Als je het over de geschiedenis van de Olympische Zomerspelen hebt, is de marathon het eerste atletieke onderdeel dat in je opkomt. Bij de allereerste moderne Spelen in 1896 werd de race gelopen van de Griekse stad Marathon (zie je het verband?) naar Athene. Het was een hardloopevenement om de legende te herdenken dat een Griekse boodschapper van Marathon naar de hoofdstad van het land rende om aan te kondigen dat de Slag bij Marathon was gewonnen. Sindsdien is de marathon uitgegroeid tot een van de populairste hardloopevenementen ter wereld, in vele vormen en gedaanten.
Maar, wist u dat er tot 1984 geen marathon voor vrouwen op de Olympische Spelen was? Het duurde *88 jaar nadat de eerste Olympische marathon werd gelopen voordat vrouwen voor hun eigen medailles gingen.
En, het precedent daarvoor werd geschapen bij een van de populairste en meest prestigieuze niet-Olympische marathonevenementen – de Boston Marathon, die slechts een jaar na de eerste Olympische Spelen in 1896 van start ging.
Het veranderde allemaal op één beroemde (of beruchte) dag in 1967.
Kathrine Switzer, een 20-jarige studente uit Syracuse, veranderde de koers van de atletiek toen ze zich inschreef als KV Switzer om de Boston Marathon te lopen. Vrouwen waren uitgesloten van deelname, maar Swtitzer had dat niet. Ze zou de marathon uitlopen en de wereld tonen dat vrouwen het kunnen. En ondertussen was ze een held geworden van de vrouwenrechtenbeweging.
Zo schrijft The Guardian: “Omdat ze zich had ingeschreven onder de naam KV Switzer, werd haar geslacht niet opgemerkt door de officials aan de startlijn, maar na een paar kilometer werd ze aangevallen door een boze official die probeerde haar uit het parcours te trekken – wat een blijvend beeld opleverde van de geschiedenis van de vrouwenrechten. Met de hulp van een bodyblock van haar vriend, ontweek Switzer de ambtenaar en finishte de race in vier uur en 20 minuten.”
Ze deed niet mee aan de race om barrières te doorbreken, maar dat was slechts tot de ondoordachte interventie van die ambtenaar. “Pas toen een race-official me tijdens de run aanviel, werd ik vastbesloten om te finishen en me uit te spreken namens alle vrouwen”, vertelde ze later.
Sindsdien werd Switzer – de eerste geregistreerde vrouw die de Boston Marathon uitliep, met het nummer 261 op haar borst geplakt – een pionier voor de vrouwenafstandsloop. Ze liep de Boston Marathon in 1972 nadat ze met succes campagne had gevoerd om voor het eerst vrouwen daaraan te laten deelnemen. Ze won de marathon van New York City in 1974 en heeft in haar carrière minstens 40 marathons gelopen.
Over dat nu iconische moment in 1967 schreef Switzer in haar memoires getiteld Marathon Woman:
“Ik rukte mijn hoofd snel om en keek recht in het meest gemene gezicht dat ik ooit had gezien. Een grote man, een enorme man, met ontblootte tanden stond klaar om toe te slaan, en voordat ik kon reageren pakte hij mijn schouder en smeet me naar achteren, schreeuwend: ‘Verdwijn uit mijn race en geef me die nummers!’
“Ik wist dat als ik afhaakte, niemand zou geloven dat vrouwen afstanden konden lopen en het verdienden om mee te doen aan de Boston Marathon. Ze zouden alleen maar denken dat ik een clown was, en dat vrouwen evenementen binnenstormden waar ze geen aanleg voor hadden.”
– via The Guardian
Inderdaad speelde Switzer ook een belangrijke rol bij het feit dat de marathon voor het eerst werd opgenomen in de Olympische Spelen. Zij richtte in 1978 het Avon International Running Circuit op en de organisatie van marathons voor vrouwen leidde ertoe dat het Internationaal Olympisch Comité er uiteindelijk van werd overtuigd een marathon voor vrouwen toe te staan op de Spelen van Los Angeles in 1984.
En beroemd, in 2017, 50 jaar nadat ze tijdens de race werd gehekeld, liep ze de Boston Marathon opnieuw en werd het nummer 261 door organisatoren ter ere van haar met pensioen gestuurd. Meer recent richtte ze ook een hardloopgemeenschap op met de naam 261 Fearless.
De ironie mag niemand ontgaan dat een incident dat van nature onsmakelijk is, heeft geleid tot een van de meest inspirerende verhalen van de moderne atletiek.
Zoals Switzer in 2013 aan Runners World vertelde: “Uit dat zeer negatieve incident, waarschijnlijk het ergste in mijn leven, kwam een enorme inspiratie om de situatie te veranderen. Het leidde tot alles wat belangrijk is in mijn leven: mijn carrière, reizen, echtgenoot, gevoel van eigenwaarde. Mensen vinden het misschien verrassend dat er waarschijnlijk geen dag voorbijgaat dat ik Jock Semple niet bedank voor zijn aanval op mij. Hij maakte een van de slechtste dingen in mijn leven tot een van de beste dingen in al onze levens.”
De stijgende populariteit van de marathon als een discipline waar vrouwelijke atleten over de hele wereld aan meedoen, kan hieruit worden afgemeten: Bij de Boston Marathon van 1972 waren er negen vrouwelijke deelnemers op een totaal van 1219 (0,73%). In 2019 waren er 13.684 vrouwelijke deelnemers in het veld van 30.234 lopers (45,26%). En het is allemaal terug te voeren op de vastberadenheid van KV Switzer om mee te doen.
Correctie: In het artikel stond oorspronkelijk 98 jaar tussen de eerste marathon op de Olympische Spelen en de eerste marathon voor vrouwen op het evenement. Het is gecorrigeerd naar 88.