Gdy się do tego zabrać, szkocka whisky jest najbardziej zróżnicowana kategoria whisky na świecie. Tysiące produktów wytwarzanych w Szkocji powstają z najróżniejszych ziaren, beczek, destylarni i technik. I to jest problem – mianowicie dlatego, że dla początkujących szkockich pijących, jest wiele niepewności.
Powiedzmy, że ty i ja spróbowaliśmy szkockiej po raz pierwszy w tym tygodniu: Moje doświadczenia z popijaniem dymiącego, bulgoczącego Lagavulina byłyby zupełnie inne niż Twoje finezyjne, łatwe do picia Dewar’s. Oboje mieliśmy szkocką, tak, ale mieliśmy dwa bardzo różne style szkockiej: jeden pojedynczy słód, jeden blend.
W sensie prawnym, wszystko oznaczone jako szkocka whisky musi być wykonane z ziarna, które zostało wydestylowane (w Szkocji) i starzone w dębowych beczkach (ponownie, w Szkocji) przez co najmniej trzy lata. Ale po tym czasie, droga rozwidla się w kilku kierunkach. Szkocka whisky typu blended może wykorzystywać każdą whisky, która spełnia te kryteria jako część swoich składników. Aby jednak butelkę można było nazwać single malt, płyn znajdujący się w środku musi być destylowany w jednej destylarni, w całości z jednego ziarna: słodowanego jęczmienia. I to jest, gdzie smaki zaczynają się rozchodzić.
Typowo, blended whiskey będzie korzystać z ziarna, takie jak kukurydza lub pszenica, z których oba zrobić bardziej miękki duch, podobny do bourbon. „Mówiąc ogólnie,” mówi Lew Byrson, autor Tasting Whiskey i nadchodzącej Whiskey Master Class, „mieszanki są łagodniejsze i mają kremową słodycz z whisky zbożowej. Malty, nawet te słodkie, leżakowane w beczkach po bourbonie, mają więcej definicji i struktury.”
„Blend, taki jak Dewar’s, jest mieszanką whisky pochodzących nawet z 40 różnych destylarni, podczas gdy single malt będzie mariażem beczek tylko z jednej destylarni” – mówi Georgie Bell, globalny ambasador maltów dla Bacardi i współzałożyciel organizacji łamiącej stereotypy na temat whisky – Our Whisky. „Sposób, w jaki lubię to tłumaczyć ludziom, jest jak orkiestra. Single Malt to kwartet smyczkowy, w którym skupiamy się na jednym konkretnym dźwięku, reprezentującym destylarnię. Single malt pokazuje rumieńce i charakter destylarni; wyodrębnia ją i obramowuje wpływami beczki. Z kolei blend to pełna orkiestra – mieszanka whisky z całej Szkocji. Równoważy wszystkie elementy orkiestry, a całość jest ciągnięta i utrzymywana w ryzach przez mistrza blendera – naszego dyrygenta.”
Ale pomimo pewnych dość bezpośrednich różnic w teologii whisky, istnieje kulturowa hierarchia pomiędzy tymi dwoma gatunkami, która stawia blendy na samym dole, częściowo z powodu użycia whisky zbożowej. Często postrzegana jest jako tania. W Stanach Zjednoczonych w szczególności, „blended” i „ziarno” whisky są zarówno wyrażenia, które mają złe skojarzenia. W ubiegłym wieku, podczas najgorszej ery bourbona, marki takie jak Four Roses zawierały część bourbona, z „neutralnym zbożowym” spirytusem (zasadniczo wódką) mieszanym w celu zaoszczędzenia pieniędzy. Te whisky były oznaczone jako „blended.”
Ale szkockie blendy są zupełnie innym produktem, pomimo pewnych płytkich podobieństw. „Whisky zbożowa jest tańsza w produkcji i tańsza w starzeniu” – mówi Bryson. „Nie znaczy to, że są to tanie whisky, ale rzeczywiście kosztują mniej”. Mieszanki dają twórcom whisky swobodę twórczą, jak artysta mający więcej niż jeden kolor farby. „Większość blenderów, których spotkałem, czerpie więcej radości ze swoich mieszanek” – wyjaśnia Bryson. „Jest to dla nich większe wyzwanie – większa szansa na zabawę ze swoją sztuką. Single malts mają ograniczoną paletę barw. Blendy są ograniczone jedynie przez to, na co stać destylatora i klienta.”
W dzisiejszej rzeczywistości bardziej wyedukowana baza konsumentów docenia każdy rodzaj szkockiej whisky za jej mocne strony. „Ludzie z pewnością mają swoje preferencje”, przyznaje Ewan Gunn, krajowy dyrektor programowy Diageo, „ale nie wierzę, że istnieje twarda granica między tymi dwoma rodzajami… ktoś, kto naprawdę lubi szkocką whisky, zwykle docenia oba rodzaje.”
Gunn, który pracuje dla Diageo zarówno z blendami, jak i maltami, mówi, że jego pierwszym drinkiem był Lagavulin 16, ale szybko polubił blendy. W obu widzi równe szanse na wielkość. „Single malt – taki jak Talisker czy Lagavulin – daje możliwość spróbowania unikalnego smaku i stylu jednej destylarni z jednego konkretnego miejsca, podczas gdy szkocka whisky mieszana – taka jak Johnnie Walker – daje możliwość delektowania się wszystkimi czterema zakątkami Szkocji w jednej szklance, co jest równie wspaniałym doświadczeniem. Jeden rodzaj nie jest lepszy od drugiego”, wyjaśnia, „są one po prostu różne.”
Bell uważa, że ludzie zaczynają rozumieć ten pomysł. „Consumer’s te dni są bardziej otwarte niż były pięć, nawet 10 lat temu,” mówi. „Z mojego doświadczenia, tak długo, jak jest ciekawa historia za nim i element edukacji, to nie ma znaczenia, czy jest to pojedynczy słód lub mieszanka”. Nie jest też pewna, czy te dwa style whisky są w ogóle tak różne. „Szczerze mówiąc, jest więcej podobieństw niż porównań. Aromaty naprawdę ewoluują wokół stylu mieszania i typów używanych beczek.”
Ale na koniec dnia, te dwa style nie są wymienne. Po pierwsze, słody są zwykle znacznie droższe, czasem dwu- lub trzykrotnie. „Mieszanki oferują przystępność cenową, a to oznacza coś więcej niż tylko oszczędność pieniędzy” – wyjaśnia Bryson. „Oznacza to, że nie czujesz się dziwnie, robiąc koktajl, dzieląc się nim swobodnie, pijąc go codziennie. Słody są, ogólnie rzecz biorąc, lepsze do picia bez dodatków, delektowania się, przeżywania wyjątkowych chwil. Słody oferują poczucie miejsca, związek z dziedzictwem.”
Gunn jest mniej skłonny do przyznania się do tych różnic. „Oba rodzaje są w rzeczywistości doskonałe w koktajlach”, mówi, „chociaż historycznie wydaje się, że istniało (całkowicie bezpodstawne) przekonanie, że szkockie whisky mieszane są przeznaczone do mieszania, a single malts nie.”
Bell uważa, że konsumenci są bardziej otwarci na nowe doświadczenia i bardziej odważni w wyborze whisky. Jest również szybki, aby wskazać, że niektóre słody są bardziej przyjazne dla nowych pijących. „Whisky, które bourbon również dobrze sobie radzą, takie jak Aberfeldy 12, ponieważ są przystępne w smaku”. Ona myśli, że edukacja jest naprawdę siłą napędową między tym, czy konsumenci lubią coś. „Ludzie lubią, gdy są prowadzeni, co z tym zrobić. Myślę, że ruch highballowy, który ma miejsce teraz, jest wspaniałą rzeczą i prowadzi konsumentów do bycia bardziej kreatywnymi ze swoją whisky, zarówno w barze, jak i mieszając w domu.”
Ważne jest, aby zauważyć, że podczas gdy nazwy takie jak Macallan i Glenmorangie mogą być dość dobrze znane wśród pijących, większość szkockiej whisky produkowanej i sprzedawanej każdego roku nie jest słynnymi słodami, ale raczej whisky mieszaną. W rzeczywistości, ponad trzy czwarte szkockiej whisky jest blended.
Pomiędzy tymi dwoma filarami znajdują się również mniej znane kategorie. Jedną z nich jest blended malt. Blended malt, jak można się spodziewać, to whisky mieszane, w których jako składników używa się wyłącznie słodów. Oznacza to brak whisky zbożowej, a whisky słodowa pochodzi z jednej lub więcej destylarni.
Innym wyjątkiem, który zasługuje na pochwałę jest whisky single grain, która przestrzega wszystkich tych samych zasad co single malt, ale wymienia jęczmień słodowany na inne zboże. Choć te whisky przyjmują znacznie łagodniejsze profile i mają mniej „struktury”, mogą być złożone, pyszne smakołyki z wystarczającą ilością czasu i opieki.
Rzeczywistość jest taka, że wszystkie te kategorie są najbardziej wartościowe dla konsumentów, gdy konsumenci używają ich jako drogowskazów do eksploracji. Oto kilka dobrze znanych mieszanek i single malts, które są wykorzystywane do ich tworzenia:
Blend: Johnnie Walker Black Label
Malt: Caol Ila 12 Year
Blend: Dewar’s Double 27 Year
Malt: Craigellachie 23 Year
Malt: Aberfeldy 16 Year
Aby uzyskać dostęp do ekskluzywnych filmów na temat sprzętu, wywiadów z gwiazdami i nie tylko, zasubskrybuj serwis YouTube!
.