Kosmos jest duży! Nauka jest fajna! Porozmawiajmy o tym. Choć centrum jest chwilowo zamknięte, nadal pasjonujemy się nauką i kosmosem. W tej serii zrobimy krótką wycieczkę po tematach związanych z nauką i przestrzenią kosmiczną i przedstawimy Wam ich przegląd za pomocą fajnych zdjęć. Dzisiejszy temat jest o supernowej.
Co to jest?
Gwiazdy są trochę jak ludzie. Rodzą się, żyją pełnią życia, a potem umierają. Tylko, że to zbytnie uproszczenie. Gwiazdy są gigantyczne. Ale są też gigantycznymi reakcjami chemicznymi.
Tak jak ogień, gwiazdy w końcu spalą swoje zapasy paliwa. Różnica polega na tym, że kiedy ogień wyczerpuje swoje paliwo, nie wybucha w coś wielokrotnie większego od swojego pierwotnego rozmiaru, ani nie zapada się na siebie, tworząc super-gęstą materię.
Kiedy gwiazda „wypala się”, może wydarzyć się wiele rzeczy. Ale główną z nich jest to, że siły, które równoważą ten gigantyczny obiekt, wpadają w nierównowagę. Oto jak NASA to wyjaśnia:
„Masywne gwiazdy spalają ogromne ilości paliwa jądrowego w swoich rdzeniach, lub centrach. To produkuje tony energii, więc centrum staje się bardzo gorące. Ciepło wytwarza ciśnienie, a ciśnienie wytworzone przez spalanie jądrowe gwiazdy również chroni ją przed zapadnięciem się.
Gwiazda jest w równowadze pomiędzy dwoma przeciwnymi siłami. Grawitacja gwiazdy stara się ją ścisnąć w najmniejszą, najciaśniejszą możliwą kulę. Ale paliwo jądrowe spalające się w jądrze gwiazdy wytwarza silne ciśnienie na zewnątrz. To wypychanie na zewnątrz opiera się ściskaniu do wewnątrz przez grawitację.
Gdy masywnej gwieździe kończy się paliwo, ochładza się. To powoduje spadek ciśnienia. Grawitacja zwycięża i gwiazda nagle zapada się. Wyobraź sobie, że coś o masie milion razy większej od masy Ziemi zapada się w ciągu 15 sekund! Zapadanie następuje tak szybko, że tworzy ogromne fale uderzeniowe, które powodują eksplozję zewnętrznej części gwiazdy!”
Ta powstała w ten sposób eksplozja to supernowa.
Cała ta eksplodująca energia robi kilka rzeczy. Rozrzuca podstawowe składniki budulcowe wszechświata, które tworzą jądro większości gwiazd: wodór, hel, węgiel. Powstała chmura odłamków tworzy mgławicę, o której niedawno rozmawialiśmy.
Tak więc supernowa jest częścią koła życia niebieskiego. Simba byłby dumny.
Ale ta kompresja spowodowana zapadaniem się gwiazdy powoduje również, że jądro staje się bardzo gęste. Powstały w ten sposób rdzeń gwiazdy nazywany jest białym karłem. Zazwyczaj wielkości Ziemi, biały karzeł ma taką samą masę jak gwiazda w znacznie mniejszym opakowaniu, co czyni go niewiarygodnie gęstym. Nie wydziela on światła dzięki fuzji termojądrowej, jak większość gwiazd. Zamiast tego wydziela promieniowanie cieplne, które może być widoczne dla naukowców.
Jeśli gwiazda jest wystarczająco duża, ten super gęsty rdzeń może stać się czarną dziurą. Co jest zupełnie innym postem na inny czas.
Czy zdarzają się one często?
Tak i nie. Przy miliardach gwiazd w niezliczonych galaktykach naszego wszechświata, istnieje duże prawdopodobieństwo, że jakaś gwiazda gdzieś wybuchnie supernową. Jest to tylko kwestia tego, czy możemy to zobaczyć.
Są one jednymi z najjaśniejszych obiektów, jakie ludzie kiedykolwiek zaobserwowali na nocnym niebie i są często widziane w innych galaktykach. Jednak supernowe są trudne do zaobserwowania w naszej własnej galaktyce Drogi Mlecznej, ponieważ pył blokuje nam widok. W 1604 r. Johannes Kepler odkrył ostatnią zaobserwowaną supernową w Drodze Mlecznej. Należący do NASA teleskop Chandra odkrył pozostałości po niedawnej supernowej. Wybuchła ona w Drodze Mlecznej ponad sto lat temu.
Jedną z najsłynniejszych supernowych zaobserwowanych przez ludzi było powstanie Mgławicy Krab. W 1054 roku chińscy astronomowie zaobserwowali na niebie eksplozję. Ta supernowa, nazwana SN 1054, była widoczna przez dwa lata, zanim rozmyła się w tym, co teraz znamy jako Mgławicę Krab.
Inne kultury w Azji odnotowały fantastyczną nocną eksplozję, ale było to setki lat później, zanim praca pionierskich naukowców, takich jak Edwin Hubble, połączyła wczesne chińskie teksty z astronomicznym wydarzeniem, które zaobserwowali.
W sumie, osiem supernowych w Drodze Mlecznej zostało zidentyfikowanych dzięki pisemnym świadectwom na przestrzeni lat.
Czy mogę ją zobaczyć?
Możesz mieć szczęście i ją zobaczyć! NASA zachęca obywateli do poszukiwania ich na nocnym niebie. Na przykład w 2008 roku nastolatka o imieniu Caroline Moore z Nowego Jorku zauważyła jedną na zdjęciach zespołu Puckett Observatory Supernova Search (POSS). Po miesiącach przeglądania zdjęć Moore znalazła to, co okazało się być SN 2008ha, jedną z najciemniejszych supernowych w historii. 14-letnia Moore stała się również najmłodszą osobą, która kiedykolwiek odkryła supernową.
Dwa lata później Kathryn Aurora Gray z Nowego Brunszwiku w Kanadzie pobiła swój rekord. Gray przejrzała zdjęcia zrobione w Obserwatorium Abbey Ridge przez przyjaciela rodziny. Na nich odkryła SN 2010It.
Nauka tutaj jest taka, aby mieć oczy skierowane na niebo. Nigdy nie wiesz, co możesz zobaczyć!
Piękne zdjęcia
Na koniec, oto kilka wspaniałych zdjęć pozostałości po supernowych, uchwyconych przez wiele teleskopów kosmicznych.
