Gonadotropine Hormonen

Door Dr. Liji Thomas, MDReviewed by Afsaneh Khetrapal, BSc

Het waren Aschheim en Zondek (1928) die de urine van zwangere vrouwen testten en vaststelden dat er ten minste twee verschillende stoffen aanwezig waren. De ene stof stimuleerde de eierstokken tot de groei van follikels, en de andere veroorzaakte een secretorische verandering in de gescheurde follikel na de ovulatie.

Gonadotrofinen zijn hormonen die de geslachtsklieren stimuleren tot het uitvoeren van hun reproductieve of endocriene functies. Bij mannen zijn deze klieren de testikels en bij vrouwen de eierstokken. Tot de gonadotrofinen behoren het luteïniserend hormoon (LH) en het follikelstimulerend hormoon (FSH), die in de voorste hypofyse worden geproduceerd, alsmede het placentahormoon, humaan choriongonadotrofine (hCG). De cellen in de voorste hypofyse die gonadotrofinen produceren, worden daarom gonadotrofen genoemd, en maken tien procent van de klier uit. Ze zijn gewoonlijk specifiek voor één hormoon (hetzij LH, hetzij FSH), hoewel sommige cellen beide hormonen afscheiden.

Chemische aard

LH en FSH zijn grote moleculen die bestaan uit geglycosyleerde eiwitten. Zij hebben een identieke alpha-subeenheid, maar de beta-subeenheid is bij elk verschillend. Dit verschil is verantwoordelijk voor de specifieke binding van elk hormoon aan zijn eigen receptor.

Effecten

FSH en LH zijn laag tijdens de kindertijd. Hun niveaus stijgen na de puberteit, waarbij LH een grotere stijging vertoont. Zij stijgen ook acuut tijdens het middendeel van de menstruatiecyclus en opnieuw tijdens de postmenopauzale periode. HCG wordt geproduceerd door de placenta en is de basis van de zwangerschapstests die tegenwoordig worden gebruikt.

De fysiologische werking van de gonadotrope hormonen is gericht op de eierstokken en de teelballen, en is essentieel voor een goede gonadale functie. Zonder deze hormonen mislukken de meeste belangrijke aspecten van de voortplanting en is het individu onvruchtbaar.

Luteïniserend hormoon (LH)

LH bindt zich door middel van specifieke receptoren aan bepaalde cellen in de teelballen, de Leydig-cellen genaamd. Dit leidt tot hun rol bij de synthese en afscheiding van testosteron, het belangrijkste mannelijke geslachtshormoon. In de eierstok bindt LH zich aan de theca-cellen, de cellen in het eierstokkapsel, die ook testosteron produceren. Dit is echter bestemd om te worden omgezet in het vrouwelijke geslachtshormoon oestrogeen, in de aangrenzende ovariële granulosacellen rond de zich ontwikkelende eierstokfollikel.

Een karakteristieke golf van LH vindt plaats bij vrouwen, maar niet bij mannen, en wordt de preovulatoire golf genoemd. Deze piek valt samen met de piekrijpheid van de eicel in de eierstokfollikel, en veroorzaakt de eisprong binnen 24-72 uur. De grote follikel breekt op een bepaald moment open, waardoor de rijpe eicel en enkele cellen die zich rond de eicel bevinden, vrijkomen, evenals de vloeistof in de follikel, die snel wordt opgenomen door de aangrenzende eileider, waar het naar de baarmoederholte reist. FSH stijgt ook snel op dit moment, maar niet met dezelfde amplitude.

Na de ovulatie vermenigvuldigen de cellen die de zich ontwikkelende eicel in de follikel omringden, de granulosa cellen genoemd, zich nu om een kleine nieuwe vaste structuur te vormen in plaats van de met vloeistof gevulde follikel, namelijk het corpus luteum (‘geel lichaam’). In feite is deze karakteristieke verandering van de follikel in een kleine gelige vlek (luteïnisatie) verantwoordelijk voor de naam van dit hormoon.

De corpus luteum-cellen produceren grote hoeveelheden van de vrouwelijke steroïdhormonen, progesteron en oestrogeen (meestal oestradiol). Progesteron is essentieel om het baarmoederslijmvlies voor te bereiden op de innesteling van een nieuwe zygote, als de eicel in de eileider wordt bevrucht. LH houdt ook het corpus luteum gezond en functioneel in geval van zwangerschap, totdat de ontwikkeling van de placenta een stadium heeft bereikt waarin hCG de rol van het in stand houden van de zwangerschap kan overnemen.

Follicle-Stimulating hormone (FSH)

FSH is verantwoordelijk voor het stimuleren van de groei en rijping van de ovariële follikels, zodat de eisprong kan plaatsvinden. Wanneer het exogeen wordt toegediend, hyperstimuleert het daarom de eierstokken, waardoor meerdere rijpe follikels en meerdere rijpe eicellen worden geproduceerd – dit in plaats van de typische enkele rijpe eicel die in elke ovariumcyclus wordt geproduceerd.

FSH ondersteunt ook de functie van speciale cellen in de testes, de Sertolicellen, die nodig zijn voor een goede rijping van het sperma.

Feedback-regulering van gonadotropineafscheiding

De regeling van de FSH- en LH-afscheiding door de hypofyse gonadotrofen geschiedt voornamelijk door het gonadotropine-releasing hormoon (GnRH), ook wel LH-releasing hormoon (LHRH) genoemd. Het is een peptidehormoon dat wordt gesynthetiseerd vanuit de hypothalamus, de belangrijkste endocriene klier van het menselijk lichaam. Wanneer het door de neuronen van de hypothalamus wordt afgescheiden, werkt het via receptorbinding in op de gonadotrofen van de voorste hypofyse, om de secretie van gonadotrofinen te stimuleren.

Als het LH-niveau stijgt als reactie op de secretie van GnRH, stijgt de productie van testosteron, oestrogeen en progesteron. Deze geslachtssteroïden remmen nu de hypothalamische secretie van GnRH om het klassieke negatieve terugkoppelingspatroon te produceren. Zij onderdrukken ook direct de hypofysaire gonadotrofen.

Om deze reden stijgt het LH-niveau in pulsen in plaats van op een constante manier. FSH volgt ook hetzelfde patroon, zij het niet in zo sterke mate. Het aantal impulsen varieert sterk, vooral met het stadium van de eierstokcyclus bij vrouwen.

Andere hormonen, namelijk inhibine en activine, spelen ook een rol bij de regulering van de FSH-secretie. Deze worden eveneens in de gonaden geproduceerd.

Afwijkingen in de gonadotropinesecretie

Wanneer de gonadotropinesecretie vermindert, faalt de gonadale functie, wat leidt tot een aandoening die hypogonadisme wordt genoemd. Dit uit zich in oligospermie en amenorroe bij respectievelijk mannen en vrouwen.

Insolaat LH-deficiëntie bij normale FSH-spiegels leidt tot de ontwikkeling van hypogonadale verschijnselen en symptomen bij mannen, die gepaard gaan met vruchtbaarheid vanwege de door FSH gestimuleerde rijping van spermacellen. Een dergelijk individu wordt vaak een “vruchtbare eunuch” genoemd.

Een hoge gonadotropinespiegel daarentegen wijst op het falen van de negatieve terugkoppelingslus. Dit kan worden veroorzaakt door castratie of verwijdering van de eierstokken, maar de meest voorkomende oorzaak bij de mens is ofwel falen van de geslachtsklieren, ofwel de aanwezigheid van een secreterende hypofysetumor. De klinische gevolgen van een dergelijke aandoening zijn minimaal.

Medische toepassingen

Gonadotropinesecretie is essentieel voor de produktie van rijpe eicellen en spermacellen. Daarom leidt met name het verhinderen van een normale LH-secretie tot onvruchtbaarheid. Dit is het werkingsmechanisme van de veelgebruikte oestrogeen-progestageen-anticonceptiepillen in lage doses. Zij hebben een remmende werking op de gonadotrofen en verhinderen de LH-piek, zodat de eisprong wordt onderdrukt.

GnRH-antagonisten kunnen ook worden gebruikt om de gonadotropinesecretie te onderdrukken. Deze middelen blokkeren de GnRH-receptor op de gonadotrofe cellen. Hoewel dit een krachtige anticonceptieve werking heeft, verhinderen hun andere effecten hun gebruik voor dit doel.

http://www.vivo.colostate.edu/hbooks/pathphys/endocrine/hypopit/lhfsh.html

Verder lezen

• Alle hypopituitarisme-inhoud
• Hypopituitarisme – Deficiëntie in hypofyse hormoon productie
• Hypopituitarisme Diagnose
• Hypopituitarisme Behandeling
• Hypopituitarisme Oorzaken

Geschreven door

Dr. Liji Thomas

Dr. Liji Thomas is een OB-GYN, die in 2001 is afgestudeerd aan het Government Medical College, Universiteit van Calicut, Kerala. Liji heeft na haar afstuderen een aantal jaren als voltijds consulent verloskunde/gynaecologie in een particulier ziekenhuis gewerkt. Ze heeft honderden patiënten begeleid die te maken hadden met zwangerschapsgerelateerde problemen en onvruchtbaarheid, en heeft meer dan 2000 bevallingen begeleid, waarbij ze altijd streefde naar een normale bevalling in plaats van een operatieve.

Last bijgewerkt 26 feb 2019

Citaties

Gebruik een van de volgende formaten om dit artikel te citeren in uw essay, paper of verslag:

• APA

  Thomas, Liji. (2019, 26 februari). Gonadotropine Hormonen. Nieuws-Medisch. Retrieved on March 24, 2021 from https://www.news-medical.net/health/Gonadotrophin-Hormones.aspx.

• MLA

  Thomas, Liji. “Gonadotropine Hormonen”. Nieuws-Medisch. 24 maart 2021. <https://www.news-medical.net/health/Gonadotrophin-Hormones.aspx>.

• Chicago

  Thomas, Liji. “Gonadotropin Hormones”. Nieuws-Medisch. https://www.news-medical.net/health/Gonadotrophin-Hormones.aspx. (accessed March 24, 2021).

• Harvard

  Thomas, Liji. 2019. Gonadotropine Hormonen. Nieuws-Medisch, bekeken 24 maart 2021, https://www.news-medical.net/health/Gonadotrophin-Hormones.aspx.