Beta-karoten jest głównym bezpiecznym dietetycznym źródłem witaminy A, niezbędnej dla prawidłowego wzrostu i rozwoju, funkcji układu odpornościowego, zdrowej skóry i nabłonka oraz wzroku (1).
Beta-karoten ma właściwości przeciwutleniające, które mogą pomóc w neutralizacji wolnych rodników – reaktywnych cząsteczek tlenu potencjalnie uszkadzających lipidy w błonach komórkowych, białka i DNA. Wszystkie te zmiany i wysoki stres oksydacyjny mogą prowadzić do rozwoju chorób sercowo-naczyniowych, przewlekłego stanu zapalnego i nowotworów (2).
Obecnie nie jest jasne, czy niektóre korzystne efekty beta-karotenu i innych karotenoidów u ludzi są wynikiem ich aktywności antyoksydacyjnej czy innych mechanizmów nieantyoksydacyjnych. Od wielu lat wyniki badań na ludziach są sprzeczne. Dziesiątki badań epidemiologicznych korelują spożycie karotenoidów, zwłaszcza beta-karotenu, alfa-karotenu, likopenu i beta-kryptoksantyny z mniejszą częstością występowania nowotworów, zdarzeń sercowo-naczyniowych, przewlekłych stanów zapalnych i innych chorób przewlekłych. Dane z niektórych prób interwencyjnych u ludzi z karotenoidami wyglądają neutralnie lub nawet wskazują na większe ryzyko choroby.
Badania in vitro wskazują, że karotenoidy mogą również hamować utlenianie tłuszczów w pewnych warunkach. Mogą one mieć potencjał przeciwmiażdżycowy, ale ich działanie u ludzi wydaje się być bardziej złożone (3).
Beta-karoten i inne karotenoidy mogą ułatwiać komunikację między sąsiednimi komórkami poprzez stymulowanie syntezy białek, które tworzą pory w błonach komórkowych, umożliwiając komunikację poprzez wymianę małych cząsteczek (4). Efekt ten wydaje się niezwiązany z witaminą A lub aktywności antyoksydacyjnej różnych karotenoidów (5).
Z doświadczeń na zwierzętach i z badań stowarzyszeniowych stało się oczywiste, że karotenoidy powinny mieć pozytywny wpływ na tkankę tłuszczową, tłuszcz w wątrobie i inne parametry metaboliczne. Niedawno A. Canas i wsp. opublikowali dane, które dowodzą korzystnego wpływu mieszanych karotenoidów na otyłość u dzieci (70). Większość parametrów metabolicznych, w tym BMI, masa trzewnej tkanki tłuszczowej i podskórnej tkanki tłuszczowej zmniejszyła się i korelowała ze wzrostem stężenia beta-karotenu w osoczu.
W niektórych badaniach klinicznych stwierdzono, że suplementacja beta-karotenem poprawia kilka parametrów funkcji immunologicznych, takich jak zwiększenie liczby białych krwinek i aktywności naturalnych komórek zabójczych (6, 7, 8). Niemniej jednak, ponieważ witamina A jest niezbędna do normalnego funkcjonowania układu odpornościowego, trudno jest określić, czy efekty beta-karotenu są związane z ich aktywnością witaminy A lub innymi działaniami karotenoidów.
Pojawiające się dane w dziedzinie karotenoidów są przedstawione dla zdrowia poznawczego. Raport z badania Physicians’ Health II stwierdził, że długotrwała suplementacja beta-karotenem poprawiła pamięć werbalną i funkcje poznawcze ogólnie (71). Inne badania nie mogły wykazać tego samego efektu, prawdopodobnie dlatego, że okres leczenia wynoszący 18 lat nigdy nie może być powtórzony w badaniach na ludziach, jak to miało miejsce w Physicians’ Health Study I i II.
Dla innego karotenoidu, luteiny, wpływ na zdrowie poznawcze, przede wszystkim szybkość przetwarzania neuronalnego, poprawę pamięci i uwagi jest ustalony (74,75).
Autorem był dr Peter Engel w 2010 roku, przejrzane i poprawione przez dr Adrian Wyss w dniu 08.10.17.
.