Voordat we het over hun verschillen hebben, moeten we beginnen met deze twee woorden te definiëren. Stereotypen zijn overtuigingen die we hebben over de kenmerken van een groep. Het woord vooroordeel verwijst naar negatieve beoordelingen van die groepen. Het eerste heeft meer te maken met het cognitieve deel van de hersenen, terwijl het tweede meer met het emotionele deel te maken heeft. Stereotypen ontstaan door het hebben van algemene kennis over een groep, terwijl vooroordelen ontstaan wanneer we die algemene kenmerken toeschrijven aan elk van de leden van die groep. Wanneer we bevooroordeeld zijn, maken we gevolgtrekkingen die de aanvaarding of verwerping van die groep vergemakkelijken.
Stereotypen verminderen onze mentale energie-uitgaven. Dit komt omdat het vormen van groepen en het toekennen van vergelijkbare kenmerken aan groepen het voor ons gemakkelijker maakt om die mensen te “kennen” en te “begrijpen”. Stereotypen besparen energie en hoeven niet altijd negatief te zijn. Wat we in gedachten moeten houden is dat stereotypen generalisaties zijn en verwijzen naar brede kenmerken die op geen enkele manier een volledig beeld geven van die groep of dat individu.
Een voorbeeld van een stereotype zou de overtuiging kunnen zijn dat alle zuiderlingen grappig zijn. We kunnen ook geloven dat mensen in het noorden liberaler zijn of dat alle Texanen met een accent praten. Dit zijn grote groepen waaraan wij bepaalde kenmerken hebben toegewezen of toegeschreven. Het probleem is wanneer we denken dat stereotypen altijd waar zijn.
Stereotypen vs. vooroordelen
Vooroordelen daarentegen spreken ons aan en zijn een onderdeel van een negatieve houding. Net zoals we zeiden dat het hebben van stereotypen een normale en sociale reactie is, impliceren vooroordelen een negatieve connotatie. Om door te gaan op ons eerdere voorbeeld van geloven dat alle Texanen een accent hebben, zou het negatieve vooroordeel zijn dat ze niet zijn opgeleid in correct Engels.
Dit idee begint met een stereotype. In ons brein passen we het stereotype toe op een groep en geven het een negatieve connotatie. Dat creëert een vooroordeel tegen die groep. Als we dit proces een stap verder brengen, hebben we discriminatie. Discriminatie omvat zowel het stereotype als het vooroordeel.
Welke rol spelen stereotypen?
Sociaal psychologen hebben stereotypen bestudeerd, hoe ze ontstaan, en de verschillen die er bestaan tussen vooroordelen en discriminatie. Dit zijn de cognitieve functies die stereotypen vervullen:
- Systematiseren en vereenvoudigen van de werkelijkheid. Het maken van brede groepen die we kunnen categoriseren en classificeren stelt ons in staat de wereld mentaal te vereenvoudigen. Zo wordt de wereld voorspelbaarder en gemakkelijker te begrijpen.
- Waarden van mensen verdedigen. Groepen stellen ons in staat om brede kenmerken toe te kennen. Wanneer we dit doen, wordt het gemakkelijker om onszelf te “begrijpen” en met hen te vergelijken.
- Sociale controle handhaven. Het is gemakkelijker een groep te controleren dan vele individuen.
Is het mogelijk stereotypen en vooroordelen te beperken?
Als we begrijpen dat stereotypen ontstaan als een cognitieve functie, waardoor groepering en sociaal begrip worden vergemakkelijkt, kunnen we er ons voordeel mee doen. Maar wat gebeurt er wanneer stereotypen ons beperken? Wel, dit gebeurt wanneer ze ons ervan weerhouden te ontdekken dat deze projecties over mensen niet altijd waar zijn. Als we stoppen om groepen en individuen beter te observeren, zullen we veel verschillen vinden.
Het beperken van stereotypen en vooroordelen is mogelijk als we, in plaats van te oordelen, gewoon observeren.
Stereotypen bestaan niet om ons te beperken. Wat we wel moeten doen, is ze beperken en er voorzichtig mee omgaan. Hoewel ze ons helpen ons brein te ordenen, hebben ze niet altijd gelijk. Stereotypen zijn, zoals we hebben gezien, het beginpunt van vooroordelen. Als we stereotypen kunnen beperken, kunnen we dus elk vooroordeel beperken.
Het veranderen van een stereotype of een vooroordeel is alleen mogelijk als we de groep benaderen en proberen te observeren zonder filters toe te passen of te proberen eerdere ideeën te bevestigen. In plaats daarvan moeten we proberen ze op de proef te stellen. We moeten onze inspanningen richten op ideeën en situaties die ingaan tegen wat we eerder over die groep dachten.