Seahorse

“Het zeepaardje heeft een kop die op een paard lijkt, de staart van een aap, en een buidel als een kangoeroe. En dat is nog maar het begin van de manieren waarop zeepaardjes volstrekt uniek zijn in het dierenrijk!”

Het zeepaardje is een kleine familie van gewervelde diersoorten die voorkomt in de tropische ondiepe en gematigde wateren over de hele wereld. Het zeepaardje wordt ook vaak aangetroffen rond koraalriffen waar er veel voedsel is en plaatsen voor het zeepaardje om zich te verbergen.

5 Ongelooflijke feiten over het zeepaardje!

• Het zeepaardje is de langzaamste vis ter wereld: Volgens het Guinness Book of World Records is het dwergzeepaardje de traagst bewegende vis ter wereld. Zijn topsnelheid bedraagt naar verluidt slechts 60 centimeter per uur!

• Het is een vis: Het zeepaardje heeft een vorm die direct herkenbaar is en lijkt in weinig op andere vissoorten. Het zeepaardje is echter een vissoort die nauw verwant is aan zeenaalden en zeedragons.

• Zeepaardjes hebben geen maag: Zeepaardjes hebben spijsverteringssporen zonder maag! Dat betekent dat ze bijna continu moeten eten om in leven te blijven.

• Mannelijke zeepaardjes baren: Mannelijke zeepaardjes worden inderdaad zwanger en baren meer dan duizend jongen tegelijk. Vrouwelijke zeepaardjes leggen hun ei in een mannelijke buidel die wordt bevrucht. Nadat de embryo’s van het zeepaardje zich ongeveer drie weken hebben ontwikkeld, worden ze in een zeer snel tempo uit de buidel van het mannetje geworpen (bekijk hieronder de video over hoe dit eruit ziet!)

• Zeepaardjes zijn romantici en “dansen” dagenlang voordat ze hun partner kiezen: Veel zeepaardjesoorten zijn monogaam, wat betekent dat een mannetje en een vrouwtje hun hele leven blijven paren. Bovendien bestaat de hofmakerij van zeepaardjes vaak uit een “dans” die dagen kan duren voordat ze hun partner kiezen!

Seahorse classificatie en wetenschappelijke naam

De wetenschappelijke naam voor alle zeepaardjes omvat hun geslacht, namelijk Hippocampus. De oorsprong van Hippocampus is Grieks, en betekent ruwweg ‘zeemonster’. Voorbeelden van individuele zeepaardjesoorten zijn het dwergzeepaardje met zijn wetenschappelijke naam Hippocampus zosterae, en het zebrazeepaardje, Hippocampus zebra.

Zeenpaardjes behoren tot de familie Syngnathidae, die eind 2020 322 geïdentificeerde soorten omvatte, waarvan er 12 in het vorige decennium werden ontdekt. Het zeepaardje is het nauwst verwant aan zeenaalden en zeedragons. Het zeepaardje heeft geen schubben zoals de meeste vissen en in plaats daarvan heeft het zeepaardje een botstructuur die bestaat uit kleine plaatjes en bedekt is met een dun laagje huid.

Soorten zeepaardje: Soorten zeepaardjes

Er zijn 46 erkende soorten zeepaardjes die wereldwijd in alle zoutwatersoorten voorkomen, met uitzondering van de poolstreken en de niet-temperate kustgebieden. Zeepaardjes zijn over het algemeen kleine dieren met een gemiddelde lengte van ongeveer 10 cm, hoewel dit afhankelijk is van de soort. Het zeepaardje met de grote buik bijvoorbeeld kan 35 cm lang worden. Hieronder vindt u een aantal soorten zeepaardjes.

Dwergzeepaardje (Hippocampus zosterae)

Het dwergzeepaardje komt voor in de Golf van Mexico, de Bahamas en Florida. Hij wordt maximaal 5 cm lang en is door het Guinness Book of World Records uitgeroepen tot ’s werelds langzaamste vis. Het dwergzeepaardje is populair in aquaria, maar wordt bedreigd door het verlies van habitat.

Dwergzeepaardje (Hippocampus bargibanti)

Het dwergzeepaardje leeft in de westelijke Stille Oceaan voor de kust van Indonesische eilanden en Noord-Australië op dieptes variërend van 16 tot 40 meter. Hij leeft bij voorkeur in de buurt van zachte koralen. De soort is een van de kleinste zeepaardjes, met een maximummaat van slechts 2,4 cm. Dwergzeepaardjes hebben een uniek uiterlijk, met rode bolvormige tuberkels over hun lichaam waardoor ze naadloos opgaan in koraalriffen en een korte snuit.

Grootbuikzeepaardje (Hippocampus abdominalis)

Het grootbuikzeepaardje komt voor in het zuiden van Australië en Nieuw-Zeeland. De soort kan 35 cm lang worden en is daarmee een van de grootste zeepaardjessoorten. Belly-Belly zeepaardjes zijn nachtdieren en leven in waterdieptes van 0 tot 104 meter.

Zebra zeepaardje (Hippocampus zebra)

Het zebra zeepaardje dankt zijn naam aan zijn zwarte en witte afwisselende strepen die erg op zebra’s lijken. De soort werd voor het eerst beschreven in 1964 en er is betrekkelijk weinig over de soort bekend. Hij komt voor de kust van de Australische deelstaat Queensland voor langs riffen en wordt maximaal 8 cm lang.

Reuzenzeepaardje (Hippocampus ingens)

Het reuzenzeepaardje wordt tot 30 cm groot en is daarmee iets kleiner dan het grootbuikzeepaardje. De soort leeft in riffen in het oostelijk deel van de Stille Oceaan. Zijn verspreidingsgebied strekt zich uit van de noordelijke grens van San Diego tot de Galapagos Eilanden. De soort werd eind 2016 door de IUCN als bedreigd beoordeeld.

Barbour’s zeepaardje (Hippocampus barbouri)

Barbour’s zeepaardje wordt tot 15 cm (6 in) groot en leeft langs eilanden en riffen bij Indonesië en de Filipijnen. De soort geeft de voorkeur aan harde koraalriffen. Het werd in 2017 als Kwetsbaar beoordeeld door de IUCN.

Giraffe zeepaardje (Hippocampus camelopardalis)

Gevonden van Tanzania tot Zuid-Afrika, leeft het giraffe zeepaardje langs de kust van Afrika in wateren variërend tot 45 meter diepte. De soort geeft de voorkeur aan zeegras en algenbedden

Zeepaardje met tijgerstaart (Hippocampus comes)

Het Zeepaardje met tijgerstaart komt voor in alle wateren van Zuidoost-Azië en kan bijna 20 cm groot worden. De soort is monogaam en leeft langs riffen en aquatische vegetatie zoals spons tuinen. Met een “tijgerachtige” streep over zijn lichaam is de soort een populaire keuze voor aquaria. Sinds 2013 wordt de soort echter als Kwetsbaar beoordeeld door de IUCN.

Stekelzeepaardje (Hippocampus histrix)

Stekelzeepaardje dankt zijn naam aan de “doornige” voorwerpen die zijn lichaam bedekken. De soort heeft een lange snuit en een van de meest verspreide verspreidingsgebieden van alle zeepaardjes. Stekelzeepaardjes zijn aangetroffen in een groot deel van de Stille Oceaan en ook in de Indische Oceaan. De soort is door de IUCN als Kwetsbaar beoordeeld en wordt bedreigd door vernietiging van de habitat.

Aantrekkelijkheid van het zeepaardje

Zeenpaarden zijn een van de meest uniek uitziende dieren ter wereld. Hun kop lijkt op een paard, ze hebben een buidel als een kangoeroe, en hun staart is grijpbaar, als een aap. Bovendien is hun lichaam bedekt met een reeks benige platen en hebben ze kleine “vleugels” (dat zijn rugvinnen) om ze langzaam en onhandig door het water te leiden.

Zeenpaarden zijn meesters in camouflage, waarbij de kleur en zelfs de textuur van verschillende soorten nauw aansluiten bij hun omgeving, wat hen helpt zich te verbergen voor roofdieren. Eén soort, het dwergzeepaardje (Hippocampus bargibanti), heeft zo’n extreme camouflage dat de soort voor het eerst werd ontdekt in 1970 nadat de koraalkolonie was verzameld voor een aquarium en men zich later realiseerde dat er een nieuwe soort zeepaardje op het koraal zat!

Zeenpaarden bewegen zich voort via hun rugvinnen, die lijken op kleine “vleugeltjes” op hun rug. Hun bewegingen zijn echter uiterst moeizaam en het Guinness Book of World Records heeft het dwergzeepaardje gerangschikt als de langzaamste vis ter wereld. Tijdens stormen en slecht weer gebruiken zeepaardjes hun grijpstaart om voorwerpen vast te grijpen en zo te voorkomen dat ze door het ruwe water heen en weer worden geslingerd.

De snuit van het zeepaardje is normaal lang en dun, wat hen in staat stelt om in koraal en andere zeegroeiing te peuteren om kleine ongewervelde dieren en ander voedsel op te zuigen. Hun kaken zijn met elkaar vergroeid en kauwen geen voedsel.

Distributie en habitat van het zeepaardje

Zeenpaardjes komen over de hele wereldzeeën voor, maar de meeste soorten verblijven in tropische of warme, gematigde wateren. De dichtste concentratie van soorten is in Zuidoost-Azië en het westelijk deel van de Stille Oceaan, waar een aantal soorten in verschillende habitats leven.

Over het algemeen geven zeepaardjes de voorkeur aan zacht koraal en leven ze in riffen voor de kust die zelden dieper zijn dan 100 meter. De soorten kunnen echter ook worden aangetroffen in kelp, zeegras, open water, grasvelden en vele andere omgevingen met aquatische vegetatie waaraan het zeepaardje zich kan vastklampen of waarin het kan opgaan.

Zeepaardjes hebben een aantal onderscheidende kenmerken die hen helpen te overleven in hun mariene milieu. Het zeepaardje heeft een lange snuit om voedsel op te zuigen en een lange staart die het zeepaardje zowel gebruikt om zich door het water te bewegen als om zich vast te klampen aan koraal en waterplanten, wat het zeepaardje doet door deze lange staart om dingen heen te krullen om zich zo te verankeren.

Roofd- en prooidieren van het zeepaardje

Het zeepaardje is in de eerste plaats een vleesetend dier. Het zuigt voedsel naar binnen via zijn langgerekte snuit, die geen tanden heeft en ook niet kan kauwen. Het zeepaardje voedt zich voornamelijk met pekelkreeftjes, plankton en kleine vissoorten. Hoewel hoofdzakelijk vleesetend, voeden zeepaardjes zich soms met planten zoals algen en zeewier. Omdat het zeepaardje geen maag heeft, moet het zich bijna onophoudelijk voeden, soms verbruikt het een vierde van zijn lichaamsgewicht in één dag!

Door zijn kleine afmeting en kwetsbaarheid heeft het zeepaardje talrijke roofdieren in zijn natuurlijke omgeving. Schaaldieren zoals krabben, vissen en roggen zijn veel voorkomende roofdieren van het zeepaardje. Roofzuchtige vissoorten zoals de blauwvintonijn zijn ook ontdekt met zeepaardjes in hun maag. De mens, die het zeepaardje oogst voor medicinaal gebruik, vormt echter de grootste bedreiging voor het zeepaardje (zie voor meer informatie onze rubriek over de populatie en de staat van instandhouding).

Het zeepaardje is ook kwetsbaar voor slecht weer, want bij stormen worden zeepaardjes vaak van de plaats waar ze zich vastklampten op de kust geworpen.

Voortplanting en levensduur van het zeepaardje

Het zeepaardje is vooral bekend om het opmerkelijke feit dat het mannetje het zeepaardje is dat de eieren daadwerkelijk draagt voordat ze uitkomen. Bij de meeste andere diersoorten is het vrouwtje degene die het kroost beschermt tot de geboorte. In plaats daarvan legt het vrouwtje haar eieren (afhankelijk van de soort zeepaardje worden 5 tot meer dan 1.000 eieren gelegd) in de broedbuidel van het mannetje, waar ze blijven tot ze 3 tot 6 weken later uitkomen.

Het geboorteproces wordt het best geïllustreerd in een korte video, die u hieronder kunt bekijken:

Na de geboorte klampen de nakomelingen van zeepaardjes zich vast aan voorwerpen, maar zijn ze uiterst gevoelig voor roofdieren. Over het algemeen overleeft een zeer laag percentage van de zeepaardjesbaby’s (de zogenaamde “pootvisjes”). Dit hangt af van de soort, maar kan bij sommige lager zijn dan 1%.

Veel zeepaardjesoorten zijn monogaam, dat wil zeggen dat mannetjes en vrouwtjes voor het leven paren. Zeepaardjes staan ook bekend om hun doelbewuste baltsrituelen die uren tot dagen kunnen duren.

De hofmakerij berust op een gesynchroniseerde “dans.” Mannetjes en vrouwtjes sluiten hun grijpstaart en maken gesynchroniseerde bewegingen, waarbij ze vaak van kleur veranderen. Deze “dans” kan meerdere dagen duren, waarbij de mannetjes en vrouwtjes een gelijksoortig zwempatroon volgen.

Seahorse Population and Conservation Status

Vanaf eind 2020 staan twee zeepaardjesoorten op de lijst van bedreigde soorten en 12 op die van kwetsbare soorten van de IUCN. De belangrijkste bedreigingen voor de soorten zijn het verlies van habitats en hun gebruik in de traditionele Chinese geneeskunde.

Het verlies van koraalriffen en ook zeebodems die zeepaardjes herbergen, heeft de achteruitgang van veel soorten in de afgelopen decennia versneld. Een studie over het witte zeepaardje toonde aan dat het verlies van habitats de belangrijkste factor was voor de afname van de populatie.

Daarenboven waardeert de traditionele Oosterse geneeskunde (verspreid over verschillende landen) gedroogde zeepaardjes voor hun vermeende voordelen bij impotentie en andere medische aandoeningen. Er is geen bekende wetenschappelijke basis voor deze beweringen, maar gedroogde zeepaardjes worden op vele Aziatische markten verkocht voor bijna de prijs van goud. Overbevissing voor de traditionele geneeskunde heeft veel soorten onder druk gezet, waaronder dwergzeepaardjes.

Bekijk alle 79 dieren die beginnen met S