Advanced Anatomy 2nd. Ed.

The Dorsal Cavity

Dit deel van het tekstboek zal het centrale zenuwstelsel belichten, met de nadruk op de structuur en functie van de lagere hersenstam en het ruggenmerg. Het zal een samenvatting geven van de unieke kenmerken van de wervels, de belangrijkste ondersteunende spieren en de ligamenten die stabiliteit en sterkte bieden aan de wervelkolom.

Inleiding

De rugholte is het geheel van de rug; het bestaat uit de hersenstam en het gehele ruggenmerg. Zij bestaat ook uit alle zenuwplexussen en afzonderlijke zenuwen die het ruggenmerg via de wervelkolom verlaten. Bovendien bestaat de rugholte uit alle spieren en ligamenten die de rug beweeglijk en sterk maken. De functie van de rugholte geeft aanleiding tot het gevoel en de waarneming van het zenuwstelsel. De zenuwen ontspringen in het ruggenmerg en leggen vervolgens lange afstanden af om de verschillende delen van het lichaam te bedienen. Het centrale zenuwstelsel, dat bestaat uit de hersenen en het ruggenmerg, regelt alle lichaamsfuncties; van orgaancontrole tot beweging. Het belangrijkste is dat het centrale zenuwstelsel fungeert als een vat om prikkels in de hersenen door te geven aan acties en reacties in het lichaam. Om de verschijnselen van het centrale zenuwstelsel en de ruggengraat verder te onderzoeken, moeten we eerst de structuur bespreken die de hersenstam en het ruggenmerg omvat en beschermt: de wervels.

De wervel-ruggengraatkrommen

De beenderen waaruit de wervelkolom is opgebouwd, zijn complex, maar dienen een groot doel om het ruggenmerg en de overeenkomstige wortels die het centrale zenuwstelsel vormen, te beschermen. De wervels bestaan uit vier verschillende gebieden: de halswervels, die kleiner van omvang zijn en het hoofd ondersteunen; de borstwervels, die groter van omvang zijn en ribaanhechtingen bieden; de lendenwervels, die zeer groot zijn en het grootste deel van het bovenlichaam ondersteunen. Tenslotte zijn de heiligbeenwervels de laatste beenderen van de wervelkolom die volledig met elkaar vergroeid zijn. Laten we wat dieper ingaan op de kenmerken van deze unieke botten.

Swervelkolomwervels:

De nekwervels:

Deze wervels zijn klein van formaat en bieden steun aan het hele hoofd, er zijn in totaal zeven nekwervels. Ze hebben een zeer groot wervelvoorgat en ze hebben dwarse foramina in de dwarsuitsteeksels om ruimte te bieden aan aders en slagaders naar de hersenen. De schedel balanceert, nogal wankel op de Atlas (C1), draaiend met de achterhoofdsknobbels van het inferieure deel van het achterhoofdsbeen. Op grond van de structuur van de atlas kan het hoofd knikken in de “ja”-beweging. De As (C2), laat het hoofd roteren en zorgt voor de “nee” beweging van het hoofd. Er is geen tussenwervelschijf tussen Atlas en Axis, waar die er meestal wel zijn in de rest van de wervels. De wervel prominens (C7), is ook een bijzonder herkenningspunt van de wervelkolom; hij heeft een lang doornuitsteeksels met een knobbel die hem nogal volumineus maakt, daarom steekt hij in de rug uit, ter hoogte van de nekhuid. C7 is het overgangspunt tussen de halswervels en de borstwervels. Deze wervels kunnen veel bewegingen maken, zoals draaien, zijwaarts buigen, buigen en strekken.

De Thoracale wervels:

De thoracale wervels zijn groter van omvang en hebben een hartvormig lichaam. Zij hebben een rond wervelvoorgat, en lange slanke doornuitsteeksels die schuin naar binnen staan. Een uniek kenmerk van deze wervels is dat zij kustfacetten hebben voor de ribaanhechting. De thoracale regio van de wervelkolom is iets meer beperkt in beweging; rotatie komt hier voor, laterale buiging en flexie en extensie, maar niet in dezelfde mate als de cervicale of lumbale regio. Kyfose is een aandoening van de wervelkolom die optreedt wanneer na voortdurende buiging of voorwaartse beweging in dit gebied een achterwaartse exorptie optreedt.

De lendenwervels:

Deze wervels zijn de grootste van de wervelkolom; zij geven steun aan het gehele bovenlichaam. Zij zijn ovaalvormig en hebben een driehoekig wervelvoorgat; zij hebben korte doorn- en dwarsprocessen en hun gewrichtsfacetten zijn verticaal en wijzen naar mediaal en lateraal. Hier vinden meer bewegingen plaats zoals buiging en strekking, rotatie en zijwaartse buiging. Dit gebied van de wervelkolom is vatbaar voor lordose, een aandoening van de wervelkolom waarbij de wervels naar voren toe overdreven zijn. Het komt soms op natuurlijke wijze voor bij zwangere vrouwen met het toenemende gewicht van de zuigeling in de buik; als de lordose echter voortschrijdt of meer gedefinieerd blijft, kunnen zenuwbeknelling en andere stoornissen van het zenuwsysteem ontstaan.

Het heiligbeen

Het heiligbeen is het caudale uiteinde van de wervelkolom, het biedt onder meer plaatsen voor spieraanhechting. Het zijn de 3-5 vergroeide wervels in de wervelkolom die aan de bekkengordel vastzitten. Zij vergroeien in de puberteit en tussen de leeftijd van 25-30 jaar. Zij hebben geen bewegingsmogelijkheid, maar bieden slechts structurele steun en bescherming van de bekkenbodem.

Verbindingen

De tussenwervelschijven geven de meeste steun bij het scharnieren tussen de wervels. De inferieure gewrichtsprocessen articuleren met de superieure gewrichtsprocessen van de meer caudale wervels. Door de gewrichten in de wervels kan de wervelkolom op verschillende manieren bewegen door strekking, buiging, zijwaartse buiging en rotatie. Na verloop van tijd kunnen de tussenwervelschijven beklemd raken. Veel mensen klagen over rugpijn, vooral in de onderrug; dit kan ontstaan door verslechtering van de tussenwervelschijven, of wanneer de tussenwervelschijven beklemd raken. Zie hieronder voor meer informatie over de ligamenten en het bindweefsel in deze regio.

Musculen

Voor meer informatie zie het gedeelte over de thoracale regio in de tekst.

Intervertebrale spieren

Zie hieronder voor meer informatie over de oorsprong en aanhechtingen van deze spieren in het lumbale gebied (ze strekken zich uit over de hele wervelkolom).

Volledige wervelkolom met intrinsieke spieraanhechtingen en zenuwen

Bloed

De wervelslagaders voorzien de hersenen en het ruggenmerg van bloed vanuit het hart. Zij vertakken zich van de subclavische, die in de eerste plaats de schouders, armen, rug en het centrale zenuwstelsel van bloed voorziet. Voor meer informatie over de bloedvoorziening wordt verwezen naar het gedeelte over de halswervels, waar meer bijzonderheden te vinden zijn.

Voeding van zenuwen

Het centrale zenuwstelsel (CZS) is een zeer belangrijke structuur om te beschouwen bij de bespreking van de rugholte. Het zenuwstelsel is het eerste systeem dat zich in de foetus ontwikkelt. Het speelt een specifieke rol in het vermogen voor ons, mensen, om onze omgeving actief te voelen, hoe anders moet je je wereld waarnemen zonder het zenuwstelsel?

(Wikimedia commons, 2018)

Nerveus weefsel

Het zenuwstelsel is een complexe structuur, waarbij we eerst moeten bespreken waaruit het zenuwweefsel bestaat. Er zijn twee soorten cellen die in het zenuwweefsel aanwezig zijn; de ene zijn de neuronen die elektrische impulsen zenden en ontvangen. De andere zijn de neuroglia of gliacellen, die de “helpende” cellen van de neuronen zijn, die de functies die de neuronen uitvoeren, beschermen en ondersteunen. Neuronen zijn er in overvloed, maar er zijn veel meer gliacellen dan neuronen. De reden voor de grote hoeveelheid gliacellen in het zenuwweefsel is dat zij helpen bij de wederopbouw van het zenuwweefsel na een trauma. Neuroplasticiteit is het vermogen van het zenuwstelsel om zichzelf opnieuw op te bouwen of te laten aangroeien als een deel van de hersenen moest worden verwijderd of als bepaalde neuronen hun functie hebben verloren als gevolg van een hersenschudding of een beroerte. Schwann cellen zijn een soort gliacellen die beschadigde neuronen herstellen door zich rond de axonen in het perifere zenuwstelsel te wikkelen. Het is iets dat steeds meer onderzoekers hebben onderzocht. Het vermogen van de hersenen om hun eigen functie te verbeteren is verbazingwekkend! Bedenk hoeveel informatie het kan vasthouden, vooral bij het leren van een nieuw onderwerp op school; het opbouwen van nieuwe neurale paden is waar het zenuwstelsel in gedijt.

Het centrale en perifere zenuwstelsel.

Daarnaast kan het zenuwstelsel worden onderverdeeld in twee subsecties: het centrale zenuwstelsel (waar dit artikel zich op zal richten) en het perifere zenuwstelsel. Het centrale zenuwstelsel bestaat uit de hersenen en het ruggenmerg. Het perifere zenuwstelsel bestaat uit alle receptoren en alle perifere zenuwen in het lichaam.

Het centrale zenuwstelsel bestaat niet alleen uit de hersenen en het ruggenmerg, het bestaat ook uit neuraal en bindweefsel en uit alle bloedvaten die het zenuwstelsel bevoorraden. De functie van het CZS is het verwerken en coördineren van zintuiglijke gegevens die het lichaam binnenkomen en verlaten, motorische commando’s en orgaanactiviteit. Het CZS is ook buitengewoon bedreven in het verwerken en coördineren van hogere hersenfuncties zoals intelligentie, leren, geheugen en emotie. Binnen het neurale weefsel zijn er elke seconde actiepotentialen die ons helpen informatie in te voeren en uit te voeren. Actiepotentialen ontstaan door het verschil in concentratiegradiënt tussen natrium- en kaliumionen in de neuronen; eenvoudig gezegd is het een verschil in membraanpotentiaal. Deze actiepotentialen kunnen een elektrische impuls door het lichaam sturen. Er zijn drie soorten neuronstructuren: anaxonale, die talrijke dendrieten hebben maar geen axon; bipolaire neuronen, die één dendriet en één axon hebben; unipolaire neuronen, waarbij de dendriet en het axon doorlopend zijn; en tenslotte multipolaire neuronen, die twee of meer dendrieten en één axon hebben. Het CZS heeft het vermogen om alle verschillende organen en spieren in het lichaam te innerveren. De zenuwen in de cervicale plexus kunnen bijvoorbeeld spieren en organen in de onderbuikholte innerveren, zoals de nervus phrenicus (C3-5) de functie in het middenrif regelt die de longactiviteit ondersteunt.

Het somatisch en autonoom zenuwstelsel

Er is nog iets aan toe te voegen: het somatisch zenuwstelsel (SNS) regelt de vrijwillige en onvrijwillige samentrekkingen van de skeletspieren. Het autonome zenuwstelsel (ANS) controleert onbewuste acties en samentrekkingen van gladde spieren en hartspieren, alsmede klierafscheidingen. Het ANS splitst zich vervolgens in het sympatische zenuwstelsel, dat stimulerend van aard is, en het parasympatische zenuwstelsel, dat ontspannend van aard is. De sympatische en parasympatische zenuwen zijn nooit aan en uit, maar werken de hele tijd met verschillende snelheden, de zogenaamde “sympatische toon”. Al deze eigenschappen van het zenuwstelsel helpen bij het streven naar en voorzien in het lichaam. Zonder het zenuwstelsel zou het onmogelijk zijn een verbinding met onze omgeving te hebben.

Viscerale organen: deze organen houden ons in leven

Er zijn veel viscerale organen in het lichaam die een acute rol spelen bij het in leven houden van het lichaam. In dit hoofdstuk wordt het belang beschreven van de hersenstam en het ruggenmerg bij het voorzien van het lichaam van gevoel en waarneming. Het zenuwstelsel is het ultieme zintuiglijke verwerkingsinstrument in het lichaam! Zonder deze structuren in de hersenstam en het ruggenmerg, zou het lichaam geen manier hebben om zintuiglijke informatie actief te verwerken tot hogere niveaus van intelligentie. Laten we deze structuren eens nader bekijken.

Het zenuwstel geeft zintuiglijke informatie door aan de hogere verwerkingscentra: het cerebellum en de thalamus. Het zenuwbeen speelt specifiek een rol in de onbewuste somatische en viscerale motorische centra. Het ruggenmerg staat in verbinding met het oblongata medulla, dat de taak heeft zintuiglijke informatie door te geven aan de thalamus en aan verschillende plaatsen in de hersenstam. Bovendien vormt het een autonoom centrum voor de regulering van viscerale functies zoals de ademhaling, het hart en de bloedvaten en de spijsvertering, die in het lichaam plaatsvinden zonder dat er extra bij wordt nagedacht. Het ruggenmerg is van nature een visceraal orgaan dat zintuiglijke informatie doorgeeft en het lichaam in beweging en functioneel houdt; zonder het ruggenmerg zou er geen verbinding zijn tussen de geest en het lichaam. Met andere woorden, er zou geen manier zijn voor de hersenen om zintuiglijke informatie te ontvangen die het lichaam ontvangt met zijn externe omgeving.

Cervicale zenuwen van dichtbij; zijaanzicht

Het ruggenmerg

Het ruggenmerg is een belangrijk onderdeel van het CZS; het geeft zintuiglijke informatie door van het lichaam naar de hersenen, en op dezelfde manier, intellectuele informatie van de hersenen naar het lichaam. Het heeft drie hoofdlagen die het gezond en functionerend houden. De pia mater die delicaat is en het diepe zenuwweefsel beschermt, de arachnoïd mater die op een spinnenweb lijkt, en de dura mater die het buitenste gedeelte van het ruggenmerg vormt. In het algemeen zijn de maters de meningeale lagen die het ruggenmerg beschermen en de functie ervan in het algemeen verbeteren.

Volledig ruggenmerg en zijn wortels (achteraanzicht)

Spinale zenuwen

Dit gedeelte zal de spinale zenuwen bespreken die de wervelkolom verlaten; het zal zich eerst richten op de cervicale plexus (zie tabel hieronder). Houd in gedachten dat sommige van deze zenuwen plaatselijk blijven, en andere lange afstanden in het lichaam afleggen. In dit hoofdstuk zullen ook verschillende zenuwwortel pathologieën aan bod komen, in welk opzicht ze voorkomen en hoe ze behandeld kunnen worden. Naast de cervicale plexus is er de plexus brachialis, die aftakt van C5-C8 en T1. Zie het brachiale gedeelte van de tekst voor een nadere beschouwing van de plexus brachialis.

Volledige wervelkolom met spinale zenuwen en bindweefsel (zijaanzicht)

Volledige wervelkolom en spinale zenuwen (achteraanzicht)

Tabel van de Cervicale plexuszenuwen:

Youtube Tekening van cervicale plexus

(fatcat2983472, 2018).

De cervicale plexus en het ruggenmerg in deze regio hebben een zeer kritieke rol in het lichaam. Hoewel het ruggenmerg in zijn geheel van groot belang is, is het de moeite waard om het cervicale gebied nader te bekijken. Dit is waar de verbinding tussen de hersenstam en het ruggenmerg plaatsvindt. De hersenstam speelt een sleutelrol bij het voorzien van het lichaam van autonome functies, zoals het rechtop houden van het lichaam, en het verwerken van informatie. De plexus cervicalis, waarin de ruggenmergzenuwen die de halswervelkolom verlaten, de nekspieren en de organen van de romp, met inbegrip van het middenrif, bedienen. De laatste drie zenuwen van de cervicale zenuwen zijn de zenuwen van de ogen, de speekselklieren en het hart, C3, C4 en C5 zijn alle zenuwen van het middenrif.

Cervicale vergroting (achteraanzicht)

Thoracale zenuwen

De thoracale zenuwen innerveren vele spieren; de eerste zes innerveren die van de ribben en de bovenste thorax, de onderste zes thoracale zenuwen innerveren de inwendige buikholte. Om samen te vatten:

*T4 speelt een kleine rol bij de innervatie van deze organen

Lumbale vergroting van het ruggenmerg (achteraanzicht)

Lumbale plexus

De lumbale plexus L1-L4 bestaat uit alle lumbale zenuwen die het onderste uiteinde van het ruggenmerg verlaten. De L1 spinale zenuw ligt in het L1-2 intervertebrale foramen en de L2 spinale zenuw ligt in het L2-3 intervertebrale foramen enzovoort. De spinale zenuwen verdelen zich in grotere ventrale rami en een kleinere dorsale ramus. De spinale zenuwwortels verdelen hun vezels rechtstreeks in de ventrale en dorsale rami zonder een volledige spinale zenuw te vormen. De lumbale plexus is een zenuwbundel die hoofdzakelijk de onderste ledematen en de bekkenbodem bevoorraadt. Het ruggenmerg eindigt tussen L1-2 of soms zo laag als L2-3.

Tabel van de lumbale plexuszenuwen

Lumbale plexus

(Wikimedia commons, 2018)

Cauda Equina “Paardenstaart”

De Latijnse betekenis voor cauda equina is paardenstaart; de reden hiervoor is dat het ruggenmerg al in de lendenwervels is geëindigd, en het nu de overgebleven dorsale en ventrale wortels van de ruggenmergsegmenten L2 tot en met S5 zijn die zich inferieur uitstrekken. Bij grove dissectie lijkt het op een paardenstaart. Zij hebben een specifieke functie in het verschaffen van gevoel in de bekkenbodem en de heupgordel. De S1, S2, S3 zenuwen spelen alle een rol in de ondersteuning van de multifidus spier in de rug en laterale cutane takken naar de huid en fascia over het sacrum en een deel van de bilstreek. De onderrug is over het algemeen gevoeliger voor zenuwbeknelling en rugpijn; dit komt omdat de onderrug meer gewicht en belasting te verduren heeft. Het Cauda Equina Syndroom is een neurologische stoornis die kan ontstaan wanneer S1,2,3 worden samengedrukt, waardoor een gebrek aan gevoel in het zadel ontstaat en de blaas en de darmen worden aangetast.

Cauda Equina (achteraanzicht)

Klinische aandoeningen:

Nerve impingement and Spinal Disorders

Zoals eerder vermeld, zijn er een verscheidenheid aan spinale problemen die kunnen optreden bij de dagelijkse spanningen van het leven; zoals kyfose en lordose, samengedrukte tussenwervelschijven, en geïmpacteerde zenuwen. Scoliose is een veel voorkomende vervorming van de wervelkolom waarbij er een overdreven zijwaartse kromming is in meer dan één van de beweegbare wervels. Meestal is het te wijten aan een abrupte groeispurt bij een adolescent. Andere keren ontstaat het door ontwikkelingsproblemen, waarbij de wervellichamen beschadigd zijn.

Spina bifida is een aandoening waarbij de wervellaminae niet aan elkaar hechten tijdens de ontwikkeling. Dit probleem is gecorreleerd met ontwikkelingsafwijkingen van het ruggenmerg en de hersenen; daarom is het van cruciaal belang om op jonge leeftijd te worden gecontroleerd op problemen met de ruggengraat. Een manier om de gezondheid van de ruggengraat en het zenuwstelsel te testen is het uitvoeren van ruggenmergreflexen, zoals wanneer we naar de dokter gaan en hij/zij op onze knie tikt om te zien of we schoppen. Reflexen tonen aan dat er voldoende communicatie is tussen het lichaam en de ruggenmergzenuwen. Kortom, artsen in de gezondheidszorg zullen verschillende spinale reflexen in het lichaam controleren om te bepalen of er een probleem is in het zenuwstelsel of de wervelkolom.

Gezondheid van het centrale zenuwstelsel

Het CZS is een behoorlijk ingewikkeld systeem, zo ingewikkeld dat het soms moeilijk te begrijpen is hoe het werkt in harmonie met alle activiteiten die gaande zijn. Sommigen onder u vragen zich misschien af “is er een manier om het zenuwstelsel en de wervelkolom gezond te houden, aangezien de dagelijkse spanningen van het leven zoveel effecten hebben?” en het antwoord varieert met elke professional die u tegenkomt. Chiropractie is een beroep dat zich richt op de gezondheid van de menselijke wervelkolom en het zenuwstelsel. Het is een vorm van gezondheidszorg waarbij geen gebruik wordt gemaakt van medicijnen of chirurgie voor de behandeling van rugpijn. Regelmatige afspraken met uw chiropractor kunnen de werking van het zenuwstelsel verbeteren en spier- en skeletaandoeningen verminderen. Een chiropractor maakt zachte, vaak manuele, aanpassingen aan de wervelkolom om een of meer beweeglijke wervels te corrigeren die niet op hun plaats zitten en het zenuwstelsel belemmeren. Een wervelsubluxatie is een lichte dislocatie of disfunctie in de wervelkolom en het zenuwstelsel. Fysiotherapeuten zijn ook bewonderenswaardige professionals die kunnen helpen bij de ondersteuning van de gezondheid van de wervelkolom, waarbij zij vaak oefeningen of stretchoefeningen zullen voorschrijven aan het individu dat lijdt aan rugpijn. Er zijn dus verschillende beroepen die zich specialiseren in het ondersteunen van de gezondheid van het CZS.

In conclusie, het belang van het handhaven van de gezondheid van het zenuwstelsel is vrij immens in die zin dat oefening, yoga, dieet en regelmatige afspraken met een chiropractor, een osteopaat of fysiotherapeut echt kunnen helpen of uitbreiden van de verbazingwekkende functie van dit lichaamssysteem. Het is een groeiend onderzoek, waarbij er steeds meer bewijs komt dat het centrale zenuwstelsel de hoeksteen is van alle lichaamsfuncties en ontwikkeling.

Chiropractic Association of Australia. https://chiropractors.asn.au/about- chiropractic/chiropractic-and-you (laatst bekeken op 16 april 2018).

fatcat2983472. Cervicaal Plexus Tekenen ZO GOED!!! Beschikbaar via: http://www.youtube.com/watch?v=Oj9J9b8FIIg (laatst bekeken op 16 april 2018).

Martini, F. H., Nath, J.L., & Bartholomew, E.F. (2014). Fundamentals of Anatomy and Physiology (10thed.). Toronto: Pearson.

Physiopedia website. https://www.physio-pedia.com/home/ (laatst bekeken op 16 april 2018).

Wikimedia commons website. https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Spinal_cord (laatst bekeken op 16 april 2018).

3D4Medical (laatst bekeken op 27 maart 2018) opgehaald van https://3d4medical.com/ .