reumatoïde artritis
ABBR: RA Een chronische systemische ziekte die gekenmerkt wordt door ontsteking en vernietiging van meerdere synoviale gewrichten, alsook negatieve gevolgen voor de gezondheid van talrijke andere orgaansystemen.
RHEUMATOID ARTHRITIS
Video voor het grijpen met reumatoïde artritis
INCIDENTIE
Bijna 1,3 miljoen Amerikanen hebben RA, volgens de National Arthritis Data Workgroup. De ziekte is zeldzaam vóór leeftijd 35, en het meest voorkomend bij mensen boven de leeftijd van 50 jaar. Vrouwen worden drie keer zo vaak getroffen als mannen. Bij sommige etnische groepen, zoals bepaalde inheemse Amerikanen, komt de ziekte vaker voor dan bij de bevolking in het algemeen. De ziekte begint meestal op middelbare leeftijd, maar elke leeftijdsgroep kan worden getroffen.
OORZAKEN
De oorzaak van RA is onbekend; factoren die betrokken zijn bij de ontwikkeling en de ernst van deze ziekte zijn echter genetica, auto-immuunverschijnselen en milieu-invloeden.
SYMPTOMEN EN SIGNALEN
De ziekte treft gewoonlijk vergelijkbare groepen gewrichten aan beide kanten van het lichaam en kan benige erosies veroorzaken die radiografisch kunnen worden gezien. Onderhuidse knobbelvorming en verhoogde serum reumafactor niveaus zijn gebruikelijk. De patiënten klagen typisch van gezamenlijke stijfheid in de ochtend eerder dan na activiteiten. Gewrichtspijnen, ochtendstijfheid, gelamenteerdheid, malaise, en vermoeidheid zijn vaak aanwezig. Systemische ziekte gekenmerkt door pleurale effusies, pericarditis, longfibrose, neuropathieën en oogafwijkingen kunnen voorkomen. De symptomen ontwikkelen zich meestal geleidelijk in de loop van enkele maanden, maar kunnen bij sommige patiënten abrupt beginnen.
DIAGNOSIS
Omwille van het multisystemische karakter, het geleidelijke begin, de variabele presentatie en de vele ziekte-imitaties, kan RA een uitdaging zijn om te identificeren en te diagnosticeren. Een combinatie van symptomen (ochtendstijfheid, symmetrische gewrichtspijnen in de handen of voeten), tekens (roodheid, warmte en zwelling van de gewrichten; voelbare synoviale verdikking in de gewrichten), laboratoriumtesten (reumafactor, anticyclische citrullinated antilichaamtesten, bezinkingssnelheid, C-reactief proteïne niveaus), en röntgenbevindingen worden gebruikt om de diagnose van de ziekte te stellen.
TREATMENT
Medicijnen voor RA verminderen ontsteking en gewrichtspijn en voorkomen gewrichtsvernietiging, maar geen momenteel voorgeschreven medicijn of behandeling geneest de ziekte. De meeste reumatologen bevelen vroeg in het ziekteverloop een agressieve therapie aan met ziektemodificerende antireumatische geneesmiddelen (DMARD’s) om benige erosies en verlies van gewrichtsfunctie te voorkomen. Geneesmiddelen in deze klasse zijn middelen zoals methotrexaat. Niet-steroïde ontstekingsremmers (zoals ibuprofen) of corticosteroïden worden vaak voorgeschreven ter verzachting. Veel patiënten kunnen jarenlang lage doses corticosteroïden blijven gebruiken, maar de voordelen van langdurig gebruik van steroïden moeten worden afgewogen tegen de risico’s (zoals diabetes, osteoporose en onderdrukking van de bijnieren). Goudverbindingen kunnen worden gebruikt, maar ze zijn zwakker dan DMARD’s en andere, nieuwere middelen. Krachtige immunosuppressieve middelen zoals cyclosporine, azathioprine en mycofenolaat kunnen ook worden gebruikt. Combinatietherapieën met verschillende middelen uit verschillende klassen kunnen worden gebruikt. Biologische middelen zijn onder meer antilichamen tegen tumornecrosefactor en andere immunomodulerende geneesmiddelen die de B- en T-lymfocytenfunctie beïnvloeden. Bijwerkingen en contra-indicaties voor elke huidige klasse van medische therapieën zijn aanzienlijk, vereisen nauwgezette controle en kunnen soms levensbedreigende infecties, verergering van ziekten (zoals hepatitis B of multiple sclerose) of lymfeklierkanker omvatten. Gewrichtsvervangende chirurgie kan nuttig zijn voor sommige patiënten. Homeopathische middelen zoals zwarte bes (gamma-linoleenzuur) en visolie zijn ook aanbevolen voor reumatoïde artritis.
IMPACT OP DE GEZONDHEID
Inflammatoire artritisaandoeningen zoals RA zijn een primaire oorzaak van functionele invaliditeit, vervroegde pensionering en verlies van onafhankelijkheid.
PATIËNTZORG
Alle gewrichten worden beoordeeld op ontsteking, misvormingen, en contracturen. Het vermogen van de patiënt om activiteiten van het dagelijks leven (ADLs) uit te voeren wordt geëvalueerd. De patiënt wordt beoordeeld op vermoeidheid. Vitale functies worden gecontroleerd, en gewichtsveranderingen, pijn (plaats, kwaliteit, ernst, uitlokkende en verlichtende factoren), en ochtendstijfheid (vooral de duur ervan) worden gedocumenteerd. Het gebruik van vochtige warmte wordt aangemoedigd om stijfheid en pijn te verlichten. Voorgeschreven ontstekingsremmende en pijnstillende medicatie wordt toegediend en geëvalueerd; de patiënt wordt geleerd hoe deze medicatie te gebruiken. De reactie van de patiënt op alle medicijnen wordt geëvalueerd, vooral na een verandering in het medicijngebruik, en de patiënt en zijn familie wordt geleerd het doel, het schema en de bijwerkingen van elk medicijn te herkennen. Vrij verkrijgbare geneesmiddelen en kruidenpreparaten kunnen een wisselwerking hebben met de voorgeschreven geneesmiddelen en mogen niet worden ingenomen tenzij met toestemming van de arts of de apotheker. Ontstoken gewrichten worden soms gespalkt in extensie om contracturen te voorkomen. Drukplaatsen worden genoteerd en het bewegingsbereik wordt in stand gehouden met zachte, passieve oefeningen als de patiënt niet comfortabel actief kan bewegen. Zodra de ontsteking is verdwenen, krijgt de patiënt instructies voor actieve bewegingsoefeningen voor specifieke gewrichten. Warme baden of baden worden aangemoedigd voor of tijdens de oefeningen. Reinigende lotions of oliën moeten worden gebruikt voor de droge huid. De patiënt wordt aangemoedigd om ADLs uit te voeren, indien mogelijk, met extra tijd indien nodig. Hulp- en veiligheidsmiddelen kunnen voor sommige patiënten worden aanbevolen. De patiënt moet tempo houden in de activiteiten, afwisselend zitten en staan, en korte rustperiodes inlassen. Doorverwijzing naar een ergo- of fysiotherapeut helpt de gewrichten in optimale conditie te houden; doorverwijzing leert de patiënt ook hoe hij of zij activiteiten kan vereenvoudigen en zijn of haar gewrichten kan beschermen. Zowel de patiënt als zijn familie moeten erop worden gewezen dat het belangrijk is dat de fysio- en ergotherapieafspraken worden nagekomen en dat de instructies voor thuisverzorging worden opgevolgd. Een goed uitgebalanceerd dieet dat het gewicht onder controle houdt wordt aanbevolen (zwaarlijvigheid belast de gewrichten nog meer). Zowel de patiënt als de familie moeten worden doorverwezen naar plaatselijke en landelijke ondersteunings- en informatiegroepen. Gewenste resultaten zijn medewerking aan de voorgeschreven medicatie en oefenprogramma’s, het vermogen om ADL uit te voeren, langzame progressie van de invaliderende effecten, beheersing van de pijn, en een juist gebruik van ondersteunende hulpmiddelen. Voor meer informatie en ondersteuning kunnen patiënt en familie contact opnemen met de Artritis Stichting (404-872-7100) (www.arthritis.org).
Klassieke bevindingen in de vingergewrichten bij reumatoïde artritis.
RHEUMATOID ARTHRITIS Gewrichtsdeformiteiten gezien in de hand van een patiënt met reumatoïde artritis. Let op de hypertrofie van de IP-gewrichten, de reumatoïde knobbeltjes en de volaire subluxatie van het triquetrum. Deze patiënt had fusie van de polsgewrichten.
RHEUMATOID ARTHRITIS Reumatoïde artritis van de voet. Het eerste metatarsofalangeale gewricht vertoont ernstige erosie van het gewrichtsoppervlak met subluxatie van het metatarsale (pijl).