Comparatief voordeel

Comparatief voordeel

Er kan worden gesteld dat de wereldproductie zou toenemen wanneer het principe van comparatief voordeel door landen wordt toegepast om te bepalen in welke goederen en diensten zij zich moeten specialiseren. Comparatief voordeel is een term die in verband wordt gebracht met de 19e-eeuwse Engelse econoom David Ricardo.

Ricardo overwoog welke goederen en diensten landen zouden moeten produceren, en stelde voor dat zij zich zouden specialiseren door hun schaarse middelen toe te wijzen aan de productie van goederen en diensten waarvoor zij een comparatief kostenvoordeel hebben. Er zijn twee soorten kostenvoordelen – absoluut en comparatief.

Absoluut voordeel betekent productiever of kostenefficiënter zijn dan een ander land, terwijl comparatief voordeel betrekking heeft op de mate waarin een land productiever of kostenefficiënter is dan een ander.

Om te begrijpen hoe het begrip comparatief voordeel in de praktijk kan worden toegepast, kunnen we het eenvoudige voorbeeld nemen van twee landen die slechts twee goederen produceren – motorvoertuigen en commerciële vrachtwagens.

Comparatief voordeel

Gebruik makend van al zijn middelen, kan land A 30 miljoen auto’s of 6 miljoen vrachtwagens produceren, en land B 35 miljoen auto’s of 21 miljoen vrachtwagens. Dit kan in een tabel worden samengevat.

In dit geval heeft land B het absolute voordeel bij de produktie van beide produkten, maar het heeft een comparatief voordeel bij vrachtauto’s omdat het relatief beter is in de produktie daarvan. Land B is 3,5 keer beter in vrachtwagens, en slechts 1,17 keer beter in auto’s.

Het grootste voordeel – en de grootste kloof – ligt echter bij de productie van vrachtwagens, zodat land B zich moet specialiseren in de productie van vrachtwagens, en land A zich moet toeleggen op de productie van auto’s.

De economische theorie suggereert dat, indien landen het beginsel van comparatief voordeel toepassen, de gecombineerde produktie zal toenemen in vergelijking met de produktie die zou worden geproduceerd indien de twee landen zouden trachten zelfvoorzienend te worden en de middelen te besteden aan de produktie van beide goederen. In dit voorbeeld, als landen A en B hun middelen gelijkelijk aan beide goederen toewijzen, is de gecombineerde output Auto’s = 15 + 15 = 30; Vrachtwagens = 12 + 3 = 15, zodat de wereldproductie 45 miljoen eenheden bedraagt.

Kanskostenratio

Het feit dat landen goederen kunnen produceren met minder middelen, tegen lagere opportuniteitskosten, geeft hun een comparatief voordeel.

De gradiënt van een PPF weerspiegelt de opportuniteitskosten van de productie. Verhoging van de productie van een goed betekent dat minder van een ander goed kan worden geproduceerd. De gradiënt geeft de verloren productie van Y weer als gevolg van een toename van de productie van X.

Als land A een comparatief voordeel heeft in X, offert het minder van Y op dan land B. In termen van twee landen die twee goederen produceren, betekenen verschillende PPF-gradiënten verschillende opportuniteitskostenverhoudingen, en bijgevolg zullen specialisatie en handel de wereldproductie doen toenemen.

Alleen als de gradiënten verschillen, heeft een land een comparatief voordeel, en alleen dan is handel voordelig.

Identieke PPF’s

Als de PPF-gradiënten identiek zijn, heeft geen enkel land een comparatief voordeel, en zijn de opportuniteitskostenverhoudingen identiek. In dat geval levert internationale handel geen voordeel op.

Kritiek

Het beginsel van comparatief voordeel kan echter op verschillende manieren worden bekritiseerd:

1. 1. Het kan de voordelen van specialisatie overschatten door een aantal kosten te negeren. Deze kosten omvatten de vervoerskosten en alle externe kosten in verband met de handel, zoals lucht- en zeeverontreiniging.
   2. De theorie gaat er ook van uit dat de markten perfect concurrerend zijn – met name dat er een perfecte mobiliteit van factoren is zonder afnemende meeropbrengsten en zonder vervoerskosten. De werkelijkheid ziet er waarschijnlijk heel anders uit, met een output van factorinputs die onderhevig is aan afnemende meeropbrengsten, en met transportkosten. Hierdoor zal de PPF voor elk land niet-lineair en naar buiten gebogen zijn. In dat geval zal volledige specialisatie wellicht niet het niveau van voordelen opleveren dat uit lineaire PPF’s zou worden afgeleid. Met andere woorden, aan een toenemende specialisatie zijn toenemende opportuniteitskosten verbonden. Het is bijvoorbeeld mogelijk dat de maximale productie van door land A geproduceerde auto’s slechts 20 miljoen bedraagt (in plaats van 30), en dat de maximale productie van door land B geproduceerde vrachtwagens slechts 16 miljoen bedraagt in plaats van 21 miljoen. De gecombineerde output van de handel zou dus slechts 46 miljoen eenheden kunnen bedragen (in plaats van de aanvankelijk voorspelde 51 miljoen eenheden).

1. Volledige specialisatie kan tot structurele werkloosheid leiden, aangezien sommige werknemers niet van de ene sector naar de andere kunnen overstappen.
2. Relatieve prijzen en wisselkoersen worden niet in aanmerking genomen in de eenvoudige theorie van het comparatief voordeel. Als bijvoorbeeld de prijs van X ten opzichte van Y stijgt, neemt het voordeel van een hogere produktie van X toe.
3. Comparatief voordeel is geen statisch concept – het kan in de loop van de tijd veranderen. Niet-hernieuwbare hulpbronnen kunnen bijvoorbeeld langzaam opraken, waardoor de productiekosten stijgen en de handelsvoordelen afnemen. Landen kunnen nieuwe voordelen ontwikkelen, zoals Vietnam en de koffieproductie. Ondanks de lange geschiedenis van koffieproductie is het pas in de laatste 30 jaar een wereldspeler geworden. Het zag zijn wereldwijde marktaandeel stijgen van slechts 1% in 1985 tot 20% in 2014, waarmee het de op een na grootste producent ter wereld werd.
4. Veel landen streven naar voedselzekerheid, wat betekent dat ze, ook al zouden ze zich specialiseren in non-foodproducten, toch de voorkeur geven aan het handhaven van een minimumniveau van voedselproductie.
5. Het principe van comparatief voordeel is afgeleid van een zeer simplistisch twee-goederen-twee-landen-model. De echte wereld is veel complexer, met landen die veel verschillende goederen en diensten exporteren en importeren.
6. Volgens de invloedrijke Amerikaanse econoom Paul Krugman betekent de voortdurende toepassing van schaalvoordelen door mondiale producenten die nieuwe technologie gebruiken, dat veel landen, waaronder China, zeer goedkoop kunnen produceren en overschotten kunnen exporteren. Samen met een onverzadigbare vraag naar keuze en verscheidenheid betekent dit dat landen gewoonlijk een verscheidenheid aan producten voor de wereldmarkt produceren, in plaats van zich te specialiseren in een beperkt aantal producten, waardoor de traditionele theorie van comparatieve voordelen bijna achterhaald is.
7. De moderne benaderingen om handelspatronen en handelsstromen te verklaren, maken meestal gebruik van de zwaartekrachttheorie – die de handel verklaart in termen van de positieve aantrekkingskracht tussen twee nationale economieën – gebaseerd op economische omvang (op een soortgelijke manier als planeten elkaar aantrekken op basis van hun massa) – en de ‘economische afstand’ tussen twee economieën. Economische omvang trekt landen aan om handel te drijven, en economische afstand maakt handel moeilijker. De economische afstand wordt vergroot door handelsbelemmeringen en culturele, politieke en taalkundige verschillen. Een voordeel van de zwaartekrachttheorie is dat zij economen kan helpen bij het voorspellen van het waarschijnlijke effect van veranderingen in het overheidsbeleid op handelspatronen, met inbegrip van beslissingen over toetreding tot (of uittreding uit) handelsblokken.
8. Ondanks deze belangrijke punten van kritiek kan nog steeds worden gezegd dat het onderliggende beginsel van comparatief voordeel enige ‘vorm’ geeft aan het patroon van de wereldhandel, ook al wordt het minder relevant in een geglobaliseerde wereld en in het licht van moderne theorieën.

Lees meer over: Zwaartekrachttheorie

Zie: Brexit