De geboorte van Mozart was voor zijn familie een reden tot feest, maar wat gebeurde er eigenlijk op 27 januari 1756? Wat was de echte geboortenaam van Mozart? En waren er aanwijzingen over wat er van deze opmerkelijke gebeurtenis terecht zou komen?
Het was een kille januari-avond in Salzburg. De musicus Leopold Mozart ijsbeerde door de vloeren van zijn flat aan de Getreidegasse 9. Zijn vrouw, Maria Anna, was aan het bevallen van een zoon. Ondanks het feit dat dit de zevende keer was dat zij een kind kreeg, hadden Leopold en zijn vrouw slechts één overlevend kind, een meisje van 4. Dus, gezien de vreugde die de geboorte van een baby vandaag de dag teweegbrengt, kunt u zich voorstellen hoe Leopold en Maria Anna zich voelden toen, rond 8 uur die avond, Maria Anna beviel van een jongetje.
Leopold kwam oorspronkelijk uit de stad Augsburg. Mozart’s grootvader was daar boekbinder geweest en, ondanks het feit dat de familie al bijna 20 jaar in Salzburg woonde tegen de tijd dat Mozart geboren werd, had Leopold nog steeds verschillende connecties met Augsburg, zowel familiair als zakelijk. Als componist zou Leopold enorm overschaduwd worden door zijn nieuwe zoon, maar als violist was hij zeer gerespecteerd. Hij werkte aan een vioollesboek, dat zou worden uitgegeven door zijn vriend, de Augsburgse uitgever, Johann Lotter, en de twee wisselden brieven uit over het onderwerp. In één brief, geschreven op 9 februari 1756, schreef Leopold ook wat van zijn andere nieuws aan Lotter:
“Laat ik je zeggen, dat op 27 januari, om 8 uur, mijn liefste wf’ bevallen is van een jongen. . . zowel de baby als de moeder maken het goed. Ze wenst jullie het allerbeste. Wat zit er in een naam?
De nieuwe baby werd geboren op 27 januari, volgens de katholieke kalender het feest van de heilige Johannes Chrysostom van Constantinopel. De volgende dag liet Leopold Mozart dopen in de kathedraal van Salzburg. Zijn volledige naam was Johannes Chrysostomus Wolfgangus Theophilus Mozart.
Dus waar komen al die namen vandaan? Chrysostomus werd gekozen in verband met de dag van de heilige, en Wolfgang was een knipoog naar de schoonvader van Leopold, Wolfgang Nikolaus. De Griekse naam Theophilus, die in het Engels ‘loved by God’ betekent, komt in sommige documenten ook voor als ‘Gottlieb’, de Duitse versie van dezelfde naam, ‘Amadé’, de Franse versie, of de meer bekende Latijnse versie, ‘Amadeus’.
Wolfgang Amadeus Mozart is de naam waaronder hij tegenwoordig bekend staat, hoewel Mozart zelf liever had dat men hem bij de Franse versie noemde, Wolfgang Amadé Mozart.
De jonge Mozart
De bladzijden van talrijke biografieën blijven blanco tussen zijn tweede dag en zijn vijfde verjaardag. Terwijl de gebeurtenissen in die vijf jaar voorbij vliegen – de Zevenjarige Oorlog, Monroe die tot president van de Verenigde Staten wordt gekozen, George III die koning van Engeland wordt – blijft het leven van Mozart een mysterie.
Er zijn echter twee dingen die we wel weten: ten eerste dat iemand die zo toegewijd was aan de muzikale opvoeding van zijn zoon als Leopold, vrijwel zeker al begonnen zou zijn met het overbrengen van zijn muzikale kennis; en ten tweede dat hij, volgens Nannerl, al op 3-jarige leeftijd veel tijd aan het klavier doorbracht met het uitzoeken van kleine akkoorden. Hij was daar altijd mee bezig, zei ze, en straalde van trots als zijn embryonale muziek maken goed klonk.
Toen Mozart vijf was
Om precies te zijn, Mozart was eigenlijk nog maar vier jaar oud toen hij zijn allereerste muziekstuk leerde spelen. Slechts 3 dagen voor zijn vijfde verjaardag had Leopold het stuk, een scherzo van de Weense componist Wagenseil, in Nannerl’s notitieboekje geschreven om te oefenen. Op 26 januari 1761, rond 9 uur ’s avonds, opende Mozart het notitieboekje en ging aan het klavier zitten. Amper een half uur later had hij het stuk leren spelen. Leopold moet in de wolken zijn geweest, maar schijnt niettemin het moment kalm te hebben genoteerd, voor het nageslacht met gebruikmaking van Mozarts bijnaam:
“Wolfgangerl beheerste het menuet en trio op de dag voor zijn vijfde verjaardag, in slechts dertig minuten, om 21.30 uur, 26 januari 1761.”
Voordat het jaar voorbij was, en ongetwijfeld gesterkt door de dagelijkse vorderingen van zijn zoon, voelde Leopold zich zelfverzekerd genoeg om de jongen in het openbaar piano te laten spelen, aan de Universiteit van Salzburg. Dit moet een bitterzoet moment zijn geweest voor Leopold, die aan de universiteit had gestudeerd, maar de opleiding nooit had afgemaakt.
Ontdek Mozarts eerste concert en Europese tournee (1762-1765)>