In een nieuwe studie, en een van de grootste tot nu toe, is een team onder leiding van Arturo Alvarez-Buylla van de University of California in San Francisco er totaal niet in geslaagd om enig spoor van jonge neuronen te vinden in tientallen hippocampusmonsters, verzameld van volwassen mensen. “Als neurogenese doorgaat bij volwassen mensen, is dat uiterst zeldzaam,” zegt Alvarez-Buylla. “Het is niet zo robuust als wat mensen hebben gezegd, waar je zou kunnen gaan rennen en het aantal neuronen oppompen.”
Nadrukkelijk te zeggen, dat is een zeer omstreden bewering. “Er is een lange geschiedenis van concluderen dat volwassen neurogenese niet bestaat in een bepaalde soort op basis van moeilijkheid bij het identificeren van nieuwe neuronen,” zegt Heather Cameron van het National Institutes of Mental Health. “Dit gebeurde bij ratten en vervolgens bij niet-menselijke primaten, waarvan nu universeel wordt erkend dat beide volwassen hippocampale neurogenese vertonen.”
Fernando Nottebohm van de Rockefeller University ziet het anders. Hij was een van de eerste wetenschappers die onomstotelijk aantoonde dat neurogenese bij volwassenen optreedt, door de hersenen van kanaries te bestuderen. Alvarez-Buylla was een van zijn studenten, en Nottebohm spreekt vol lof over zijn vroegere protégé en zijn nieuwste studie. “Nadat Alvarez-Buylla Nottebohm’s team verliet en zijn eigen team begon, toonde hij aan dat knaagdieren voortdurend nieuwe neuronen toevoegen aan de bulbus olfactorius – een gebied gewijd aan reuk. Maar bij mensen is deze rivier van olfactorische neuronen eindig: Ze is er bij zuigelingen, maar droogt op bij volwassenen. Hetzelfde geldt voor de frontale kwab – het voorste deel van de hersenen dat onze belangrijkste mentale vaardigheden regelt. In de vroege kinderjaren migreren daar stromen verse neuronen, maar die stoppen als we volwassen worden.
Vervolgens richtte Alvarez-Buylla zijn aandacht op de hippocampus – het gebied dat het middelpunt vormt van het meeste onderzoek naar neurogenese bij volwassenen. Zijn collega’s Shawn Sorrells en Mercedes Paredes analyseerden de hersenen van 17 volwassen mensen die waren overleden en hun lichaam aan onderzoek hadden gedoneerd. Het duo zocht naar verklikkende moleculen die specifiek worden gemaakt in jonge neuronen, of in de stamcellen die zulke neuronen produceren. Tot hun verbazing vonden ze niets. “Zelfs in onze best bewaarde monsters, zagen we geen bewijs van neurogenese,” zegt Paredes.
Hetzelfde gold niet voor kinderen, zuigelingen en foetussen. In 19 van deze veel jongere hersenen vonden Sorrells en Paredes duidelijke tekenen van nieuwe neuronen in de hippocampus. Maar zelfs dan verschillen mensen nog van nauw verwante dieren. Bij makaakapen groeien neurale stamcellen in de hippocampus uit tot een mooi lint dat nieuwe neuronen voortbrengt. Deze structuur breekt af in het vroege leven, en is meestal verdwenen op volwassen leeftijd. Maar bij mensen lijkt het lint zich helemaal niet te vormen.
Wij staan hierin niet alleen. Een andere studie suggereerde onlangs dat walvissen en dolfijnen ook geen volwassen neurogenese hebben. Het is verleidelijk om te wijzen op onze gedeelde intelligentie, en je af te vragen of dat iets te maken heeft met het gebrek aan nieuwe neuronen. Maar walvissen en dolfijnen hebben een andere eigenschap met ons gemeen: Voor zoogdieren hebben wij vrij slechte reukzintuigen. “Misschien is volwassen neurogenese in de hippocampus gerelateerd aan reuk, en is reuk bij mensen gewoon niet zo belangrijk,” zegt Alvarez-Buylla.