Het aantal actieve gebruikers van Facebook (de mensen die de afgelopen maand op de site hebben ingelogd) heeft een historisch hoogtepunt bereikt van 2,45 miljard. Om dit in de juiste context te plaatsen: ongeveer 32% van de wereldbevolking gebruikt nu het socialemediaplatform, en de trendlijn van deelname gaat nog steeds omhoog.
Met uitzondering van Google is er nog nooit een bedrijf geweest waarvan zoveel mensen gebruikmaakten van zijn diensten. In deze context lijkt het misschien vreemd om te praten over degenen die ervoor kiezen om Facebook te verlaten. Maar degenen die het platform verlaten vertegenwoordigen een kleine, maar zeker niet onbelangrijke, tegenstroom. En veel mensen, misschien op zoek om wat tijd terug te winnen uit drukke levens, kiezen ervoor om te stoppen met sociale media als een nieuwjaarsvoornemen.
In 2018 bleek uit een Amerikaans onderzoek dat 9% van de ondervraagden onlangs hun Facebook-account had verwijderd, terwijl nog eens 35% meldde dat ze het sociale-mediaplatform minder gebruikten. Ondanks het economische succes en de populariteit, lijkt er iets aan de hand te zijn in de oorspronkelijke hartlanden van Facebook.
Voortbouwend op mijn eerdere werk over gedragsbeïnvloeding, heb ik geprobeerd meer te weten te komen over deze zogenaamde “Facebook-deleters”, om hun motivaties beter te begrijpen en de implicaties van de keuze om ’s werelds krachtigste sociale netwerk te verlaten.
De motivatie
In gesprekken die ik heb gevoerd met degenen die Facebook hebben verwijderd, is het duidelijk geworden dat de motivaties van mensen om het platform te verlaten gevarieerd en complex zijn.
Mijn veronderstelling was geweest dat grote gebeurtenissen, zoals de Snowden-lekken, het Cambridge Analytica-schandaal en onthullingen over de geheime ontmoeting van Mark Zuckerberg met de Amerikaanse president Donald Trump, de belangrijkste motivaties waren om Facebook-accounts te verwijderen. Maar de Facebook-deleteers die ik spreek, noemen zelden politieke schandalen of zorgen over gegevensprivacy als hun belangrijkste beweegredenen om het netwerk te verlaten.
Inderdaad, wanneer ons gesprek over het Cambridge Analytica-schandaal gaat, suggereren velen dat dit alleen maar had bevestigd wat ze altijd al hadden aangenomen over de manier waarop hun persoonlijke gegevens werden geëxploiteerd (ten minste één persoon had zelfs nog nooit van Cambridge Analytica gehoord).
Velen van degenen die Facebook verwijderen, hebben het over algemeen erkende redenen om het platform te verlaten: bezorgdheid over de echokamereffecten, het vermijden van tijdverspilling en uitstelgedrag, en de negatieve psychologische effecten van eeuwige sociale vergelijking. Maar andere verklaringen lijken meer te maken te hebben met wat Facebook aan het worden is en hoe deze evoluerende technologie interfereert met persoonlijke ervaringen.
Hoewel veel mensen het moeilijk vinden om precies te verwoorden waarom ze lid zijn geworden van Facebook (geïntrigeerd of aangetrokken door de nieuwigheid van de site, zo lijkt het), is het duidelijk dat voor velen het platform een heel andere rol is gaan spelen in hun leven. Het begrip “oversharing” wordt besproken als een aspect van wat Facebook is geworden, nu gebruikers merken dat hun feeds verstopt raken met informatie die ze nodeloos persoonlijk en irrelevant vinden.
Digital natives
Diegenen die op jonge leeftijd lid zijn geworden van Facebook, hebben de neiging te beschrijven dat hun sociale netwerken te groot zijn geworden. De omvang van een socialemedianetwerk blijkt een belangrijke factor te zijn in hoe nuttig en betrouwbaar mensen het vinden. We weten dat sociale groepen van meer dan 150 vaak te groot zijn om effectief te kennen en te onderhouden – dit is het zogenaamde Dunbar-getal, genoemd naar de antropoloog Robin Dunbar. Het lijkt erop dat in de context van Facebook mensen met netwerken van enkele duizenden mensen steeds moeilijker te vertrouwen zijn (zelfs als ze strenge privacy-instellingen toepassen).
Een ander probleem voor digital natives is de lengte van de tijd dat ze hun leven op Facebook hebben gearchiveerd. Hun Facebook-archief gaat vaak terug tot een tijd waarin ze minder selectief waren in het cureren van hun online zelf. Dergelijk onzorgvuldig delen wordt nu gezien als een bedreiging voor het sociale imago dat ze als volwassene willen opbouwen.
Een terugkerend thema is de sociale betrokkenheid die het hebben van Facebook met zich meebrengt. Hoewel Facebook mensen in staat stelt in contact te blijven met hun vrienden, familie en gemeenschappen, wordt het ook gezien als het genereren van een nieuwe vorm van digitale huishoudelijke arbeid.
Een van de redenen voor het succes van sociale media is natuurlijk het vermogen om in te haken op ons sociale instinct om kennis te delen en uit te wisselen. Maar naarmate sociale netwerken op Facebook groeien, lijkt het erop dat de kosten van wederzijdse verplichtingen (zij hebben mijn bericht geliked, dus ik kan maar beter die van hen liken) beginnen op te wegen tegen de voordelen van verbondenheid.
Dit is waar digitale vormen van wederzijdse verplichting verschillen van echte – in de echte wereld schudden we elkaar de hand en zeggen aardige dingen tegen elkaar op het moment van ontmoeting. Maar in de digitale wereld kunnen sociale verplichtingen zich snel opstapelen tot onhoudbare niveaus.
Implicaties
Hoewel Facebook nog steeds kan blijven groeien, onthullen degenen die het platform verlaten interessante trends die laten doorschemeren hoe toekomstige relaties met slimme technologie en sociale media zullen uitspelen.
We bevinden ons in een tijdperk van historisch ongekende mogelijkheden voor sociale verbinding en betrokkenheid. Degenen die Facebook verlaten, bevinden zich aan de ene kant van een spectrum dat we allemaal bewonen terwijl we proberen te werken met vragen over digitale identiteit, verantwoordelijkheid en collectieve gewoonten.
Het verlaten van sociale netwerken is een van de verschillende opties die we kunnen kiezen terwijl we proberen door deze nieuwe wereld te navigeren. Maar het verwijderen van Facebook is niet alleen een proces van mensen die hun digitale zelf herdefiniëren. Verwijderen is ook een reactie op een reeks opkomende spanningen tussen een zich ontwikkelende technologie en het sociale leven.
Naarmate het economische model van Facebook verandert (zowel in schaal, intensiteit als winstgevendheid) lijkt het waarschijnlijk dat het zal stuiten op duidelijke barrières voor zijn sociale nut en wenselijkheid. Dit is, natuurlijk, waar we beginnen te zien een botsing in waarden binnen Facebook zelf, als het probeert te verenigen zijn verklaarde wens om de wereld te verbinden, met zijn sterk gemonetariseerde wijze van functioneren.
Het kleine aantal mensen dat Facebook verwijdert, zal het economische model van Facebook niet snel veranderen. Maar in de toekomst kan het bedrijf de grenzen van betrokkenheid bij sociale-mediaplatforms gaan testen.