Wat is de laatste jaren een van de meest voorkomende antwoorden die we geven als antwoord op elke vraag die ons wordt gesteld, elk verzoek dat ons wordt gedaan of elke suggestie over hoe we onze tijd doorbrengen?
Het is natuurlijk geen wonder dat we nooit TIJD hebben om na te denken over de TIJD die we hebben? Niet eens over de TIJD die we hebben, maar over de manier waarop we die indelen! In de war?
Heeft u zich ooit afgevraagd waarom het polshorloge om uw arm (aangenomen dat u er nog een gebruikt), uw mobiele scherm, of welke andere verdomde klok ter wereld dan ook 12 cijfers toont die 12 uur betekenen? Waarom is het niet een ander willekeurig getal, zoals 28 of 16? Wat is de betekenis van twaalf in onze perceptie van tijd? Ik bedoel, als je er goed over nadenkt, kun je niet ontkennen dat ons meetsysteem nogal vreemd is. Sta me toe het uit te leggen:
- 24 uur zijn verdeeld in twee delen – een dag duurt 12 uur en een nacht 12 uur
- 1 uur bevat 60 minuten, die ook elk 60 seconden hebben.
- Elke seconde is dan verdeeld in 1000 milliseconden.
Nou, dat lijkt een nogal vreemde manier om een dag te verdelen. Geen wonder dat kinderen moeite hebben om de tijd te leren! Maar zoals altijd, zoals alles in de wereld, zit ook hier een reden achter.
In de wereld van vandaag gebruiken we op grote schaal het decimale getallensysteem, een systeem waarvan wordt aangenomen dat het is ontstaan omdat het ons gemakkelijk maakte om dingen op onze vingers te tellen. In die tijd, toen de mens nog bezig was de wonderen der natuur te ontdekken en antwoorden te vinden op zijn ontelbare vragen, werden veel andere getallenstelsels gebruikt. De Egyptenaren en Babyloniërs, die voor het eerst de dag in kleinere delen verdeelden, gebruikten duodecimale (basis 12) en sexagesimale (basis 60) getallenstelsels.
Dat roept natuurlijk de vraag op – waarom basis 12 en basis 60? De reden is heel eenvoudig, maar toch heel verrassend!
Ja, geloof het of niet, de structuur van onze vingers is precies de reden! Het aantal vingergewrichten aan elke hand (exclusief de duim) maakt het mogelijk om tot 12 te tellen door de duim te gebruiken. Verbaasd over wat een eenvoudige verklaring dat is? Nou, het wordt iets ingewikkelder…
Waarom 24 uur?
Laten we proberen dit stap voor stap te begrijpen. Het 24-uurs dagconcept komt van de oude Egyptenaren. Zij verdeelden de dag in 10 uren met apparaten zoals schaduwklokken en voegden vervolgens aan elk uiteinde een uur toe (een voor de schemering en een aan het einde van de dag). Later maakten de Egyptenaren een T-vormige staaf die gekalibreerd was om de tijd tussen zonsopgang en zonsondergang in 12 delen te verdelen.
Door de afwezigheid van zonlicht was het echter moeilijk om ’s nachts de tijd te verdelen. Het is best interessant om te weten hoe ze dat voor elkaar kregen. Ja, de nachtelijke tijdsindeling was gebaseerd op de waarneming van sterren! In die oude tijden, zonder geavanceerde technologie om te gebruiken, kozen zij in plaats daarvan 36 sterrengroepen (kleine sterrenbeelden) die ‘decans’ werden genoemd en die opeenvolgend aan de horizon opkwamen terwijl de aarde ronddraaide. Elk decan kwam op voor zonsopgang en markeerde het begin van een periode van 10 dagen. Een totaal van 36 decans leidde dus tot 36*10=360 dagen van een jaar. Van de ene schemerperiode tot de andere waren 18 van deze decanen zichtbaar. Aan elke schemerperiode waren echter 3 van deze decanen toegewezen, zodat er 12 overbleven voor de periode van volledige duisternis (ook hier werkt het duodecimale systeem!). De opkomst van elk decan markeerde dus een uur, zodat we uitkwamen op 12 uren in elke nacht.
Op dat moment hadden de uren echter geen vaste lengte. De Griekse astronomen die toen probeerden antwoorden te vinden op de vragen over het heelal, het bestaan, en de sterren en melkwegstelsels (kortom… astronomen) vonden het moeilijk om berekeningen uit te voeren met de gangbare methode. Hipparchus gaf ons toen de “Equinoctiale uren” door voor te stellen een dag in 24 gelijke uren te verdelen. Zelfs toen bleven gewone mensen nog lange tijd de seizoensgebonden uren gebruiken. Pas in de 14e eeuw, toen in Europa mechanische klokken in gebruik werden genomen, begonnen gewone mensen het systeem te gebruiken dat wij tot op de dag van vandaag toepassen.
Waarom 60 minuten en 60 seconden?
De Griekse astronomen die ons het leven eenvoudiger hebben gemaakt door de 24 uren gelijkelijk te verdelen, volgden het Babylonische sexagesimale (basis 60) systeem voor astronomische berekeningen. Voor het gemak verdeelden zij een uur verder in 60 minuten en elke minuut in 60 seconden. Het is onbekend waarom de Babyloniërs een zestigtallig stelsel gebruikten, maar het kan zijn omdat zestig een speciaal getal is voor breukberekeningen. Het is het kleinste getal dat deelbaar is door de eerste 6 telgetallen, en ook door 10,12,15, 20 en 30.
Het begrip milliseconden is vrij modern, en omdat wij een grondtal 10 gebruiken, is elke seconde verdeeld in 1000 milliseconden.