin blijft zo radioactief dat zelfs vandaag de dag wetenschappers het niet kunnen benaderen. Sommige radioactieve elementen in kernbrandstof vervallen snel; cesium heeft echter een halveringstijd van 30 jaar, en strontium heeft een halveringstijd van 29 jaar. Volgens wetenschappelijke schattingen duurt het 10 tot 13 halfwaardetijden voordat de economische activiteit en het leven in een besmet gebied kunnen terugkeren. Dit betekent dat het totale door de ramp van Tsjernobyl besmette gebied – 15.000 vierkante mijl – de komende 300 jaar zal worden aangetast. In 2014 zal een veiliger opsluitingsstructuur worden voltooid ter vervanging van de inderhaast gebouwde sarcofaag. De nieuwe structuur, een metalen boog van 18.000 ton, zal zowel reactor nr. 4 als de structuur van 1986 bedekken.
What We Have Learned
Het Tsjernobyl Forum werd in 2003 opgericht om de gevolgen van de ramp voor het milieu en de gezondheid te evalueren. In 2005 bracht het forum een rapport uit met de titel: “De erfenis van Tsjernobyl: gevolgen voor gezondheid, milieu en sociaaleconomische gevolgen”. In het rapport wordt bevestigd dat 28 hulpverleners aan acute stralingsziekte zijn overleden en dat 15 patiënten later aan schildklierkanker zijn overleden. In het rapport wordt ook geschat dat het aantal sterfgevallen door kanker als direct gevolg van het incident kan oplopen tot een totaal van 4.000 onder de 600.000 werknemers die het meest zijn blootgesteld tijdens het opruimen van de ramp. Bovendien zijn er 4.000 gevallen van schildklierkanker gerapporteerd, voornamelijk bij mensen die ten tijde van het ongeval als kind in het gebied woonden. Wetenschappers geloven dat de kinderen werden getroffen door het drinken van melk van besmette koeien. Jodium 131, een ander radioactief element, kan zeer snel verdunnen in de lucht, maar als het neerslaat op gras dat door koeien wordt gegeten, concentreren de koeien het vervolgens opnieuw in hun melk. Jodium 131 wordt opgenomen in de schildklier van het lichaam en kan kanker veroorzaken. Dit was misschien wel de grootste les die uit de ramp werd getrokken.
Door de Tsjernobyl-ramp weten we nu dat gras, grond en melk in de buurt van kerncentrales op straling moeten worden getest. Ook werd een evacuatie van het gebied rond Tsjernobyl pas meer dan 24 uur na het incident bevolen. De Japanse autoriteiten evacueerden 200.000 mensen uit het gebied rond Fukushima binnen enkele uren na het eerste alarm na de meltdown in maart 2011. De fouten en de omvang van de ramp in Tsjernobyl hebben de wereld geleerd hoe om te gaan met de korte- en langetermijneffecten van nucleaire fall-out.