Heeft u zich ooit afgevraagd hoe sommige fotografen foto’s kunnen maken die er zo radicaal anders uitzien dan wat we met onze ogen kunnen zien?
© Kevin Landwer-Johan
Digitale fotografie maakt het mogelijk om foto’s met behulp van een computer te manipuleren en ze er zo surrealistisch uit te laten zien. Sommige camera’s hebben functies waarmee je High Dynamic Range (HDR), meervoudige belichting en zwart-witfoto’s kunt maken. Dit zijn geen technieken die ik in dit artikel wil behandelen. Ik houd het graag meer natuurlijk.
Met een goed begrip van bepaalde technieken en de natuurkunde van het licht, kun je onwerkelijk ogende beelden met de camera maken. Je hoeft niet te vertrouwen op moderne cameratechnologie of zwaar gebruik van nabewerking.
Een korte introductie tot het Zone Systeem
Het Zone Systeem bestaat al tientallen jaren. Het is ontwikkeld door Ansel Adams en Fred Archer op basis van sensitometrie. Het is een hulpmiddel voor fotografen bij het plannen en controleren van de belichting en bewerking.
Natuurlijk, omdat het in de jaren 1930 is ontstaan, is het gemaakt voor gebruik met film. Hoewel er argumenten zijn tegen toepassing van deze techniek op digitale fotografie, denk ik dat hij zeer nuttig is.
© Kevin Landwer-Johan
Adams en Archer verdeelden de toon in elf zones en kenden aan elke zone een Romeins cijfer toe. Zone 0 is zwart, zone X is wit en V is middengrijs. Elke zone wordt gescheiden door één fotografische stop.
Het Zone Systeem
Fotograaf Alan Ross, die als Adam’s donkere kamer assistent werkte, vertelt op zijn website dat het systeem werd gecreëerd “om de fotograaf de mogelijkheid te geven om de kwaliteiten van een scène effectief te evalueren en te volgen met het vertrouwen dat de informatie die nodig is voor de visualisatie van de fotograaf op de film terecht zou komen.”
Het meeste van wat ik in de loop der jaren heb gelezen over het zonesysteem beschouw ik als overdreven technisch. Ik probeer dat niet te zijn. Vaak zijn de foto’s die de laatste jaren naast artikelen over de deugden van het systeem worden gepubliceerd, saai. Dit gebeurt meestal wanneer fotografie-instrumenten worden gebruikt omwille van de fotografie en ten koste van de creatieve expressie.
© Kevin Landwer-Johan
The Zone System – another tool in your kit
Meer richtlijnen dan echte regels. Zo zie ik de regels van de fotografie het liefst.
Velen leren je de regels te leren en ze dan te overtreden. Ik leer mensen om de regels zo goed te leren dat ze ze intuïtief kunnen toepassen.
Het zonesysteem is gebaseerd op wetenschappelijke feiten, je kunt het niet breken. Het leren toepassen van de techniek geeft je meer vrijheid om creatief te zijn met je camera. Beschouw het als een ander gereedschap in je kit.
Zoals elk gereedschap, moet je eerst de basis leren van wat het doet en hoe je het kunt laten doen wat jij wilt dat het doet. Ik ga niet in op het onderwijzen van de ‘how to’ in dit artikel, omdat er al zo veel boeken, blogs en video’s over het onderwerp zijn.
Mijn belangrijkste bedoeling hier is om je aan te moedigen het uit te zoeken en je enkele van de voordelen te laten zien van het leren van het fotografische zonesysteem.
© Kevin Landwer-Johan
Waarom de moeite nemen om het zonesysteem te leren?
Gemiddelde meting op moderne camera’s is ontworpen om een middentoon over de hele compositie weer te geven. De camerameting is erop gekalibreerd dat alles middengrijs is. Maar alles wat we zien is niet middengrijs.
Het fotograferen van een zwarte hond op een zwart tapijt, of een wit konijn in de sneeuw is een uitdaging. Uw belichtingsmeter zal beide scènes als middengrijs willen weergeven, omdat hij daarvoor geprogrammeerd is.
Opnamen met een beperkt middentonengebied leveren voor moderne camera’s geen problemen op. Vooral niet als je ze fotografeert bij zacht, contrastarm licht. Het is gemakkelijk om onder deze omstandigheden een goede belichting te maken. Maar ze kunnen er vaak saai uitzien, tenzij we ze in de nabewerking versterken.
Wanneer u het zonesysteem leert kennen, kunt u beslissingen nemen over hoe u uw foto’s eruit kunt laten zien zoals u dat wilt. Als u dit systeem goed gebruikt, kunt u uw creatieve wensen vertalen in technische keuzes.
© Kevin Landwer-Johan
Gebruik het in overeenstemming met uw bedoeling
Hard licht en contrast houdt altijd in dat u beslissingen neemt over de belichting voordat u een foto neemt.
Camera’s kunnen niet op dezelfde manier zien als wij. In dit stadium van technologische ontwikkeling zijn ze aanzienlijk beperkter. Dit betekent dat we een scène anders kunnen zien dan hoe onze camera deze zal vastleggen.
Uw camera weet niet waar u naar kijkt. Wanneer u de belichtingsmeter gebruikt, is deze geprogrammeerd om u een nauwkeurige lezing te geven voor middengrijs. Daarom was het in het verleden gebruikelijk dat fotografen een klein vel 18% (midden) grijskaart bij zich hadden. Daarop konden ze dan de lichtomstandigheden aflezen en hun camera daarop instellen.
De belichting telkens instellen op middengrijs levert vaak slechte resultaten op bij een grote contrastomvang.
U kunt het beste beslissen welk deel van het beeld het belangrijkst is en van daaruit een meteraflezing maken.
© Kevin Landwer-Johan
In mijn studioportretten buiten, neem ik een spotmeteraflezing van het gezicht van mijn onderwerp en stel ik mijn belichting in. Ik gebruik dezelfde instelling als ik tegen een zwarte of witte achtergrond fotografeer. Dit komt omdat de lichtwaarde die op het gezicht van de persoon weerkaatst hetzelfde is.
© Kevin Landwer-Johan
Een goed begrip van het zonesysteem stelt u in staat om in moeilijke situaties de beste belichtingskeuzes te maken.
Het is niet gemakkelijk, maar ook geen raketwetenschap
Net als bij alles wat u leert, moet u oefenen om vaardig te worden. Om een expert te worden, moet je nog veel meer oefenen.
Het zonesysteem is niet zo ingewikkeld. Als je de basis ervan begrijpt, kun je het toepassen als onderdeel van je algemene vaardigheden. Dan kun je er uitgebreid gebruik van maken en het verschil zien in je verbeterde foto’s.