Stressrespons of stressreactie is het vroege resultaat van bot dat niet bestand is tegen een zich herhalende, cumulatieve belastingskracht.
Terminologie
Stressreactie van bot wordt synoniem gebruikt met ‘stressreactie’ en is een vroege vorm van ossaal ‘stressletsel’, waaronder ook een stressfractuur valt 1,2.
Pathologie
Een stressreactie is de vroege vorm van ossaal ‘stressletsel’, dat leidt tot morfologische veranderingen in de benige structuur en uiteindelijk zal leiden tot een stress- of insufficiëntiefractuur, indien de oorzakelijke repetitieve belastingskracht aanhoudt en niet wordt weggelaten 2.
Etiologie
Een stressrespons kan optreden als een typische overbelastingsblessure op normaal bot (vermoeidheid) of bij een normale activiteit die verzwakt bot aantast (insufficiëntie). In een overbelastingssituatie worden de gewichtdragende delen van het bot aangetast, terwijl bij insufficiëntiegerelateerde stressreacties meestal het trabeculaire bot betrokken is 1,2.
Locatie
Stressletsels komen vaker voor in de voet en het onderbeen, hoewel ze overal kunnen voorkomen.
Hoogrisicolocaties zijn de femurhals, de voorste cortex van het scheenbeen, de mediale malleolus, het naviculare bot, de talus, het proximale 2e en 5e middenvoetsbeentje, de knieschijf, het sesambeentje van de grote teen 3.
Radiografische kenmerken
Beeldvormingsbevindingen kunnen worden aangetroffen in compact bot of trabeculair bot.
Plaire radiografie
Kan een subtiele corticale verdikking of periosteale wijzigingen of tekenen van eeltvorming in latere stadia tonen, vroege meestal niets.
CT
Er kunnen milde dichtheidsveranderingen in het trabeculaire bot zijn als gevolg van effacement van het vetmerg, vaak beter gewaardeerd op dual-energy CT.
MRI
Een stressreactie wordt gekenmerkt door een beenmergoedeemachtig uitzicht zonder duidelijke breukspleet of corticaal defect en met mogelijk endostaal en/of periostaal oedeem. Een stressreactie kan moeilijk te onderscheiden zijn van een stressfractuur en moet in dat geval stressletsel 1 worden genoemd.
Signaalkenmerken
- T1: mild hypointense, met effacement maar geen vervanging van het vetmerg
- T2FS/PDFS: hyperintense
Een MRI-graderingsschema voor stressreacties of stressletsels dat oorspronkelijk werd voorgesteld voor tibiale stressletsels 5, de eerste drie gradaties kunnen worden toegepast voor een stressreactie:
- gradatie 1: periostaal oedeem zonder beenmergveranderingen
- gradatie 2: beenmergoedeem of veranderingen gezien op vetverzadigde T2 gewogen beelden
- graad 3: beenmergveranderingen ook duidelijk zichtbaar op T1 gewogen beelden
- graad 4: fractuurlijn aanwezig op T1 gewogen en T2 gewogen beelden
Nucleaire geneeskunde
- focale radiotraceropname op botscintigrafie
Behandeling en prognose
Behandeling omvat meestal aanpassing van de activiteit, beperkte impactactiviteiten bv.b.v. gewicht dragen. Niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen moeten worden vermeden omdat deze de genezing van het bot kunnen belemmeren 3.
Differentiële diagnose
- stressfractuur: geen breuklijn of spleet
- osteomyelitis: beenmergvervanging en geen beenmerguitstorting
- osteitis: moeilijk te onderscheiden
- osteoid osteoma
Zie ook
- stressfracturen
- beenmergoedeem