Wat is Fair Trade precies, en waarom zouden we ons zorgen maken?

Iedereen heeft wel eens van de term Fair Trade gehoord. De woorden roepen beelden op van koffie, chocolade en gelukkige boeren met verse producten waarvoor op een product reclame wordt gemaakt. De meeste consumenten hebben wel een idee dat Fair Trade-producten waarschijnlijk een goede keuze zijn, maar misschien weten ze niet precies waarom. En met 86% van de millennials die op zoek zijn naar producten met een verantwoorde herkomst, lijkt Fair Trade een no brainer. Maar wat is Fair Trade nu precies en is het echt meer dan een marketingtruc om consumenten een goed gevoel te geven over hun aankopen? Ik sprak met drie deskundigen om de primeur te krijgen: Maya Spaull, VP Apparel and Home Goods bij Fair Trade USA; Jennifer Gootman, VP Social Consciousness bij West Elm en Rebecca Van Bergen, oprichter en uitvoerend directeur van Nest, een non-profitorganisatie die wereldwijd vrouwelijke ambachtslieden ondersteunt.

De reden voor een deel van de verwarring is dat de term Fair Trade kan worden rondgegooid als een algemene term voor alternatieve methoden van handel – zelfs die zo eenvoudig als toeristen kopen van lokale ambachtslieden en brengen de goederen mee naar huis om te verkopen. Maar laten we bij het begin beginnen. De Fair Trade-beweging begon al in de jaren 1950 toen Europeanen en Amerikanen die naar verschillende landen reisden, merkten dat plaatselijke ambachtslieden en boeren moeite hadden om de kosten van hun bedrijf te dekken. De meeste van deze reizigers kochten een aantal van deze producten en keerden terug naar Europa of de VS om ze voor een hogere prijs te verkopen, en brachten de winst vervolgens rechtstreeks terug naar de ambachtslieden en boeren.

Maar het is duidelijk dat dit proces openstaat voor uitbuiting, zonder dat iemand kan bevestigen of de winsten werkelijk teruggingen naar de arbeiders of, cynischer, rechtstreeks in de zakken van de toeristen die ze terugbrachten. Daarom wilde Paul Rice, de oprichter van Fair Trade USA, in de jaren negentig betrokken raken bij de ontwikkeling van normen voor het wereldwijde toezicht op Fair Trade, toen hij werkte met koffieboeren in Nicaragua. Dit werk diende als basis voor wat we nu kennen als Fair Trade Certificering.

Rice keerde terug naar de VS en richtte in 1997 Fair Trade USA op, waarmee hij het certificeringsmodel naar grote bedrijven bracht die basisproducten verkochten als cacao, bananen en thee. De organisatie begon bedrijven te leren waarom het niet alleen belangrijk was om meer ethische producten onder Fair Trade-voorwaarden te verkopen, maar ook om consumenten voor te lichten door het Fair Trade-keurmerk op producten te gebruiken om het bewustzijn te vergroten. Enkele van de eerste bedrijven die zich bij Fair Trade aansloten, waren Green Mountain Coffee Roasters, Numi Tea en Whole Foods Market.

Dit certificeringsproces is complex en streng, en over het algemeen duurt het tussen de 6 en 9 maanden voordat een producent de Fair Trade Certified-status heeft bereikt. In het Apparel and Home Goods programma nomineren merkpartners zoals Patagonia en Williams Sonoma hun beste leveranciers om aan het programma deel te nemen. Vervolgens voert Fair Trade USA een voorafgaande beoordeling van de fabriek uit via een inleidende webinar en persoonlijke ontmoetingen met het personeel en het management. Er wordt een beroep gedaan op een onpartijdige externe auditor om de prestaties te toetsen aan de Fair Trade-normen en uiteindelijk wordt de certificering toegekend aan fabrieken die aan de eisen voldoen. Dit auditproces wordt jaarlijks herhaald, en het Fair Trade USA Factory Services team biedt ondersteuning in het land om ervoor te zorgen dat alles soepel verloopt op een continue basis.

Een ander stuk waar de veldwerkers het Fair Trade comité mee helpen tijdens dat proces is het openen van een bankrekening die zal dienen als het “Premium Fund” dat zal gaan naar een gemeenschapsproject overeengekomen door het Fair Trade comité – een combinatie van management en leden van het personeel.

Hoe die premiefondsen worden geïnvesteerd, hangt af van de behoeften van elk afzonderlijk personeelsbestand en de problemen/belemmeringen waarmee zij te maken hebben. Zoiets eenvoudigs als het geven van elke werknemer een fiets kan transformerend zijn. Dit is iets wat een groep in India heeft gedaan, waardoor gezinnen van werknemers gemakkelijker boodschappen kunnen doen, hun kinderen naar school kunnen brengen en naar hun werk kunnen pendelen.

In een fabriek in Sri Lanka kozen de arbeiders ervoor om een kleuterschool te bouwen, direct naast de fabriek. Het was de eerste keer dat kinderen onder de vijf jaar naar school konden, en bovendien kregen de ouders meer tijd met hun kinderen omdat de school zo dicht bij hun werkplek lag. Andere groepen hebben geïnvesteerd in zaken als ziektekostenverzekeringen, benzinebonnen, gezondheids- en sanitaire kits, gesubsidieerd voedsel in de fabriek of de wederopbouw van huizen na een verwoestende aardbeving. Eén fabriek heeft zelfs een zomerkamp gefinancierd.

Van Bergen erkent dat er een behoorlijke hoeveelheid scepsis is die gepaard gaat met certificeringen, en dat is begrijpelijk. “Industrie-brede buy-in is belangrijk, want je moet er zeker van zijn dat de normen en certificering gewicht, waarde en betekenis heeft. Bijvoorbeeld, als West Elm een certificering gebruikt, maar andere retailers gebruiken een andere, wiens certificering moet je dan vertrouwen? Industrie afstemming is de sleutel in die zin en hopelijk helpt consumenten zich meer vertrouwen in de waarde van onze certificeringen.”

En terwijl Fair Trade USA ervoor zorgt dat fabrieks-, boerderij- en visserijmedewerkers ethisch worden behandeld, stelt Nest normen vast voor de miljoenen ambachtslieden over de hele wereld die vanuit hun huis werken. Het thuiswerk heeft vooral gevolgen voor vrouwen. De Internationale Arbeidsorganisatie schat dat er wereldwijd 300 miljoen van deze ’thuiswerkers’ zijn, van wie de meesten vrouwen zijn.

Volgens Van Bergen is “ambachtelijk werk de op een na grootste werkgever van vrouwen in ontwikkelingseconomieën, na alleen de landbouw. Een van de redenen waarom het ambacht zo belangrijk is als werkgever voor vrouwen in ontwikkelingslanden, is dat deze vrouwen vaak beperkt zijn in hun mogelijkheden om buitenshuis te werken – hun echtgenoten kunnen het verbieden, het kan onveilig zijn vanwege gendergerelateerd geweld, en in de meeste gevallen laten de eisen van de gezinszorg het niet toe. De thuisgebonden aard van ambachtelijk werk maakt het een belangrijke sector voor vrouwen, maar historisch gezien is er veel te weinig in thuiswerk geïnvesteerd.”

West Elm en Nest zijn onlangs een partnerschap aangegaan om een nieuwe reeks industriebrede normen voor thuiswerkers te testen. Met behulp van Nest’s “artisan assessment” -tool, die functioneert vergelijkbaar met een audit, creëerden ze een manier voor bedrijven in het hele retaillandschap om rechten en welzijn voor ambachtslieden en handwerkers te waarborgen. Deze industrienormen, die zijn ontworpen met de specifieke behoeften van elke gemeenschap in het achterhoofd, werden afgelopen december gelanceerd bij de Verenigde Naties. Nest en West Elm werden vergezeld door partners uit de sector, waaronder Target, Patagonia, PVH, The Children’s Place, Etsy en Eileen Fisher.

Naast certificeringen zijn er een paar manieren om te meten of een bedrijf zich al dan niet inzet voor een ethische behandeling van werknemers in hun toeleveringsketen.

Gootman geeft het volgende advies: “Als een bedrijf zich echt aan de regels houdt, zie je dat op de productlabels en op de website. Als consument wil je zien dat dit verankerd is in de kern van het merk en dat ze de vaart erin willen houden. Publieke doelstellingen zijn een manier om een bedrijf te testen – bijvoorbeeld dat 40% van het assortiment van West Elm in 2020 Fair Trade zal zijn. En alle aanvullende voorbeelden van partnerschappen en onderbouwing door derden laten zien dat ze hun due diligence hebben gedaan.”

Fair Trade is ingewikkeld. En zoals met elk systeem, zijn er mensen die manieren vinden om te profiteren, dus in sommige gevallen zullen de voordelen niet doorsijpelen naar de arbeiders zoals bedoeld. Dit is de reden waarom Fair Trade door sommigen is bekritiseerd als “marketing malarkey,” beweren dat hoewel het model kan goede bedoelingen hebben, het niet altijd werkt. In een rapport van de Universiteit van Londen uit 2014 werd het beroemde voorbeeld gegeven van een Fair Trade-theecooperatie waar de moderne toiletten die met de premie werden gefinancierd, uitsluitend werden gebruikt door senior managers van de coöperatie.

Hoewel er meer voorbeelden van dit soort misbruik kunnen zijn, is het geenszins overtuigend dat de praktijk van Fair Trade in het algemeen niet werkt. In feite is het rapport uitvoerig besproken en is de methodologie ervan in twijfel getrokken.

Fair Trade is volgens Spaull tegenwoordig “uw garantie dat een product op een ethisch verantwoorde manier is verhandeld, waardoor betere arbeidsomstandigheden worden ondersteund, bestaansmiddelen worden verbeterd en het milieu wordt beschermd.”

Van Bergen verwoordt het eenvoudig: “Fair Trade gaat over de garantie dat werknemers in de toeleveringsketen van een bedrijf eerlijk worden behandeld en betaald.”

Gootman zegt: “Het is essentieel voor merken om toezeggingen te doen, maar aan de andere kant moeten we consumenten voorlichten, bewust zijn en keuzes maken die deze waarden ook weerspiegelen.”

En als u op zoek bent naar een aantal ethische vakantiecadeaus, is hier Fair Trade USA’s holiday gift guide, en hier zijn een aantal grillige ornamenten van West Elm’s Fair Trade Certified-partner in Nepal. De coöperatie die deze ornamenten maakt, heeft hun Fair Trade-premiefondsen gebruikt om de herbouw en reparatie van huizen van de aardbeving van 2015 te ondersteunen, dekens tijdens de winter van 2017, een ziektekostenverzekering voor werknemers en hun gezinnen, een donatie aan een bejaardentehuis & weeshuis, maandelijkse verstrekking van maandverband en waterfilters & lunchboxen.