De Addax, soms ook wel ‘schroefhoornantilope’ genoemd, vanwege zijn gedraaide horens, is een groot, woestijnbewonend lid van de antilopenfamilie, nauw verwant aan de Oryx.
De Addax is een ernstig bedreigd zoogdier dat voorkomt in een aantal geïsoleerde gebieden in de Sahara woestijn in Noord-Afrika. De Sahara is de grootste hete woestijn ter wereld.
De addax is uiterst zeldzaam in zijn inheemse habitat en met nog slechts 500 Addax in het wild, kan deze antilope helaas met uitsterven worden bedreigd.
Addax Beschrijving
De kop- en lichaamslengte van de addax bedraagt 150 – 170 centimeter (59,1 – 66,9 inch). Mannetjes zijn iets groter dan vrouwtjes en meten 105 – 114 centimeter bij de schouder, terwijl vrouwtjes 93 – 108 centimeter meten bij de schouder. Mannetjes wegen tussen 99 – 124 kilogram en vrouwtjes tussen 60 – 125 kilogram.
De vacht van de addax varieert in kleur naargelang het seizoen. In de winter heeft hun vacht een grijsbruine kleur met witte achterhand en poten. In de zomer wordt hun vacht lichter, bijna geheel wit of een zandkleurig beige, wat helpt om de lichaamstemperatuur op peil te houden, aangezien lichtere kleuren de warmte meer weerkaatsen. Ze hebben zwart/bruine plukjes haar op hun staart.
Zowel mannelijke als vrouwelijke addax hebben hoorns en een vlek bruin haar op hun voorhoofd die een ‘X’-vorm boven hun neus vormt. Hun hoorns hebben 2 – 3 draaiingen en kunnen een lengte bereiken van 120 centimeter bij mannetjes en 80 centimeter bij vrouwtjes. Tussen de hoorns zitten lange, zwarte haren die eindigen in een korte manen op hun nek.
Addax hebben korte, dikke poten en brede, platte hoeven met platte zolen die helpen voorkomen dat ze in het zand wegzakken. De addax loopt door zijn brede hoeven zijwaarts te gooien om te voorkomen dat hij tegen de tegenoverliggende ledemaat stoot, maar plaatst de ene voet achter de andere, waardoor een enkele lijn van sporen wordt achtergelaten. Het dier loopt in een vlakke galop en lijkt stijf op de knieën, omdat de poten tijdens het lopen nauwelijks worden gebogen. Het wordt beschouwd als een van de traagste lopers van de antilopen, wat misschien de aanpassing aan zanderig terrein weerspiegelt.
De addax verschilt van andere soorten antilopen doordat ze grote, vierkante tanden hebben (zoals koeien) en ze missen de typische gezichtsklieren.
Addax Habitat
De addax geeft de voorkeur aan zanderig woestijnterrein en stenige woestijnen, halfwoestijnen en droge steppen. De addax rust overdag in diepe, in het zand uitgegraven holten, vaak in de buurt van grote rotsblokken om hen tegen de wind en de hete zon te beschermen.
Addax Dieet
De addax zijn herbivoren en hun dieet bestaat uit woestijn vetplanten, bladeren, Aristida grassen, kruiden, vaste planten en kleine struiken (indien beschikbaar). Ze voeden zich ook met Parnicum-gras, waarbij ze alleen de binnenste scheuten en zaden eten en de droge, buitenste bladeren links laten liggen. Deze zaden zorgen voor voldoende eiwitten in het dieet van de addax. Addax kunnen overleven zonder water omdat hun dorst wordt gelest door het vocht dat ze binnenkrijgen van de planten in hun dieet.
Addax Gedrag
Addax zijn nachtdieren en zijn aangepast aan extreme woestijnomstandigheden. Sommige addax kunnen ver van elkaar in hun leefgebied leven, maar dit levert geen problemen op omdat ze over ontwikkelde zintuiglijke vaardigheden beschikken waarmee ze elkaar over grote afstanden kunnen opsporen en lokaliseren. Addax kunnen ook de regenval volgen en zullen naar regenachtige gebieden trekken waar de vegetatie overvloediger aanwezig is. Sommige addax leven in kuddes van 5 tot 20 individuen van zowel mannelijke als vrouwelijke addax. De kuddes blijven meestal op één plaats, maar kunnen ook rondtrekken op zoek naar voedsel. De kuddes worden gewoonlijk geleid door het oudste dominante mannetje.
Addax Voortplanting
Mannetjes addax zijn geslachtsrijp als ze 3 jaar oud zijn, terwijl vrouwtjes veel eerder geslachtsrijp zijn met anderhalf jaar. Na een draagtijd van 257 – 264 dagen (8 – 9 maanden) baren de wijfjes één jong dat 4,7 – 6,75 kilogram weegt. De jonge addax wordt ongeveer 6 weken verborgen gehouden en 2 tot 3 keer per dag door de moeder gezoogd. Jonge addax hebben een bruingekleurde vacht met zeer vage of geen aftekeningen. De levensduur van de addax is ongeveer 19 jaar.
Addax Conservation Status
De addax is door de IUCN geclassificeerd als ‘Critically Endangered’. Addaxen zijn in het wild bijna uitgestorven, omdat ze uit een groot deel van hun oorspronkelijke verspreidingsgebied zijn verdwenen. Boeren hebben er veel vernietigd, zodat het vee niet hoeft te concurreren om graasland. Er zijn er nog maar een paar honderd in het wild over. Buitensporige jacht op de hoorns, het vlees en de huid lijkt de belangrijkste oorzaak te zijn van de achteruitgang van de addax. Het goede nieuws is dat er meer dan 1.000 addax in gevangenschap worden gehouden in de VS, Europa en het Midden-Oosten. Er zijn naar verluidt 600 addax die worden beheerd in fokprogramma’s in gevangenschap, dus met voortdurende inspanningen voor het behoud, kan de toekomst voor dit verbazingwekkende dier een succes worden.