Celem terapii i rehabilitacji po urazowym uszkodzeniu mózgu jest pomoc osobie upośledzonej w osiągnięciu jak najwyższego poziomu funkcjonowania w celu uzyskania maksymalnej niezależności.
Rehabilitacja po urazie mózgu obejmuje dwa zasadnicze procesy: przywracanie funkcji, które mogą być przywrócone i uczenie się nowych strategii, gdy funkcje nie mogą być przywrócone do poziomu sprzed urazu. Terapia stymulacji poznawczej odgrywa kluczową rolę w procesie rehabilitacji. Rehabilitacja po urazie mózgu opiera się na naturze i zakresie objawów neuropsychologicznych zidentyfikowanych podczas oceny po urazie.
Rehabilitacja po urazie mózgu musi uwzględniać szeroki zakres neurofunkcjonalnych mocnych i słabych stron w mózgu poszkodowanego pacjenta. Podstawowe umiejętności (np. uwaga, koncentracja, zdolności percepcyjne) muszą zostać wzmocnione, zanim będzie można dodać bardziej złożone umiejętności (np. rozwiązywanie problemów, analiza strategiczna, itp.). Ten schemat identyfikacji funkcjonalnych mocnych i słabych stron wraz z ukierunkowaną stymulacją deficytowych obszarów stanowi podstawę projektowania programu rehabilitacji mózgu.
Rehabilitacja po urazie mózgu jest zgodna z wzorcami rozwoju mózgu. Systemy ogólne lub wielkoskalowe muszą być rozwinięte (lub przekwalifikowane) przed systemami subtelniejszymi. Uwaga, koncentracja i umiejętności percepcyjne muszą być rozwinięte (lub przekwalifikowane) przed złożoną aktywnością intelektualną.
Jakie problemy poznawcze mogą wynikać z urazowego uszkodzenia mózgu?
Problemy poznawcze wynikające z urazowego uszkodzenia mózgu różnią się w zależności od osoby. Problemy te zależą od wielu czynników, w tym osobowości danej osoby, jej zdolności przed urazem, stopnia uszkodzenia mózgu, a także innych istotnych parametrów.
Dopóki funkcje wykonawcze (logika, rozwiązywanie problemów itp.) są nienaruszone, osoba może prawdopodobnie ponieść znaczną stratę poznawczą i nadal być niezależna, konstruktywnie samoobsługowa i produktywna. Kiedy te wyższe i bardziej złożone funkcje wykonawcze są zaburzone, mają tendencję do ujawniania się w sposób globalny, wpływając na wszystkie aspekty zachowania. Funkcje wykonawcze składają się z tych zdolności, które umożliwiają człowiekowi skuteczne angażowanie się w niezależne, celowe i samodzielne zachowania. Różnią się one od podstawowych funkcji poznawczych na wiele sposobów. Pytania dotyczące funkcji wykonawczych dotyczą tego, jak lub czy dana osoba zamierza coś zrobić (np. czy to zrobi, a jeśli tak, to w jaki sposób?)
Poprawa funkcji poznawczych może nastąpić, gdy inne obszary mózgu uczą się przejmować funkcje uszkodzonych obszarów. Ten proces „uczenia się” jest kluczowym procesem, przez który neuroplastyczność mózgu jest wykorzystywana do regeneracji istniejących ścieżek neuronalnych i znalezienia objazdów sieci neuronalnej wokół trwale uszkodzonych obszarów.
W niektórych osobach, upośledzenia poznawcze często obejmują problemy z
- Uwagą
- Uwagą skupioną
- Uwagą podzieloną
- Koncentracją
- Pamięcią
- Pamięcią krótkotrwałą
- Pamięć długoterminowa
- Zrozumienie
- Interpretacja instrukcji
- Uczenie się nowych informacji
- Język
- Czytanie
- Pisanie
- Trudności znajdowaniem słów
- Poprawnym formułowaniem zdań
- Opisywaniem rzeczy lub sytuacji
- Prosta i złożona matematyka
- Funkcje wykonawcze
- Rozwiązywanie problemów
- Podejmowanie decyzji
- Podejmowanie Podejmowanie decyzji
- Planowanie
- Sąd
- Organizowanie myśli
Osoby z urazowym uszkodzeniem mózgu często nie są świadome swoich deficytów poznawczych i mogą stać się sfrustrowane lub zdenerwowane.
Jak leczy się te problemy poznawcze?
Rehabilitacja problemów poznawczych i komunikacyjnych jest ciągłym, trwającym procesem. Kiedy lekarze, patolodzy mowy, neuropsycholodzy, terapeuci zajęciowi i inni specjaliści ocenią stopień utraty zdolności poznawczych, umiejętności komunikacyjnych, zdolności behawioralnych, zdolności do aktywnego codziennego życia (ADL) i zdolności słyszenia, można opracować plan leczenia. Problemy poznawcze i komunikacyjne spowodowane traumatycznym uszkodzeniem mózgu najlepiej jest leczyć wcześnie, często jeszcze w trakcie pobytu w szpitalu. Ta wczesna terapia często koncentruje się na zwiększeniu czujności i umiejętności uwagi. Mogą one koncentrować się na poprawie orientacji do osoby, miejsca, czasu i sytuacji, a także przy użyciu działań terapii mowy urazu mózgu, aby stymulować rozumienie mowy.
Dłuższy termin rehabilitacji poznawczej może być wykonywane indywidualnie, w grupach, lub obu, w zależności od potrzeb jednostki. Terapia ta często odbywa się w ośrodku rehabilitacyjnym przeznaczonym specjalnie do leczenia osób z urazowym uszkodzeniem mózgu. Terapie mogą być uzupełniane przez ćwiczenia rehabilitacyjne w domu. Placówka rehabilitacyjna pozwala na intensywną terapię prowadzoną przez patologów mowy, terapeutów fizycznych, terapeutów zajęciowych i neuropsychologów w czasie, kiedy dana osoba może najlepiej skorzystać z takiej intensywnej terapii. Inne osoby mogą otrzymywać terapię w domu przez terapeutów odwiedzających lub w warunkach ambulatoryjnych w szpitalu, centrum medycznym lub ośrodku rehabilitacyjnym.
Celem rehabilitacji jest pomoc osobie niepełnosprawnej w osiągnięciu jak najbardziej niezależnego poziomu funkcjonowania. Terapia skupia się na odzyskaniu utraconych umiejętności, jak również na nauce sposobów kompensacji zdolności, które zostały trwale zmienione z powodu urazu mózgu. Większość osób najlepiej reaguje na programy dostosowane do ich pochodzenia i zainteresowań. Najbardziej efektywne programy terapeutyczne angażują członków rodziny, którzy mogą najlepiej dostarczyć tych informacji i wspierać proces rehabilitacji.
USA Social & Health Services TBI Fact Sheet for Professionals Click Here