Czterysta lat temu, gdy międzynarodowa uwaga skupiła się na krwawym konflikcie na Bałkanach, inne wielonarodowe państwo europejskie po cichu podzieliło się na dwie części. Aksamitny rozwód”, nazwa nadana podziałowi Czechosłowacji 1 stycznia 1993 roku, była echem bezkrwawej Aksamitnej Rewolucji, która obaliła komunistów w tym kraju w 1989 roku. Sugeruje ona, że podział był polubowny. W rzeczywistości tylko mniejszość obywateli po obu stronach – zaledwie 37% Słowaków i 36% Czechów – popierało rozpad. Vaclav Havel, ikona rewolucji, który w tym czasie był prezydentem Czechosłowacji, był tak zniechęcony, że zrezygnował ze stanowiska, nie chcąc przewodniczyć podziałowi. Podczas gdy surowy nacjonalizm podsycał konflikt w Jugosławii, ekonomia i nieudolne przywództwo były głównymi przyczynami rozłamu w Czechosłowacji – dynamika, która zapowiada walkę o niepodległość we współczesnej Katalonii, regionie Hiszpanii.
Dwa narody doświadczyły separacji już wcześniej. Nawet kiedy obie grupy były częścią starego imperium Habsburgów, Czesi byli zarządzani z Wiednia, a Słowacy przez Węgry. Sama Czechosłowacja została wyodrębniona z imperium austro-węgierskiego po pierwszej wojnie światowej. W czasie drugiej wojny światowej Słowacja ogłosiła niepodległość i utworzyła marionetkowe państwo sprzymierzone z nazistami, podczas gdy Czesi przeżyli bezpośrednią okupację niemiecką. Po przejęciu władzy przez komunistów w 1948 r. ziemie czeskie, niegdyś przemysłowe serce Austro-Węgier, skorzystały na tym, że reżim położył nacisk na przemysł ciężki. Jednak polityka redystrybucyjna państwa miała na celu pobudzenie rozwoju na bardziej rolniczych i górzystych terenach Słowacji. Do 1992 r. PKB na głowę mieszkańca Słowacji wzrósł do poziomu trzech czwartych wartości czeskiej. Mimo to, animusz wywołany po stronie czeskiej przez te płatności, a po stronie słowackiej przez przekonanie, że ich los leży w rękach biurokratów w Pradze, był wykorzystywany przez ambitnych polityków. Podczas gdy Havel pozostał globalną twarzą postkomunistycznej Czechosłowacji, sfederalizowany system polityczny umożliwił pojawienie się pary potężnych podmiotów krajowych: Vaclav Klaus, czeski premier, i Vladimir Meciar, słowacki premier.
Mr Klaus, wolnorynkowy ideolog pragnący umieścić swój kraj w awangardzie liberalizmu gospodarczego ogarniającego Europę, chciał scentralizować władzę w Pradze. Tymczasem Meciar, tradycyjny szef partii klientelistycznej, dążył do autonomii Słowacji i wykorzystania dostępu do majątku państwowego w celu utrzymania swojej bazy politycznej. W połowie 1992 r. podziały były już wyraźne i w lipcu obaj panowie zgodzili się na rozłam. W następstwie tego procesu Klaus przeprowadził szybką prywatyzację, która uczyniła Republikę Czeską gospodarczą gwiazdą Europy Środkowej, ale także wywołała niezadowolenie opinii publicznej, ponieważ byli komunistyczni insiderzy i zagraniczne przedsiębiorstwa międzynarodowe odniosły nieproporcjonalne korzyści. Pan Meciar, w międzyczasie, zacieśnił swój uścisk i rządził jako pół-autorytarny siłacz, spowalniając postęp przystąpienia jego kraju do Unii Europejskiej i krótko czyniąc go regionalnym pariasem, aż został demokratycznie usunięty w 1998 roku.
Teraz zarówno Republika Czeska jak i Słowacja są członkami NATO i UE. To ostatnie czyni punkty kontroli celnej, które zostały pospiesznie zbudowane w 1993 roku, raczej bez znaczenia. Poza okazjonalnymi lamentami po słabym występie w turnieju sportowym i dziwnym zjawiskiem popkulturowym, nie słyszy się poważnych rozmów o ponownym zjednoczeniu. Od czasu rozłamu Słowacja jeszcze bardziej zmniejszyła różnice w zamożności, rozbudowując własną bazę produkcyjną, stosując zachęty podatkowe w celu przyciągnięcia ogromnych inwestycji zagranicznych, a przy okazji stając się największym na świecie producentem samochodów w przeliczeniu na głowę mieszkańca. Słowacki PKB na osobę wynosi obecnie 90% wartości czeskiego. Słowacy, uważani niegdyś za biedniejszych kuzynów Czechów, mogliby posłużyć jako wsparcie moralne dla często oczernianych południowych Włochów, Walonów i innych uwikłanych w regionalistyczne zmagania współczesnej Europy.