Diepe-veneuze bloedstolsels: Ken de tekenen

Image: Thinkstock

Stolsels in de longen zijn twee keer zo dodelijk als een hartaanval.

Als je je been schaaft, schieten bloedstolsels te hulp om de wond te genezen. Maar als een bloedprop zich diep in een beenader vormt, is het een ander verhaal. Dit type stolsel kan pijn, zwelling en roodheid veroorzaken in het aangetaste lichaamsdeel. Wanneer er zich een in een been of arm vormt, wordt dit diepe veneuze trombose (DVT) genoemd. Maar de echte bedreiging vindt plaats als de klonter afbreekt en naar de longen reist, waardoor een longembolie ontstaat.

Een of beide van deze aandoeningen treffen ten minste 900.000 Amerikanen per jaar, met meer dan 100.000 doden. Maar veel Amerikanen herkennen de symptomen (zie kaders) of de ernstige aard van veneuze trombo-embolie, of VTE, niet. Longembolieën zijn twee keer zo dodelijk als hartaanvallen.

Tot voor kort dachten artsen aan VTE als een kortdurende aandoening die met succes kon worden behandeld met een korte kuur van anti-stollingsmedicijnen. “We begrijpen nu dat het een chronische ziekte is, vergelijkbaar met diabetes en hartaandoeningen, die levenslang moet worden behandeld”, zegt Dr. Samuel Z. Goldhaber, senior cardioloog in het Brigham and Women’s Hospital dat aan Harvard is verbonden. Dezelfde factoren die mensen een grotere kans op hartaandoeningen geven, zoals hoge bloeddruk, roken en zwaarlijvigheid, maken hen ook vatbaarder voor een VTE. De meeste komen voor bij mensen van 60 jaar of ouder, maar jongere mensen kunnen ze ook krijgen.

Gemeenschappelijke oorzaken

Schade aan een bloedvat, door een verwonding of een operatie, kan een bloedklonter veroorzaken. Aan bed gekluisterd zijn tijdens de herstelperiode leidt tot een trage bloedstroom, waardoor het risico nog groter wordt. Meer dan de helft van de VTE’s houdt verband met een recent ziekenhuisverblijf of een recente operatie, maar de meeste doen zich pas voor nadat u het ziekenhuis hebt verlaten. Een behandeling tegen kanker verhoogt ook het risico. Dat geldt ook voor langdurig zitten tijdens langeafstandsreizen.

Tussen 5% en 8% van de mensen heeft een van de vele erfelijke aandoeningen waardoor ze vatbaarder zijn voor bloedstolsels. Als u of een familielid een VTE heeft gehad, vraag uw arts dan om een familietest voor stollingsstoornissen, die kan worden overwogen als er geen andere verklaring voor de stolsels was.

Behandeling voor stolsels

De behandeling van een VTE omvat meestal injecties met een antistollingsmiddel zoals heparine, gevolgd door geneesmiddelen zoals rivaroxaban (Xarelto), apixaban (Eliquis), dabigatran (Pradaxa), of edoxaban (Savaysa), die in pilvorm worden ingenomen. Mensen met minder ernstige gevallen hebben mogelijk alleen orale geneesmiddelen nodig, terwijl in ernstiger gevallen stolseloplossende medicijnen nodig zijn die via een intraveneuze (IV) lijn of via een dunne, flexibele slang (katheter) worden toegediend, wat in een ziekenhuis wordt gedaan.

Hoe lang u de antistollingsmedicijnen blijft gebruiken, hangt af van uw situatie. Wanneer zich na een operatie een stolsel ontwikkelt, adviseren artsen vaak om het medicijn drie tot zes maanden te gebruiken. Maar er is een toenemende trend om mensen langer aan de medicijnen te houden, deels vanwege de chronische aard van het probleem, zegt Dr. Goldhaber. Drie op de 10 mensen die een VTE hebben gehad, zullen binnen 10 jaar weer een episode krijgen.

Vervoorkomen van DVT

Als u een operatie moet ondergaan of aan bed gekluisterd bent vanwege een ziekte of verwonding, praat dan met uw arts over manieren om DVT te voorkomen. Voor de meeste mensen geldt dat zo snel mogelijk lopen na een operatie het risico kan verlagen. Artsen schrijven soms anti-stollingsmedicijnen voor aan mensen met een hoog risico na een operatie. Een andere optie zijn gegradueerde compressiekousen. Deze kniehoge kousen oefenen druk uit op de onderbenen, met de grootste druk bij de enkel.

Als u meerdere uren achter elkaar moet zitten – in het vliegtuig, in de trein of auto, op het werk of zelfs thuis – kunnen de volgende tips DVT helpen voorkomen:

• Sta op en loop om het uur of om de twee uur een rondje.

• Buig en strek uw enkels en knieën af en toe terwijl u zit.

• Vermijd het kruisen van uw benen.

• Wissel tijdens het zitten vaak van houding.

• Blijf goed gehydrateerd door veel water te drinken.

Disclaimer:
Als service voor onze lezers biedt Harvard Health Publishing toegang tot onze bibliotheek met gearchiveerde inhoud. Let op de datum van de laatste herziening of update van alle artikelen. Geen enkele inhoud op deze site, ongeacht de datum, mag ooit worden gebruikt als vervanging voor direct medisch advies van uw arts of andere gekwalificeerde clinicus.