Sputnik 2

Znaczek pocztowy ZSRR „Спутник-2”

Sputnik 2, znany w biurze projektowym Korolewa jako „Prostyj Sputnik-2”, czyli „Prosty Satelita 2”, został wyniesiony na orbitę o rozmiarach 212 km × 1 660 km (132 mi × 1 031 mi) o okresie 103.7 minut na zmodyfikowanej ICBM R-7, podobnej do tej, której użyto do wystrzelenia Sputnika 1.

Samolot nośny Sputnika 2 miał kilka modyfikacji na potrzeby misji. Obejmowały one modyfikację trajektorii startu w celu bardziej efektywnego wykorzystania materiału pędnego oraz usunięcie niektórych elementów sterowania lotem w celu zmniejszenia masy. Ponadto, stopień centralny miał być spalany aż do wyczerpania paliwa, a nie odcinany w ustalonym czasie. System telemetrii w momencie wyłączenia silnika zostałby przełączony z monitorowania parametrów boostera na parametry kapsuły. Zaprojektowano go także tak, aby transmitował dane tylko przez dziesięć minut co 90 minut, co miało zapobiec zużyciu baterii na wysyłanie danych, gdy statek kosmiczny znajdował się poza zasięgiem radzieckich stacji śledzących. Część międzystopniowa pomiędzy boosterem a kapsułą została wypolerowana na wysoki połysk i wyposażona w koce termiczne odbijające promienie słoneczne i chłodzące kapsułę; ponadto na stopniu centralnym zamontowano kilka reflektorów. Do stopnia głównego dodano dyszę hamującą, która miała zapobiegać jego opadaniu na orbicie; działała ona poprzez odprowadzanie nadmiaru helu z systemu ciśnieniowego zbiornika paliwa. Przeprowadzono próby kilku silników RD-107, z których najlepsze wybrano do zastosowania w rakiecie nośnej Sputnika 2. Rakieta dotarła na Bajkonur 22 października, wraz z różnymi częściami kapsuły. W dniu 1 listopada rakieta nośna została umieszczona na LC-1.

Dziesięć psów było branych pod uwagę do udziału w misji, a ostateczny wybór zawężono do trzech: Łajka jako zwierzę lotne, Albina jako zapasowe i Mushka używana do testowania sprzętu.

Start odbył się około 17:30 czasu moskiewskiego w dniu 3 listopada. Moc rakiety nośnej była nominalna, a polecenie przerwania ciągu rakiety nośnej zostało wydane w czasie T+297 sekund, gdy czujniki pokładowe wykryły wyczerpanie się gazu LOX. Booster i kapsuła weszły na orbitę o rozmiarach 225 km × 1671 km (140 mi × 1038 mi) przy nachyleniu 65°.

Podczas pierwszych dwóch orbit trudno było niezawodnie śledzić tor lotu Sputnika 2, ale kontrolerzy naziemni zdołali przechwycić dane teodolitowe z amerykańskiej stacji śledzącej w Perth w Australii. Dane wykazały, że tętno i oddech Łajki gwałtownie wzrosły podczas wznoszenia, ale poza tym dotarła ona na orbitę w zasadzie bez szwanku. Oficjalne radzieckie komunikaty prasowe podawały, że Laika przetrwała tydzień na orbicie, ale informacje opublikowane w czasach postsowieckich wskazywały, że zmarła zaledwie kilka godzin po zakończeniu misji. Inne źródła sugerowały, że minęły cztery dni, zanim pies uległ przegrzaniu i nagromadzeniu dwutlenku węgla.

Dane telemetryczne wskazywały, że parametry życiowe Laiki były w normie przez pierwsze trzy orbity, ale podczas czwartej orbity temperatura w kabinie wzrosła do 43 °C (109 °F), po czym nastąpiły ruchy psa. Dane otrzymane drugiego dnia nie wykazały żadnych oznak oddychania, tętna ani ciśnienia krwi, ale czujnik kardiologiczny wciąż rejestrował bicie serca. Rankiem 6 listopada w kapsule nie było już żadnych oznak życia. 10 listopada, po 150 oddzielnych sesjach telemetrycznych, baterie w statku kosmicznym wyczerpały się i cała transmisja danych została przerwana. Sputnik 2 wszedł ponownie w atmosferę 14 kwietnia 1958 roku po 162 dniach w przestrzeni kosmicznej i około 2500 orbitach. Reentry zaobserwowano ze wschodniego wybrzeża Stanów Zjednoczonych, a ocalałe odłamki uderzyły w region Amazonii w Ameryce Południowej.

Lot wywołał poważną debatę etyczną na temat okrucieństwa wobec zwierząt, ponieważ Łajka została wystrzelona z pełną świadomością, że nie będzie można jej odzyskać i mogła ponieść dość nieprzyjemną śmierć z powodu paniki i przegrzania, a nawet niektórzy urzędnicy radzieckiego programu kosmicznego podobno jej współczuli. W Moskwie krążył anonimowy wiersz krytykujący misję i państwo radzieckie.

R-7 był również znany pod oznaczeniem GURVO 8K71, a także T-3, M-104 i Typ A. R-7 zmodyfikowany do wystrzelenia satelity PS-2 nosił oznaczenie 8k71PS. W odróżnieniu od Sputnika 1, Sputnik 2 nie został zaprojektowany do odłączenia od rdzenia podtrzymującego R-7, ponieważ stopień rdzeniowy Sputnika 1 wykazał się akceptowalną żywotnością orbitalną. Umożliwiło to wykorzystanie systemu telemetrycznego Tral D rdzenia do przesyłania danych, ale doprowadziło do spekulacji, że Sputnik 2 nie zdołał się odłączyć. Po dotarciu Sputnika 2 na orbitę, temperatura wewnątrz gwałtownie wzrosła do ponad 40 °C i Łajka przetrwała tylko kilka godzin zamiast planowanych dziesięciu dni.

Promieniowanie słoneczne (emisja promieniowania ultrafioletowego i
X-) oraz promieni kosmicznych