Harry S. Truman werd president van de Verenigde Staten na de dood van Franklin D. Roosevelt op 12 april 1945. Tijdens zijn bijna acht jaar durende ambtstermijn werd Truman geconfronteerd met enorme uitdagingen in zowel buitenlandse als binnenlandse zaken. Trumans beleid in het buitenland, en met name ten aanzien van de Sovjet-Unie in de opkomende Koude Oorlog, zou generaties lang de basis vormen van het Amerikaanse buitenlandse beleid. In eigen land beschermde en versterkte Truman de New Deal hervormingen van zijn voorganger, leidde hij de Amerikaanse economie van een oorlogs- naar een vredesbasis en bevorderde hij de zaak van de Afro-Amerikaanse burgerrechten. Historici rangschikken Truman nu onder de beste presidenten van het land.
Student en Soldaat
Harry Truman was een kind van Missouri. Geboren op 8 mei 1884 in het stadje Lamar, groeide Truman op in Independence, slechts tien mijl ten oosten van Kansas City. Als kind verslond hij geschiedenisboeken en literatuur, speelde hij enthousiast piano en droomde hij ervan een groot soldaat te worden. Zijn slecht gezichtsvermogen maakte een toelating tot West Point echter onmogelijk, en de financiële problemen van zijn familie weerhielden hem ervan naar een vierjarige universiteit te gaan.
Truman werkte in plaats daarvan tussen 1906 en 1914 op de boerderij van de familie. Hoewel hij een hekel had aan het boerenbedrijf, werd hij in deze moeilijke tijd verliefd op Virginia “Bess” Wallace, die hij als kind had leren kennen. Bess weigerde Harry’s huwelijksaanzoek in 1911, maar de romance ging door. Zij trouwden in 1919 en kregen vijf jaar later hun eerste en enige kind, Mary Margaret.
In 1914, na de dood van zijn vader, probeerde Truman zonder succes de kost te verdienen als eigenaar en exploitant van een klein mijnbouwbedrijf en oliehandel, terwijl hij betrokken bleef bij de boerderij. In 1917 vertrok Trumans National Guard eenheid naar Frankrijk als onderdeel van het Amerikaanse Expeditieleger dat de wereldoorlog uitvocht. Het soldatenleven paste Truman, die van zijn batterij – die de reputatie had onhandelbaar en ineffectief te zijn – een top-eenheid maakte.
Een carrière in de politiek
Terug thuis van de oorlog opende Truman met een legermaatje een winkel in herenartikelen (overhemden, stropdassen, ondergoed, sokken, etc. – geen pakken, jassen of schoenen). De winkel ging echter al na een paar jaar failliet. In 1922 vroeg Thomas J. Pendergast, de Democratische baas van Kansas City, Truman om zich kandidaat te stellen voor een functie als rechter in het gerechtshof van het oostelijke district van Jackson County. Truman diende één termijn, werd verslagen voor een tweede termijn en werd vervolgens in 1926 rechter-president, een functie die hij bekleedde tot 1934. Als voorzittend rechter beheerde Truman de financiën van het graafschap tijdens de eerste jaren van de Grote Depressie. Ondanks zijn omgang met de corrupte Pendergast, vestigde Truman een reputatie van persoonlijke integriteit, eerlijkheid en efficiëntie.
In 1934 werd Truman met hulp van de politieke machine van Pendergast gekozen tot lid van de Amerikaanse Senaat. Senator Truman steunde de New Deal, hoewel hij slechts een marginaal belangrijk wetgever bleek. Hij werd een nationaal figuur tijdens de Tweede Wereldoorlog toen hij voorzitter was van de “Truman Commissie” die de defensie-uitgaven van de regering onderzocht. President Franklin D. Roosevelt koos Truman als zijn running mate in de presidentscampagne van 1944, vooral omdat de Missourian goed overkwam bij de zuidelijke Democraten en de partijfunctionarissen. Het Roosevelt-Truman ticket behaalde een comfortabele overwinning op de Republikeinse oppositie, hoewel Truman slechts tweeëntachtig dagen als vice-president zou dienen. Met de dood van FDR op 12 april 1945 werd Harry S. Truman de drieëndertigste president van de Verenigde Staten.
Truman en het na-oorlogse Amerika
Truman trad aan toen de Tweede Wereldoorlog in Europa ten einde liep. De Duitse leider Adolf Hitler pleegde zelfmoord in Berlijn slechts twee weken na Truman’s presidentschap en de geallieerden verklaarden de overwinning in Europa op 7 mei 1945. De oorlog in de Stille Oceaan was echter nog lang niet voorbij; de meeste deskundigen dachten dat hij nog wel een jaar zou kunnen duren en dat een Amerikaanse invasie van Japan nodig zou zijn. De Amerikaanse en Britse regeringen waren echter in het geheim begonnen met de ontwikkeling van ’s werelds meest dodelijke wapen – een atoombom. Na de voltooiing ervan en succesvolle tests in de zomer van 1945, keurde Truman het gebruik ervan tegen Japan goed. Op 6 en 9 augustus 1945 gooide de Amerikaanse luchtmacht atoombommen op twee steden, Hiroshima en Nagasaki, waarbij onmiddellijk meer dan 100.000 mensen omkwamen (en misschien wel twee keer zoveel mensen stierven aan de naweeën van stralingsvergiftiging). De Japanse keizer Hirohito stemde enkele dagen later in met de overgave, waarmee de Tweede Wereldoorlog tot een einde kwam.
Truman stond tijdens de eerste jaren van zijn presidentschap voor ongekende en bepalende uitdagingen in internationale zaken. De Amerikaanse betrekkingen met de Sovjet-Unie – bondgenoten in de strijd tegen Duitsland en Japan – begonnen al voor de overwinning in de Tweede Wereldoorlog te verslechteren. Ernstige ideologische verschillen – de Verenigde Staten waren voorstander van democratische instellingen en marktprincipes, terwijl de Sovjetleiders totalitair waren en een geleide economie leidden – scheidden de twee landen van elkaar. Maar het waren de uiteenlopende belangen van de opkomende supermachten in Europa en Azië die hun verschillen verscherpten.
Als reactie op wat zij als Sovjetdreigingen beschouwde, ontwikkelde de regering Truman een buitenlands beleid om de politieke macht van de Sovjet-Unie in te dammen en haar militaire kracht tegen te gaan. Tegen 1949 hadden de Sovjet-Unie en de Amerikanen Europa verdeeld in een door de Sovjet-Unie gecontroleerd blok in het oosten en een door de Amerikanen gesteunde groepering in het westen. In datzelfde jaar kwam in China, ’s werelds volkrijkste natie, een communistische regering aan de macht die sympathiseerde met de Sovjet-Unie. De Koude Oorlog tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie, die meer dan veertig jaar zou duren, was begonnen.
Thuis zat president Truman de moeilijke overgang van een oorlogs- naar een vredestijdseconomie voor. Tijdens de Tweede Wereldoorlog had de Amerikaanse regering in ongekende mate ingegrepen in de economie van het land door prijzen, lonen en productie te controleren. Truman lobbyde voor een blijvende rol van de regering in de onmiddellijk naoorlogse economie en ook voor een expansieve liberale agenda die voortbouwde op de New Deal. Republikeinen en conservatieve Democraten vielen deze strategie en de president genadeloos aan. Een onmiddellijk naoorlogse economie die werd gekenmerkt door hoge inflatie en consumententekorten deed Trumans steun nog verder afbrokkelen en droeg ertoe bij dat de Democraten bij de tussentijdse verkiezingen van 1946 de controle over het Congres verloren. De nieuwe Republikeinen en conservatieve Democraten, die meer macht kregen, dwarsboomden Trumans liberale voorstellen en begonnen een aantal verworvenheden van de New Deal terug te schroeven, met name door de Taft-Hartley-arbeidswet die de vakbondsactiviteiten enigszins aan banden legde.
Verkiezing van 1948
Trumans politieke fortuinen bereikten een dieptepunt in 1946 en 1947, een dieptepunt waarvan maar weinig waarnemers geloofden dat de president zich zou kunnen herstellen om een tweede termijn te winnen. Bevrijd van de primaire verantwoordelijkheid voor de economie van het land (die zich begon te stabiliseren) en de bijna onmogelijke taak om de ongelijksoortige Democratische partij achter een progressieve agenda te verenigen, liet Truman de Republikeinen proberen te regeren. Wanneer zij aarzelden of conservatieve programma’s doordrukten, ging Truman daar met vaardigheid, vuur en humor tegenin. De president ondernam ook stappen om zijn liberale Democratische basis, met name zwarten, vakbonden en stedelingen, te versterken door uitvoerende orders uit te vaardigen die de zaak van de Afro-Amerikaanse burgerrechten bevorderden en (zonder succes) zijn veto uit te spreken over de Taft-Hartley-wet.
Truman won de presidentsnominatie van een sterk verdeelde Democratische partij in de zomer van 1948 en stond in de algemene verkiezingen tegenover de Republikeinse gouverneur Thomas Dewey van New York. Weinigen verwachtten dat hij zou winnen, maar de president voerde een krachtige campagne waarin hij de Republikeinen in het Congres evenzeer hekelde als Dewey aanviel. Truman versloeg Dewey in november 1948 en voltooide daarmee een van de meest verbluffende politieke comebacks in de Amerikaanse geschiedenis.
Een problematische tweede termijn
Truman zag zijn herverkiezing als een mandaat voor een liberale agenda, die hij presenteerde onder de naam “The Fair Deal.” De president misrekende zich echter, want het Amerikaanse publiek en de conservatieven in beide partijen op Capitol Hill verwierpen het grootste deel van zijn programma. Hij kreeg wel een aantal belangrijke liberale wetten aangenomen waardoor het minimumloon werd verhoogd en de sociale zekerheid werd uitgebreid. Bovendien begon de Amerikaanse economie in het begin van de jaren vijftig aan een periode van aanhoudende groei die bijna twee decennia aanhield. In toenemende mate werd zijn regering echter bestookt met beschuldigingen van corruptie en “soft tegen het communisme”. Deze laatste kritiek was uiterst schadelijk omdat het anticommunisme een van de bepalende kenmerken werd van de Amerikaanse politieke cultuur aan het begin van de Koude Oorlog. Sommige van de meest virulente (en onverantwoordelijke) anticommunisten, zoals de Republikeinse senator Joseph McCarthy uit Wisconsin, hekelden de regering en het ministerie van Buitenlandse Zaken in het bijzonder.
Significante uitdagingen op het gebied van het buitenlands beleid duurden voort tot in Trumans tweede ambtstermijn. De president verplichtte de Verenigde Staten tot de verdediging van Zuid-Korea in de zomer van 1950, nadat dat land, een Amerikaanse bondgenoot, was binnengevallen door zijn communistische buur, Noord-Korea. Het Amerikaanse leger lanceerde een tegenaanval die de Noord-Koreanen terugdrong naar de Chinese grens, waarna de Chinezen in de herfst van 1950 de oorlog begonnen. Het conflict kwam in een bloedige en gruwelijke patstelling terecht die pas werd opgelost toen Truman in 1953 zijn ambt neerlegde. De Korea-oorlog globaliseerde de Koude Oorlog en gaf de aanzet tot een massale Amerikaanse militaire opbouw die de nucleaire wapenwedloop in alle ernst begon.
Truman in Perspectief
Truman’s populariteit zakte tijdens zijn tweede termijn, vooral door beschuldigingen van corruptie, beschuldigingen dat de regering “soft tegen het communisme” was, en de vastgelopen Korea-oorlog. Het is dan ook geen verrassing dat Truman er voor koos zich in 1952 niet kandidaat te stellen. De kandidaat van de Democratische Partij, gouverneur Adlai Stevenson, verloor van de oorlogsheld en Republikeinse Generaal Dwight D. Eisenhower in de herfstverkiezingen.
Truman’s nalatenschap is duidelijker en indrukwekkender geworden in de jaren sinds hij zijn ambt neerlegde. De meeste geleerden geven toe dat de president in eigen land, internationaal en politiek voor enorme uitdagingen stond. Hoewel hij er af en toe niet in slaagde de politieke teneur van de natie nauwkeurig te peilen en enkele belangrijke beleidsblunders beging, behaalde Truman opmerkelijke successen. In het binnenland zette hij belangrijke eerste stappen op het gebied van burgerrechten, beschermde hij veel van de verworvenheden van de New Deal en leidde hij een economie die bijna twee decennia van ongekende groei zou doormaken. Op het gebied van buitenlandse zaken legden de president en zijn adviseurs veel van de grondslagen van het Amerikaanse buitenlandse beleid, vooral in de Amerikaans-Sovjetbetrekkingen, die de natie in de komende decennia tot leidraad zouden dienen. Over het geheel genomen wordt Truman momenteel gevierd door zowel het publiek, politici als geleerden.