Vraag een willekeurige band die de afgelopen twee decennia ‘stoner’ is genoemd wat die term precies betekent, en het enige wat je zult krijgen zijn een paar lege uitdrukkingen. Want als er ooit een betekenisloze genre term was, dan moet ‘stoner’ het wel zijn. En toch…
Wel, we begrijpen allemaal wat we met de term bedoelen, toch? Natuurlijk zijn er zoals gebruikelijk een aantal variaties binnen het genre, maar in essentie definieert ‘stoner’ bands die zwaar beïnvloed zijn door klassieke hardrocknamen uit de jaren zeventig – Black Sabbath, Blue Cheer, Neil Young, Grand Funk – allemaal gerouteerd via een liefde voor Cheech & Chong’s ‘up-in-smoke’ levensstijl, en een waardering voor de space rock van Hawkwind. Begrijp je het?
“Ik denk dat het iets te maken heeft met het feit dat iedereen aan de wiet is,” lachte Monster Magnet-hoofdman Dave Wyndorf, toen hem werd gevraagd wat ‘stoner’ voor hem betekende. “Maar muzikaal gezien is er zoveel variatie. Zijn wij hetzelfde als Kyuss? Zijn zij zoals Fu Manchu? Waarschijnlijk niet. Ik dacht altijd dat iemand in Nederland de term toch had uitgevonden.”
De grootheden van de stonerrock zijn Masters Of Reality, Kyuss, Fu Manchu en Monster Magnet – de bands waaruit de afgelopen 15 jaar zoveel strengen zijn gegroeid. Dat zijn de bands die met hun diepe grooves en riffs, opgeblazen door een bloedstroom van progressieve ideeën, voor de dag kwamen. Maar het was Queens Of The Stone Age die dit alles oprolde in een consistent meer commercieel aanvaardbaar en succesvol brouwsel, waarbij songs werden aangescherpt om ze appetijtelijk te maken voor een breder publiek dan stoner voorheen aansprak.
Wat deze beweging – zoals het was – ook deed was muzikanten aanmoedigen om hun grenzen te testen, en met elkaar samen te werken in een vloeiende situatie. Het maakte niet uit met welke band je zogenaamd samenwerkte, waarom zou je niet met anderen jammen? Dat is de basis geweest voor de Desert Sessions-serie van QOTSA-principe Josh Homme, die zelfs talenten als PJ Harvey heeft overgehaald om mee te doen.
Today, de stonerbeweging is diverser dan ooit, maar het is standvastig underground gebleven. Het succes van Monster Magnet en QOTSA heeft de bands en de grote platenlabels er niet bepaald van overtuigd dat ze elkaar moeten vertrouwen. En toch is het belang ervan nog nooit zo groot geweest. En laten we niet vergeten: toen de meeste mensen de jaren zeventig afkeurden, verdedigden de stonerbands actief de betekenis ervan. Reden genoeg om dit als een vitaal genre te bejubelen.
- Kyuss – Blues For The Red Sun (1992)
- Monster Magnet – Powertrip (A&M, 1998)
- Masters Of Reality – Masters Of Reality (1988)
- Sleep – Jerusalem (1999)
- Queens Of The Stone Age – Rated R (2000)
- Orange Goblin – Thieving From The House Of God (2004)
- Fu Manchu – In Search Of… (1996)
- Brant Bjork and the Bros – Saved By Magic (2005)
- Nebula – Apollo (2006)
- Down – NOLA (1995)
Kyuss – Blues For The Red Sun (1992)
Zoveel van de huidige stoner giganten – waaronder Josh Homme, Nick Oliveri en Brant Bjork – zijn begonnen in Kyuss dat het makkelijk is om deze Palm Desert band te zien als, meer dan wat dan ook, een doorgeefluik voor latere triomfen. Maar Blues For The Red Sun is een geniaal werk, en één waarop veel gebaseerd zou worden in de jaren 1990. Distortion, nu-metal, grunge… het is er allemaal, in nummers als Green Machine, Molten Universe en Thong Song. Zonder het te beseffen, definieerde Kyuss duidelijk een dappere nieuwe wereld. En laten we niet vergeten dat Masters Of Reality hoofdman Chris Goss zijn rol speelde in Blues For The Red Sun, door dit meesterwerk te produceren.
Monster Magnet – Powertrip (A&M, 1998)
Voor het grootste deel wordt stoner rock gezien als de provincie van de meer wiet-vriendelijke Amerikaanse westkust. Monster Magnet uit New Jersey had hun eigen, meer op diesel werkende aanpak, en Powertrip was de eerste plaat die bewees dat stonermuziek kon verkopen – in de miljoenen. Dave Wyndorf en zijn kompanen hebben niet zozeer hun excessieve, door jam geleide stijl afgezwakt, maar hebben die vrijheid gegeven binnen afgebakende nummers. Crop Circle, Space Lord en Goliath And The Vampires zijn briljante voorbeelden van hoe je een gevoel van avontuur creëert. Sommigen geven misschien de voorkeur aan de eerdere, meer experimentele albums van de band, maar Powertrip is uitputtender.
Masters Of Reality – Masters Of Reality (1988)
Wie is de belangrijkste figuur in het stoner genre? Sommigen zullen beweren dat het Josh Homme of Dave Wyndorf is, maar de meesten zullen accepteren dat Chris Goss die titel bezit – slot, voorraad en spliff. De leider van Masters Of Reality heeft als producer en songschrijver met zovelen gewerkt in zijn muziekdomein, maar misschien was zijn grootste bijdrage wel dit kick-against-the-norm titelloze debuut van een band die eeuwig ondermaats presteerde, maar de hele bal in een tijdloze beweging zette. John Brown, The Blue Garden en Domino zijn fundamenteel voor wat later zou komen. Het duistere hart dat leven krijgt.
Sleep – Jerusalem (1999)
Dus, hier is de scène: Sleep wordt opgepikt door London Records, en iedereen houdt zijn adem in om te zien hoe dit stelletje ne’r-dowells uit North Carolina hun Trouble en Sabbath invloeden zullen aanpassen om te voldoen aan de eisen van de major labels. En wat doet de band? Een 52 minuten durend, ultramonochroom album dat slechts één nummer bevat – misschien wel de grootste van alle rock’n’roll bedriegerijen. Het resultaat was dat de band, die ver over het budget was gegaan, in allerijl werd opgeheven; het album werd een cause celebre, en is uiteindelijk meer dan een jaar nadat het was voltooid uitgebracht. De ultieme uitdrukking van artistieke onbescheidenheid, en van het nemen van de pis, Jerusalem is waar doom ontmoet stoner.
Queens Of The Stone Age – Rated R (2000)
Hebben veel plezier gehad op 1998’s titelloze plaat, op Rated R Queens Of The Stone Age aangescherpt hun meer ongrijpbare, dichte ideeën en ging voor een aanpak die, op het eerste gezicht, leek zeer chart-vriendelijk. Maar iedereen die denkt dat Queens hun scherpe kantjes kwijt zijn, zou terug moeten gaan en dit nog eens moeten proberen. Feel Good Hit Of The Summer is niet alleen hilarisch, maar laat ook zien hoe hypocriet het is om bepaalde platen te verbieden vanwege ‘ondeugende’ woorden. De teksten zijn gewoon een lijst van, voornamelijk, verboden drugs. De hele toon van de plaat is absurd oneerbiedig, maar QOTSA was sluw genoeg om het systeem tegen zichzelf op te zetten.
- Het verhaal van Captain Beyond, stoner rock pioniers
- Moderne Klassiekers: Queens of the Stone Age – Rated R
- De 10 beste nummers van Kyuss volgens John Garcia
- De 10 beste stoner metal nummers
Orange Goblin – Thieving From The House Of God (2004)
Britannië heeft niet veel van een stoner traditie. Orange Goblin zijn echter niet alleen de beste van het land, ze zijn ook echt van wereldklasse. Hoewel ze nog steeds een cult band zijn, bewijst dit album dat ze met al hun Amerikaanse of Europese neven kunnen wedijveren. De blues-metal gitaarexplosies van Joe Hoare leiden de weg op een opeenvolging van buitengewoon geïnspireerde nummers, waaronder een cover van ZZ Top’s Just Got Paid. Hun eigen nummers – vooral Black Egg en One Room, One Axe, One Outcome – waren al even schandalige knallen door vervuilde, hardrock slagvelden. Hun tijd zal zeker nog komen.
Fu Manchu – In Search Of… (1996)
Een van die bands die altijd worden beschouwd als voorlopers in de stoner muziek, Fu Manchu hebben nooit echt een klassieke plaat afgeleverd. Deze kwam echter wel in de buurt. Met gitarist Eddie Glass en drummer Ruben Romano die afscheid namen, alvorens te stoppen om Nebula te beginnen, had de band eigenlijk een beslissende voorsprong op nummers als Asphalt Risin en Seahag. Fu Manchu flatteerde regelmatig alleen om te bedriegen. Hier overwonnen ze een voorliefde voor overdaad, en in het proces vermeden ze het gebrek aan focus dat ondermijnde wat bereikt kon worden. De band kwam nooit meer zo dicht bij het bereiken van hun potentieel.
Brant Bjork and the Bros – Saved By Magic (2005)
De voormalige Kyuss en Fu Manchu man is altijd een meeslepende live performer geweest, blij om nummers te gebruiken als basis voor buitensporige jamsessies. Maar op plaat is hij zelden in de buurt gekomen van het charisma dat hij op het podium heeft. In Saved By Magic heeft hij echter wel het doel van zijn live-set aangepast; hij heeft niet zozeer geprobeerd om dit in de studio na te bootsen, als wel geaccepteerd dat er andere instrumenten nodig waren. Het resultaat was precisie, zonder verlies van enige onderliggende spontaniteit. Saved By Magic is nog steeds geen verbetering ten opzichte van de band live te zien spelen, maar het bood tenminste een hint van die kracht.
Nebula – Apollo (2006)
Een tijdje was dit de Californische band waarvan iedereen verwachtte dat ze Queens Of The Stone Age en Monster Magnet zouden opvolgen in de grote competitie. Het is er nooit van gekomen om verschillende redenen, niet in het minst omdat het trio nogal muf leek te worden. Apollo kreeg gitarist/zanger Eddie Glass en drummer Ruben Romano terug op de plaat. Met het debuut van de Engelse bassist Tom Davies was het gemakkelijk de meest consistente opname van de band, en producer Daniel Rey slaagde erin om de matte studioprestaties van eerdere albums te verhelpen. Het is misschien te laat voor succes in de hitlijsten – de band is op hiatus sinds 2010 – maar Apollo zet Nebula terug in het zadel.
Down – NOLA (1995)
Met een line-up die leden van Pantera, Corrosion of Conformity, Eyehategod en Crowbar trok, kondigde Down zich niet zozeer aan aan de wereld als wel sijpelde in het bestaan, het uitbrengen van een drie-track demo zonder mensen te vertellen wie de betrokken muzikanten waren. Het debuutalbum dat volgde was een duidelijk werk van liefde, in de greep van zijn invloeden – Sabbath, St Vitus, Skynyrd enz. – maar op een of andere manier groter dan de som van zijn delen. Een instant klassieker, met als hoogtepunten het sludgy wiet eerbetoon Hail The Leaf, het branieachtige Temptation’s Wings, en de climactische afsluiter Bury Me In Smoke.