Maar lange tijd, vanaf ongeveer 600 v.Chr., met de verwoesting van Jeruzalem en het verdwijnen van de Joodse staat, was er een latente zorg om de lijst van heilige boeken officieel vast te stellen. Welke criteria gebruikten de Joden om deze lijst van heilige boeken vast te stellen? Het moesten heilige boeken zijn waarin het ware geloof van Israël werd erkend, om de continuïteit van dit geloof onder het volk te verzekeren. Er waren verschillende geschriften die twijfelachtig leken in geloofszaken, en zelfs ronduit gevaarlijk, dus werden ze van de officiële lijst geschrapt. Bovendien aanvaardden zij alleen heilige boeken die oorspronkelijk in het Hebreeuws (of Aramees) waren geschreven. In het Grieks geschreven godsdienstige boeken werden verworpen als zijnde zeer recente boeken, of van niet-Joodse oorsprong. (Dit laatste feit is zeer belangrijk, omdat hier later het probleem van het verschil van boeken vandaan komt.)
Dus werd een lijst van godsdienstige boeken vastgesteld, die van ware goddelijke inspiratie waren en in de verzameling van de Heilige Schrift werden opgenomen. Aan deze officiële lijst van geïnspireerde boeken zal mettertijd de naam “Canon”, of “Canonieke Boeken” worden gegeven. Het Griekse woord Canon betekent regel, norm, en betekent dat de gecanoniseerde boeken “de regel van het leven”, of “de standaard van het leven” weerspiegelen voor hen die in deze geschriften geloven. Alle canonieke boeken van de gemeenschap van Palestina waren oorspronkelijk in het Hebreeuws-Aramees geschreven.
De in het Grieks geschreven religieuze boeken kwamen niet in de canon, maar kregen de naam “apocriefe”, “apocriefe” (=verborgen) boeken, omdat zij twijfelachtige leerstellingen hadden en beschouwd werden als “van occulte oorsprong”.
In de eerste eeuw na Chr. (90 na Chr.) was de Joodse gemeenschap in Palestina in de praktijk 39 boeken als officieel geïnspireerd gaan erkennen.
Deze lijst van de 39 boeken van het A.T. is de zogenaamde “Palestijnse Canon”, of “de Jeruzalem Canon”.
De Joodse gemeenschap van Alexandrië
Tegelijkertijd was er een Joodse gemeenschap in Alexandrië, Egypte. Het was een zeer grote joodse kolonie buiten Palestina, met meer dan 100.000 Israëlieten. De Joden in Egypte verstonden geen Hebreeuws meer, want zij hadden al lang geleden Grieks aanvaard, dat de officiële taal was in het gehele Nabije Oosten. In hun godsdienstige bijeenkomsten, in hun synagogen, gebruikten zij een vertaling van de Heilige Schrift uit het Hebreeuws in het Grieks, genaamd “van de Zeventig”. Volgens een zeer oude legende werd deze vertaling “van de Zeventig” op bijna miraculeuze wijze tot stand gebracht door 70 wijze mannen (tussen 250 en 150 v. Chr.).
De Griekse vertaling van de Zeventig bewaarde de 39 boeken van de Palestijnse Canon (Hebreeuwse Canon), plus nog eens 7 boeken in het Grieks. Zo ontstond de beroemde “Alexandrijnse Canon” met een totaal van 46 heilige boeken.
De Joodse gemeenschap van Palestina heeft dit verschil van mening van hun Alexandrijnse broeders nooit welwillend bekeken en verwierp die 7 boeken, omdat zij oorspronkelijk in het Grieks waren geschreven en later toegevoegde boeken waren.
Het was een feit dat er ten tijde van het ontstaan van het Christendom twee grote religieuze centra van het Judaïsme waren: dat van Jeruzalem (in Palestina), en dat van Alexandrië (in Egypte). In beide plaatsen werden de boeken van het A.T. geautoriseerd: in Jeruzalem 39 boeken (in het Hebreeuws-Aramees), in Alexandrië 46 boeken (in het Grieks).
De eerste christenen en de heilige boeken van het A.T.
Het christendom werd geboren als een religieuze beweging binnen het joodse volk. Jezus zelf was een Jood en verwierp de heilige boeken van zijn volk niet. Bovendien hadden de eerste christenen Jezus horen zeggen dat Hij niet gekomen was om het A.T. af te schaffen, maar om het te voltooien (Mt. 5,17). Daarom erkenden de christenen ook de door de joden gebruikte teksten van het A.T. als geïnspireerde boeken.
Maar zij kwamen in moeilijkheden. Moesten zij de korte canon van Palestina met 39 boeken gebruiken, of de lange canon van Alexandrië met 46 boeken?
In feite verspreidde het christendom zich, vanwege de vervolging van de christenen, voornamelijk buiten Palestina, door de Griekse en Romeinse wereld. Tenminste in zijn definitieve formulering en wanneer in de boeken van het N.T. teksten uit het A.T. werden geciteerd (meer dan 300 keer), verspreidde het christendom zich natuurlijk buiten Palestina, naar de Griekse en Romeinse wereld. (
Het was dan ook zeer logisch dat de eerste christenen deze Griekse Canon uit Alexandrië haalden, omdat juist de ontvangers aan wie zij het woord van God moesten brengen, allen Grieks spraken. Het christendom aanvaardde daarom vanaf het begin de Griekse versie van het A.T. met 46 boeken.
De reactie van de Joden tegen de christenen
De Joden beschouwden de christenen als ketters van het Judaïsme. Zij vonden het helemaal niet leuk dat de christenen de heilige boeken van het A.T. gebruikten. En tot overmaat van ramp wezen de christenen op profetieën van het A.T. om hun geloof in Jezus van Nazareth te rechtvaardigen. Bovendien begonnen de christenen nieuwe heilige boeken te schrijven: het Nieuwe Testament.
Dit alles was voor de joden een reden om te besluiten de Canon van hun heilige boeken voorgoed te sluiten. En in reactie op de christenen, die de lange Alexandrijnse Canon met zijn 46 boeken van het A.T. gebruikten, kozen alle Joden voor de korte Palestijnse Canon met 39 boeken.
De 7 Griekse boeken van de Alexandrijnse Canon werden verklaard als “apocrief” en ongeïnspireerde boeken. Dit was het besluit dat de leiders van het Jodendom in 90 na Christus namen en zij verkondigden officieel de Joodse Canon voor hun heilige boeken.
Christenen van hun kant, en zonder dat de Kerk officieel iets regelde, gingen door met de gewoonte om de 46 boeken te gebruiken als geïnspireerde boeken van het A.T. Van tijd tot tijd waren er dissidente stemmen binnen de Kerk die de officiële Canon van de Joden met zijn 39 boeken wilden opleggen. Maar verschillende concilies, binnen de Kerk, bepaalden dat de 46 boeken van het A.T. werkelijk geïnspireerde en heilige boeken zijn.
Wat gebeurde er met de Reformatie?
In het jaar 1517 brak Maarten Luther met de Katholieke Kerk. En een van de vele veranderingen die hij invoerde om zijn nieuwe kerk te vormen, was het overnemen van de korte Canon van de Joden van Palestina, die 39 boeken telde voor het A.T. Dit was zeer vreemd, omdat het inging tegen een lange traditie van de Kerk, die afkomstig is van de apostelen. Meer dan 1500 jaar lang hebben de christenen de 46 boeken van het A.T. tot de heilige boeken gerekend.
Luther stoorde zich echter aan de 7 boeken die in het Grieks waren geschreven en niet in het Hebreeuws waren opgenomen.
Met het oog op deze situatie kwamen de bisschoppen van de hele wereld bijeen op het beroemde Concilie van Trente en stelden de Canon van de Schriften definitief vast op 46 boeken voor het A.T.T. en 27 voor het N.T.
Maar de Protestanten en de vele sekten die uit hen voortkwamen, begonnen de Canon van de Palestijnse Joden te gebruiken, die slechts 39 boeken van het OT telde.
Hiermee kwamen de verschillen van boeken tussen de Katholieke Bijbels en de Evangelische Bijbels.
De canonieke boeken
De 7 boeken van het A.T. die in het Grieks zijn geschreven, zijn de oorzaak van vele discussies geweest. De Katholieke Kerk gaf deze 7 boeken de naam “deuterocanonieke boeken”. Het Griekse woord “deutero” betekent Tweede. Daarom verklaart de Katholieke Kerk ze als boeken van de tweede verschijning in de Canon of in de officiële lijst van boeken van het A.T., omdat ze op een tweede tijd deel van de Canon zijn geworden.
De andere 39 boeken van het A.T., geschreven in het Hebreeuws, zijn de zogenaamde “protocanonieke boeken”. Het woord “proto” betekent “Eerste”, omdat deze boeken vanaf het eerste moment deel uitmaakten van de Canon van het A.T.
Qumram
In het jaar 1947 ontdekten archeologen in Qumram (Palestina) zeer oude geschriften en vonden daaronder de boeken Judith, Baruch, Ecclesiasticus en 1 Makkabeeën, oorspronkelijk geschreven in het Hebreeuws, en het boek Tobit in het Aramees. Dit betekent dat alleen de boeken Wijsheid en 2 Makkabeeën in het Grieks zijn geschreven. Het argument om deze 7 boeken niet te aanvaarden omdat ze in het Grieks zijn geschreven, gaat dus niet meer op. Bovendien heeft de katholieke kerk dit argument nooit aanvaard.
Eindbeschouwing
Al met al beseffen we dat dit probleem over de boeken een zeer complexe historisch-theologische kwestie is, met verschillende interpretaties en waarderingen. Het lijdt echter geen twijfel dat de katholieke kerk op dit punt een historische en leerstellige basis heeft, die haar redelijkerwijs als de meest veilige voorstelt.
Nadat Luther echter het besluit nam deze traditie van de katholieke kerk niet te aanvaarden, verwierpen alle protestantse kerken de Deuterocanonieke boeken als geïnspireerde boeken en verklaarden deze 7 boeken als “apocriefe” boeken.
De laatste jaren is er bij veel protestanten een gematigder houding ten opzichte van deze 7 boeken en worden er zelfs oecumenische Bijbels uitgegeven met de Deuterocanonieke Boeken.
Zij zijn namelijk tot het inzicht gekomen dat bepaalde bijbelse leerstellingen, zoals de opstanding van de doden, het thema van de engelen, het begrip vergelding, het begrip vagevuur, reeds in deze 7 late boeken beginnen op te duiken. (ruwweg een periode van 300 jaar zonder geïnspireerde boeken). Niettemin openbaren deze 7 Griekse boeken een kostbaar verband met het N.T. De leer van deze geschriften toont een grotere harmonie in de gehele Goddelijke Openbaring in de Bijbel.
Om deze reden ziet men reeds sommige Protestantse Bijbels, die aan het einde deze 7 boeken opnemen, zij het met een ondergeschikte waarde.
Mag God schenken dat de dag spoedig moge komen dat de protestanten een stap verder zullen gaan en hen definitief zullen aanvaarden met de juiste betekenis van het Woord van God, zodat wij de eenheid die wij eens verloren hadden, zullen hervinden.
Vragenlijst
Uit hoeveel boeken bestaat de katholieke Bijbel en uit hoeveel boeken bestaat de evangelische Bijbel? Hoe is dit verschil ontstaan? Wat zijn de gecanoniseerde boeken en de Deuterocanonieke boeken? Waarom worden ze zo genoemd? Welke bijdrage leveren deze boeken aan de Openbaring? Wat gebeurde er met de Reformatie van Luther betreffende het aantal boeken van de Bijbel? Wat werd bevestigd door de vondsten te Qumram? Bevatten sommige Protestantse Bijbels nu de Deuterocanonieke boeken? Wat zou wenselijk zijn in de toekomst?