Wat is Pannenkoekdag?
Pannenkoekendag is de dag voor Aswoensdag en het begin van de vastentijd. Het is ook traditioneel de dag om pannenkoeken te eten, heb je je ooit afgevraagd waarom?
Drie namen voor dezelfde dag
Pannenkoekendag is ook bekend als Vastenavond of Pannenkoekendinsdag. Alle drie zijn ze hetzelfde, op dezelfde dag, maar met drie verschillende namen.
Aangezien de dag aan de vooravond van het begin van de vastentijd valt, was het een dag om alle voorraden voedsel op te gebruiken die in die tijd verboden waren, namelijk melk, boter, eieren en alle bijgerechten (jam en stroop waren het meest populair).
Het ‘vasten’ – zoals in vastendag – komt van een oud Engels woord ‘shrive’, dat ‘alle zonden opbiechten’ betekent, en dus opnieuw verband houdt met de komende religieuze periode van de vastentijd.
De geschiedenis van Pannenkoekendag
De eerste vermeldingen van het eten van pannenkoeken en het beroemde Britse pannenkoekgooien dateren uit de vijftiende eeuw, toen de pannenkoeken nog iets dikker waren dan de pannenkoeken van vandaag; er zouden ook vaak kruiden aan zijn toegevoegd om de pannenkoeken te decadent te maken, waardoor ze helemaal van die tijd waren, aangezien kruiden in allerlei voedingsmiddelen werden gebruikt.
Pas in de achttiende eeuw en onder invloed van de Franse keuken en hun dunne crêpes werden pannenkoeken meer zoals we ze nu kennen. Ze werden lichter en dunner en zijn sindsdien weinig veranderd.
Pannenkoekengewoonten in het Verenigd Koninkrijk en Ierland
Heden ten dage zijn de gewoonten veel eenvoudiger dan vroeger, met als eigenaardigste gewoonte het houden van pannenkoekenraces waarbij een pannenkoek vanuit een koekenpan in de lucht wordt gegooid. Onschuldig, goed plezier.
‘Shroving’ was een gewoonte waarbij kinderen poëzie zongen of voordroegen in ruil voor voedsel of geld. Lent Crocking’ was een van de vele gebruiken van die dag, waarbij kinderen van huis tot huis gingen om pannenkoeken te vragen en, als ze er geen kregen, gebroken aardewerk naar de deur gooiden!
Andere gebruiken en bijgeloof waren onder meer het geloof dat de eerste drie gebakken pannenkoeken heilig waren. Ze werden gemarkeerd met een kruis, vervolgens bestrooid met zout om boze geesten af te weren en vervolgens apart gelegd.
In Ierland kregen Ierse meisjes een middag vrij om hun beslag te maken, en het oudste, ongetrouwde meisje gooide de eerste pannenkoek. Succes betekende dat ze binnen het jaar zou trouwen.
In Schotland werden speciale haverkoeken, Bannocks genaamd, gemaakt van havermout, eieren en zout en op een bakplaat gebakken met een amulet aan het deeg toegevoegd. Als een ongetrouwd persoon deze vond, geloofde men dat hij binnen het jaar zou trouwen.
Wales had ook zijn eigen gewoonten, waarbij mensen van deur tot deur gingen om te bedelen om meel, reuzel of boter. In sommige delen van Wales schopten kinderen blikjes de straat op en neer, om te herdenken dat de potten en pannen voor de vastentijd waren opgeborgen.
Pannenkoeken in andere delen van de wereld
In andere delen van de wereld wordt Vastenavond op een andere manier gevierd, met het carnaval van Mardi Gras in New Orleans en een al even uitbundig carnaval in Rio de Janeiro.