- Voor het eerst infectie vastgesteld in lichaam uit oudheid
- Nieuwe techniek kan worden gebruikt om ziekten zoals Spaanse griep te bestuderen
- Kan worden gebruikt om opnieuw opduiken van dodelijke ziekten uit verleden te voorkomen
- Studie over 500 jaar oudeoude mummie bevroren op Argentijnse vulkaan
Een 500 jaar oude bevroren Inca-mummie, bekend als ‘Het Meisje’, leed aan een bacteriële infectie toen ze stierf – en de mogelijkheid om de ziekte te ‘diagnosticeren’ zou kunnen leiden tot nieuwe inzichten in ziekten uit het verleden.
De ontdekking zou kunnen helpen bij de verdediging tegen nieuwe ziekten – of het opnieuw opduiken van ziekten uit het verleden.
De mummie leed aan een ziekte die lijkt op tuberculose toen zij werd geofferd op de Argentijnse vulkaan Llullaillaco, 22.100 voet boven de zeespiegel.
De vondst – waarbij een nieuwe techniek werd gebruikt om de lippen te swabben en de swabs te vergelijken met die van huidige patiënten – is de eerste keer dat een ziekte is ‘gediagnosticeerd’ in zo’n oud lichaam.
‘Het opsporen van ziekteverwekkers in oude weefsels is niet nieuw, maar tot nu toe was het onmogelijk om te zeggen of de ziekteverwekker latent of actief was,’ zegt Corthals.
‘Onze techniek opent een nieuwe deur naar het oplossen van enkele van de grootste mysteries uit de geschiedenis, zoals de redenen waarom de griep van 1918 zo verwoestend was. Het zal ook ons begrip vergroten van de grootste bedreigingen van onze toekomst, zoals de opkomst van nieuwe infectieuze agentia of het opnieuw opduiken van bekende infectieziekten.’
De analyse was mogelijk door de ongelooflijke conservering van de mummie, die zo goed bewaard is gebleven dat er nog luizen in haar haar zaten.
Het team zwabberde de lippen van twee Andes Inca mummies, begraven op 22.000 voet hoogte en oorspronkelijk ontdekt in 1999, en vergeleek de eiwitten die ze vonden met grote databases van het menselijk genoom.
HE ICE MAIDEN: MYSTERIE VAN DE DRIE UNIEKE MUMMIES DIE HOOG IN DE ANDES IN DIEPGEVROREN WERDEN GEVONDEN
Met de resten van twee jongere kinderen werd de tiener in 1999 van de hellingen van een in de wolken gehulde vulkaan geplukt door een team dat drie dagen lang door hevige sneeuwstormen en winden van 70 km/u vocht om de top op 22.000 voet boven zeeniveau te bereiken.
Daar ontdekten de archeologen een rechthoekig ommuurd gebied, groeven door een diepte van 1,5 meter rotsen en aarde en legden uiteindelijk een Inca begraafplatform bloot.
Een van de teamleden werd met het hoofd naar beneden in de ijskoude kuil gelaten, zijn collega’s hingen aan zijn enkels, zodat hij de grond kon wegschrapen en de dode kinderen er met zijn handen uit kon trekken.
De drie Kinderen van Llullaillaco, zoals de mummies werden genoemd naar de berg waarop zij hun dood vonden, werden gevonden met een buitengewone verzameling van verfijnde gouden, zilveren en schelpvormige beeldjes, textiel, potten met voedsel en zelfs een extravagante hoofdtooi gemaakt van de witte veren van een niet geïdentificeerde vogel.
Maar het was de staat van de lichamen, niet bewaard door balseming, zoals Egyptische mummies, maar eenvoudig door de natuurlijke diepvries waarin zij werden achtergelaten, die wetenschappers het meest opmerkelijk vonden.
Zij ontdekten dat het eiwitprofiel van de mummie van een 15-jarig meisje, ‘The Maiden’ genoemd, overeenkwam met dat van patiënten met chronische luchtweginfecties, en de analyse van het DNA toonde de aanwezigheid aan van waarschijnlijk ziekteverwekkende bacteriën van het genus Mycobacterium, verantwoordelijk voor infecties van de bovenste luchtwegen en tuberculose.
Bovendien vertoonden röntgenfoto’s van de longen van de Maiden tekenen van longinfectie op het moment van overlijden.
De mummies werden in 1999 gevonden.
‘De artsen hebben hun hoofd geschud en gezegd dat ze er zeker niet 500 jaar oud uitzien, maar alsof ze een paar weken geleden zijn gestorven,’ zei de Amerikaanse archeoloog en expeditielid Johan Reinhard indertijd.
‘En een rilling ging over mijn rug de eerste keer dat ik haar handen zag omdat ze eruit zien als die van een persoon die in leven is.’
Dacht wordt dat de kinderen door de Inca’s werden uitgekozen om hun schoonheid en geofferd in een ceremonie die een capacocha werd genoemd.
‘De Inca’s deden dit niet vaak,’ aldus Reinhard.
‘De offers waren kinderen omdat die als het meest zuiver werden beschouwd.’
Ze werden niet geofferd om de goden te voeden of gunstig te stemmen, maar veeleer ‘om het rijk der goden binnen te gaan en met hen in het paradijs te leven. Het werd beschouwd als een grote eer, een overgang naar een beter leven van waaruit men zou verwachten dat zij via sjamanen (heilige mannen) in contact zouden blijven met de gemeenschap’.
De Inca’s geloofden dat ze door de besneeuwde toppen van de bergen te beklimmen dichter bij de hemel konden komen en beter met de goden konden communiceren.
Het opsporen van ziekten in overblijfselen uit de oudheid is vaak een moeilijke zaak, vooral vanwege besmetting.
Technieken op basis van DNA van microben kunnen gemakkelijk in de war raken door milieuverontreiniging, en ze kunnen alleen bevestigen dat de ziekteverwekker aanwezig was, niet dat de persoon besmet was, maar de onderzoekers achter de studie, geleid door Angelique Corthals van het John Jay College of Criminal Justice, City University of New York, vonden een manier om dit probleem te omzeilen.
Ze gebruikten proteomics, gericht op eiwitten in plaats van DNA-resten, om de reactie van het immuunsysteem te profileren van afgebroken monsters van 500 jaar oude mummies.
Proteomics, DNA, en röntgenfoto’s van een andere mummie die samen met de Maiden werd gevonden, vertoonden geen tekenen van infectie van de luchtwegen.
‘Onze studie is de eerste in zijn soort, want in plaats van te zoeken naar de ziekteverwekker, wat notoir moeilijk is om te doen in historische monsters, kijken we naar het eiwitprofiel van het immuunsysteem van de ‘patiënt’, wat ons nauwkeuriger vertelt dat er inderdaad een infectie was op het moment van overlijden.’ of
‘Onze studie opent de deur naar het oplossen van vele historische en huidige biomedische en forensische mysteries, van het begrijpen waarom de pest van 1918 zo dodelijk was, tot het achterhalen welke ziekteverwekker verantwoordelijk is voor de dood in gevallen van meerdere infecties.’