World Directory of Minorities and Indigenous Peoples – Liberia

Milieu

De Republiek Liberia ligt aan de Atlantische kust van West-Afrika en grenst aan Sierra Leone, Guinee en Ivoorkust. Liberia heeft een kustlijn van 560 kilometer en bergen in het noorden en oosten. Het land beschikt over enorme houtreserves en aanzienlijke voorraden ijzererts, goud en diamanten.

Geschiedenis

Liberia is de enige natie in Afrika ten zuiden van de Sahara die nooit een Europese kolonie is geweest. De meeste etnische groepen van Liberia kwamen naar de bosgordel in zuidwaartse migratiegolven. De eerste bewoners van Liberia waren voorouders van de Gola- en Kissi-volkeren uit Noord-Centraal Afrika, die al in de 12e eeuw arriveerden. Zij kregen gezelschap van het Kruan-volk (de etnische groepen Kru, Kuwaa, Bassa, Krahn en Dei), dat vanuit het noorden en oosten kwam. Rond de 15e eeuw migreerden mensen van de Mande taalgroep (waaronder Gio, Mano, Loma, Gbandi, Mende en Kpelle) naar de regio.

Deze gemeenschappen dreven handel met de Mali en andere koninkrijken ten noorden van hen. De Kru begonnen vooral vanaf de 15e eeuw handel te drijven met Europese kooplieden, aanvankelijk in mineralen en specerijen, en later met slaven uit het binnenland. In de 18e eeuw waren de Kru zeelieden een alledaags gezicht op Europese schepen die slavenhandel dreven. Volgens mondelinge overlevering ontsnapten de Kru zelf aan de slavernij door een overeenkomst te sluiten met de Europeanen; slaven mochten over hun grondgebied worden vervoerd zolang de Kru zelf niet tot slaaf gemaakt werden. Daarom droegen de Kru een tatoeage – een verticale streep over het midden van hun voorhoofd – om hen te kunnen identificeren. Kru ontvingen slaven van inlandse genootschappen en droegen ze over aan Europeanen.

American Colonization Society

In 1816 werd in de VS de American Colonization Society (ACS) opgericht om voormalige slaven in Afrika te herhuisvesten. Sommige oprichters waren abolitionisten die de terugkeer van ex-slaven naar Afrika zagen als de beste manier om de waardigheid van gedupeerde zwarten te herstellen, terwijl anderen het plan zagen als een middel om de Verenigde Staten te ontdoen van vrije zwarten, het christendom in Afrika te verspreiden, of geld te verdienen door handel.

Begin 1820 arriveerden de eerste bevrijde slaven in West-Afrika en stichtten uiteindelijk de nederzetting Monrovia, genoemd naar de Amerikaanse president James Monroe. Geleidelijk aan kwamen er meer kolonisten die afzonderlijke kolonies stichtten en verdragen sloten met inheemse stamhoofden om hun grondgebied uit te breiden en de veiligheid van de kolonisten te waarborgen. De kolonisten spraken Engels en introduceerden in Liberia veel van de gebruiken van de zuidelijke staten van Amerika, waaronder vormen van sociale interactie, religie, kleding en architectuur. De kolonisatoren keken neer op inheemse volksstammen, discrimineerden hen bij de aanwerving van personeel en in het onderwijs, en probeerden hun inheemse geloofsovertuigingen te vervangen door het protestantse christendom. Veel acties van de koloniale regering dienden om de etnische zelfidentificatie onder de onderdrukte inheemse stammen te versterken en te kristalliseren.

In 1847 verenigden de koloniën zich en werd Liberia de eerste onafhankelijke natie in zwart Afrika. De nieuwe natie had te kampen met een groot aantal problemen, waaronder verzet van de plaatselijke bevolking tegen de regering, een teruglopende vraag naar de Liberiaanse export van suikerriet en koffie, en territoriale aanslagen door de Britten, Fransen en Duitsers. Liberia kon zijn onafhankelijkheid alleen handhaven met steun van de VS, hoewel Washington de staat pas in 1862 formeel erkende en de grenzen pas in 1892 definitief werden vastgesteld.

Inheemse opstanden

De tweede helft van de 19e eeuw werd gekenmerkt door inheemse opstanden tegen de Amerikaans-Liberese overheersing, waaronder een opstand van de Grebo- en Kru-volkeren in 1856. In 1915 kwamen de Kru opnieuw in opstand, voornamelijk wegens een door de regering opgelegde belasting, die zij beschouwden als het laatste van een reeks onrechtvaardigheden van de kant van handelaars die geen lonen betaalden en voortdurend de prijzen verhoogden van de goederen die aan de plaatselijke bevolking werden verkocht. In 1930 mislukte een nieuwe opstand en werd er belasting geheven. Dit leidde tot een uittocht van Kru voornamelijk naar Monrovia. De inheemse bevolking kreeg pas in 1904 het staatsburgerschap en pas in 1946 het stemrecht. Dit recht werd vervolgens beperkt tot eigenaars van onroerend goed of tot degenen die een ‘huttenbelasting’ betaalden.

De gebieden die het meest door de inheemse Gio (Dan), Mano, Loma en Krahn werden gedomineerd, kwamen pas in de jaren 1920 echt onder controle van de centrale regering en werden pas na de Tweede Wereldoorlog over de weg of per spoor ontsloten. De niet-Amerikaanse Liberiaanse bevolkingsgroepen hebben over het algemeen weinig economisch voordeel gehad van ontwikkelingen zoals landbouwverbetering en buitenlandse investeringen. De inheemse bevolking overheerste de strijdkrachten, alleen al door het gewicht van hun aantal. Elke uiting van onrust werd echter streng bestraft en de Amerikaans-Libische bevolking voerde een verdeel-en-heerspolitiek om via etnische stereotypering de controle over het leger te behouden. De regerende True Whig Party handhaafde een soort feodale oligarchie tot ver in het derde kwart van de twintigste eeuw, monopoliseerde de politieke macht en onderwierp de grotendeels boerenbevolking met de hulp van de Liberian Frontier Force (LFF), een leger van niet-Amerikaanse Liberianen dat werd ingezet om belastingen te innen en dwangarbeiders te werven voor openbare werken. Terwijl de kolonisten langs de kust een uitgebreide levensstijl ontwikkelden die deed denken aan het zuiden van de VS van voor de kolonisatie, leed de oorspronkelijke bevolking in het achterland armoede en verwaarlozing, en werden onderdrukking en corruptie ingebouwd in de bestuursstijl.

Liberië diende als basis voor de geallieerde strijdkrachten tijdens de Eerste Wereldoorlog. Door de opkomst van de automobielindustrie vestigde Firestone Tire and Rubber in 1926 plantages in Liberia, die al snel een reputatie van uitbuiting en dwangarbeid kregen.

Het regime van president V.S. Tubman (1944-71) betekende het begin van verandering en economische ontwikkeling, hoewel hij een ijzeren greep bleef houden en tot 1963 slechts drie procent van de Liberianen stemgerechtigd was. Corruptie tierde welig. Tubman deed wel een poging om de inheemse Liberiaanse bevolking te integreren in de economie en het staatsbestel. Voor veel groepen mislukte deze poging jammerlijk, maar voor de Mandingo – die te maken hadden gehad met uitsluiting en verdacht werden van een verdeelde loyaliteit met Guinea – bracht het politieke en economische voordelen. Mandingo’s werden in overheidsfuncties opgenomen en kregen commerciële contracten. Tegen de jaren vijftig bezaten zij een meerderheid van de transportbedrijven en waren zij werkzaam in de handel.

Tubman’s opvolger, William Tolbert, deed een schuchtere poging tot hervorming in de richting van democratie, maar wekte verwachtingen die binnen de bestaande politieke structuren niet konden worden waargemaakt. Dit werd zijn ondergang, want het land kreeg steeds vaker te maken met arbeidsconflicten en politieke onrust. Liberia diende tijdens de Koude Oorlog als strategische basis voor de Verenigde Staten, maar honderden miljoenen dollars aan Amerikaanse financiële steun beloonden de loyaliteit van elites en brachten nauwelijks voordeel voor de gemiddelde Liberiaan.

Doe’s regime

In 1980 leidde de analfabete 28-jarige Master Sergeant Samuel K. Doe een staatsgreep die resulteerde in Tolbert’s dood. Doe was een Krahn – de eerste niet-Amerikaanse Liberiaanse leider – en de verandering van regime werd aanvankelijk met enthousiasme begroet. Hij beloofde de massa’s te bevrijden van de corrupte en onderdrukkende overheersing van een kleine groep en beloofde een rechtvaardiger verdeling van de rijkdom. Dit gebeurde echter niet. Doe vreesde voor zijn veiligheid en zijn greep op de macht, en omringde zich steeds meer met Krahn-verwanten. De soldaten van de Armed Force of Liberia (AFL), waarvan de leiding in handen was van een nieuwe Krahn-meerderheid, bleken een wet op zichzelf te zijn en er waren aanhoudende berichten over plunderingen, brandstichting, geselingen, willekeurige arrestaties, verkrachting, standrechtelijke executies en wreedheden. Onder Doe arresteerde en executeerde de AFL rivaliserende Grebo-, Gio- en Mano-soldaten en -burgers. De economie ging sterk achteruit ondanks de verhoogde Amerikaanse hulp aan Liberia onder de Amerikaanse regering van Ronald Reagan.

Doe streefde naar een grotere legitimiteit door middel van een nieuwe grondwet in 1984, maar zijn regering handhaafde haar vaak willekeurige meedogenloosheid, en de verkiezingen van 1985 werden schaamteloos vervalst. Een mislukte staatsgreep onder leiding van een Gio, Thomas Quiwonkpa, in 1985 leidde ertoe dat Doe zich nog meer richtte op de Gio- en Mano-volkeren in het noorden van Nimba County. De AFL onderwierp hen aan meedogenloze arrestaties, folteringen, verkrachtingen en moorden. Doe speelde Mandingos uit tegen deze etnische groepen en na de mislukte staatsgreep gingen prominente Mandingos op televisie om hun steun aan Doe te betuigen. Dit leidde ertoe dat veel groepen die Doe haatten, de Mandingos intens wantrouwden.

Op 24 december 1989 leidde Charles Taylor (die half Amerikaans-Liberiaans en half Gola is) – een voormalige Doe-ambtenaar die van verduistering was beschuldigd – zijn Nationaal Patriottisch Front van Liberia (NPFL) over de grens vanuit bases in Ivoorkust. De AFL reageerde met een meedogenloze campagne tegen de opstand in Nimba County, en deze brutaliteit deed de rangen van de NPFL-rekruten aanzwellen, waaronder veel Gio (Dan) en Mano jongens die door de gevechten wees waren geworden. Binnen enkele weken waren meer dan 160.000 mensen naar de buurlanden Guinea en Ivoorkust gevlucht, het begin van een exodus van vluchtelingen die eind 1990 was opgelopen tot ongeveer een derde van de totale bevolking. Gevechten in Nimba County, een belangrijk landbouwcentrum, veroorzaakten voedseltekorten in het hele land.

In juni 1990 had de NPFL Grand Gedeh County bereikt, grotendeels bevolkt door Krahn, en werd er door Taylor op aangedrongen ‘de Krahn te doden’. NPFL-strijders vielen burgers aan en richtten verwoestingen aan in het gebied, wat een groot aantal Krahn ertoe aanzette hun heil in Ivoorkust te zoeken. Andere groepen die door de NPFL werden bedreigd, waren degenen die voor Krahn werden aangezien, met name Grebo en Vai, en iedereen die de regering Doe had gediend of met haar had samengewerkt. Mandingos, voor het merendeel handelaars en zakenlieden, werden door de rebellen als collaborateurs beschouwd. Duizenden werden gedood, bezittingen werden verwoest en velen vluchtten in ballingschap.

ECOMOG-interventie

In augustus 1990 trok een multinationale, maar voornamelijk Nigeriaanse, West-Afrikaanse troepenmacht, ECOMOG genaamd, Liberia binnen om te proberen de burgeroorlog te beëindigen. De Nigeriaanse leider Sani Abacha was op zijn hoede voor de revolutionaire retoriek van het NPFL en vreesde voor de verspreiding ervan in de regio. Doe werd op 9 september 1990 gedood door een afgesplitste “Onafhankelijke NPFL”-groep onder leiding van prins Yormie Johnson, maar de oorlog ging door. ECOMOG installeerde een interimregering onder leiding van Dr. Amos Sawyer en vestigde geleidelijk de controle in Monrovia. Taylors strijdkrachten controleerden het grootste deel van het platteland, dat ‘Groot Liberia’ werd genoemd, terwijl voormalige leden van het leger van Doe de twee westelijke provincies controleerden.

De Verenigde Bevrijdingsbeweging voor Democratie in Liberia (ULIMO) werd in 1991 gevormd door voormalige AFL-soldaten (voornamelijk Krahn en Mandingo) die naar Sierra Leone waren gevlucht. Gesteund door de regering van Sierra Leone vocht de ULIMO tegen het Revolutionair Verenigd Front en zijn Liberiaanse bondgenoten, de NPFL van Taylor, die beide in maart 1991 vanuit Liberia Sierra Leone waren binnengevallen. Later dat jaar stak de ULIMO de grens van Sierra Leone over naar Liberia en vocht daar hevig tegen de NPFL-troepen van Taylor in Liberia’s Lofa County. ECOMOG, die in het binnenland tegen de NPFL had gevochten, trok zich in 1992 terug in Monrovia. Er doken berichten op over talrijke schendingen van de mensenrechten door de NPFL, waaronder het ronselen van kinderen in “Small Boys Units” en het executeren van burgers. ULIMO, NPFL en ECOMOG, die zich actief met de strijd waren gaan bezighouden, waren tegen 1993 allemaal bij gevechten betrokken. Tegen die tijd waren naar schatting 150.000 mensen omgekomen in de burgeroorlog, waaronder veel burgers, en was de helft van de bevolking het land ontvlucht of in eigen land ontheemd geraakt. Na het verbreken van een staakt-het-vuren in juli 1993 stelden de VN een waarnemersmissie in Liberia in: tegelijkertijd ontstonden er verschillende nieuwe facties, waarvan vele op etnische banden waren gebaseerd en de meeste gewapend waren. In 1994 splitste ULIMO zich op in een overwegend Mandingo en Moslim factie, ULIMO-K, en een overwegend Krahn factie, ULIMO-J.

In het licht van de dreigende escalatie van de oorlog indien de ECOMOG-troepen zouden worden verwijderd, werden verschillende pogingen ondernomen om coalities te vormen. In augustus 1995 werd onder auspiciën van ECOWAS het vredesakkoord van Abuja ondertekend. Er kwam een regering van nationale eenheid met Taylor’s NPFL en de ULIMO-K factie, maar in april 1996 braken in Monrovia hevige gevechten uit toen Taylor en ULIMO-K leider Alhaji Kromah probeerden de totale controle over de regering te krijgen. Hun poging mislukte uiteindelijk, en de overgangsregering maakte de weg vrij voor verkiezingen in 1997. Tijdens de campagne dreigde Taylor het land opnieuw in oorlog te storten als hij zou verliezen. Op demonstraties scandeerden de Liberianen: “Hij heeft mijn moeder vermoord, hij heeft mijn vader vermoord: ik stem op hem”. Internationale waarnemers die regeringen en organisaties vertegenwoordigden die stonden te popelen om te verkondigen dat er vooruitgang was geboekt in Liberia, en die ten dele werden gemotiveerd door het belang om de druk voor een humanitaire militaire interventie af te wenden, vonden de verkiezingen van Taylor niettemin vrij en eerlijk.

1999: De opkomst van LURD

In 1999 viel een nieuwe rebellengroep, Liberians United for Reconciliation and Democracy (LURD), Liberia binnen vanuit Guinee. LURD kreeg steun van de Guinese regering en absorbeerde veel voormalige leiders en strijders van het overwegend Mandingo ULIMO-K. Ondertussen wezen vooraanstaande ECOMOG-deelnemers Ghana en Nigeria, samen met andere landen en mensenrechtenorganisaties, op Taylors voortdurende steun aan het RUF in Sierra Leone. Daar maakten de rebellen gebruik van een terreurcampagne om alluviale diamantvoorraden veilig te stellen voor hun eigen gewin, en naar verluidt dat van Taylor. Naarmate het conflict in Liberia verscherpte, riep Taylor RUF-strijders op om de LURD in Liberia en diens sponsor, Guinee, te helpen aanvallen. In 2003 ontstond een tweede grote Liberiaanse rebellengroepering, de Movement for Democracy in Liberia (MODEL), die sterke steun kreeg uit Ivoorkust. MODEL was een soort opvolger van ULIMO-J, en veel van de leden waren Krahn. Door de opmars van LURD en MODEL werd het gebied dat onder controle stond van Taylor’s regering steeds kleiner. Alle facties begingen afschuwelijke wreedheden en maakten veel gebruik van kindsoldaten.

Taylor’s aanklacht

In maart 2003 heeft de aanklager van het Speciale Tribunaal voor Sierra Leone – een door de VN gesteund internationaal tribunaal voor oorlogsmisdaden dat is opgericht om degenen die “de grootste verantwoordelijkheid dragen” voor de wreedheden in Sierra Leone voor het gerecht te brengen – een verzegelde aanklacht ingediend tegen president Charles Taylor wegens oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid. Toen de belegerde Taylor in juni 2003 naar Accra, Ghana reisde voor vredesbesprekingen met LURD en MODEL, werd Taylor’s aanklacht vrijgegeven. Ghana weigerde de arrestatie en Taylor keerde terug naar Monrovia. De rebellen zetten hun opmars naar de hoofdstad voort, en de internationale gemeenschap verhoogde de druk op Taylor om af te treden. Terwijl het aantal slachtoffers in Monrovia toenam, kwamen de Verenigde Naties, de VS, het VK, de Afrikaanse Unie en ECOWAS tot een overeenkomst met Taylor. Taylor stemde in met ballingschap in Nigeria en de facto immuniteit voor vervolging in ruil voor zijn aftreden. Na zijn vertrek op 11 augustus 2003 kwam een overgangsregering onder voorzitterschap van zakenman Gyude Bryant aan de macht. Ondertussen bleven het Speciale Tribunaal voor Sierra Leone, oorlogsslachtoffers en regionale en internationale mensenrechtenorganisaties eisen dat Nigeria Taylor zou overdragen voor berechting door het tribunaal in overeenstemming met zijn verplichtingen krachtens het internationaal recht.

Volkeren

Meer belangrijke taalgroepen: Engels 20% (officieel), Bassa, Kru (Klao), Kpelle, Gola, Loma, Mann

Minnende religies: traditionele godsdiensten (40%), christendom, vaak gemengd met traditionele overtuigingen (40%), islam (20%)

Minnende minderheidsgroeperingen: Kpelle 487.400 (15,2%), Bassa 347.600 (10,9%), Gio (Dan) 150-200.000 (4,7-6,3%), Kru (Klao) 184.000 (5,8%), Grebo 222.000 (6,9%), Mano 185.000 (5.8%), Amerikaans-Liberiaans/Congo-volk 160.000 (5%), Loma 141.800 (4,4%), Krahn 126.400 (4,0%), Kissi 115.000 (3,6%), Gbandi 100.000 (3,1%), Gola 99.300 (3.1%), Vai 89.500 (2,8%), Mandingo 45.400 (1,4%), Mende 19.700 (0,6%), Kuwaa 12.800 (0,4%), en Dei 8.100 (0,3%)

De bosgordel in West-Afrika die grote delen van Sierra Leone, Liberia, Ivoorkust, Ghana en Nigeria bestrijkt, is altijd bevolkt geweest door een groot aantal etnische groepen. In Liberia zijn er ten minste zestien etnische groepen, die elk tot een van de drie grote taalgroepen behoren.

De zuidoostelijke taalgroep Kru omvat Kru, Bassa, Grebo, Krahn en Dei. Kru (Klao) leven langs de zuidkust grenzend aan Ivoorkust. Volgens hun mondelinge overlevering migreerden de Kru in de zestiende eeuw vanuit het noordoosten naar de kust van West-Afrika en werden daar vissers en zeelieden. De politieke organisatie van de Kru was van oudsher gedecentraliseerd, waarbij elke subgroep een aantal autonome steden bewoonde. Op het platteland houden de Kru zich bezig met visserij en rijst- en maniokteelt, maar hun regio, die doorkruist wordt door rivieren, heeft weinig ontwikkeling gekend en veel jonge Kru zijn naar Monrovia getrokken. Bassa’s hebben hun eigen schrift, dat “Bassa” of “Vah” wordt genoemd en dat rond 1900 werd ontwikkeld. Zij beoefenen het christendom en inheemse godsdiensten. Samen met Dei vestigden zij zich al vroeg in Monrovia en werden geassimileerd in de kolonisteneconomie als ambachtslieden, klerken en huisbedienden. De Grebo leven langs de kust in Oost-Liberia, aan weerszijden van de Cavall-rivier, die als grens dient tussen Liberia en Ivoorkust. De Grebo migreerden in de loop van de zestiende eeuw naar Liberia. Zij hadden geen sterke centrale structuren; de banden met de dorpen waren belangrijker dan die met de clans. Zij waren het slachtoffer van een twintig jaar durende campagne van onderwerping door de door Amerika en Liberia gedomineerde regering. De etnische verwanten van de Krahn in Liberia staan bekend als de Wee in Ivoorkust. De Krahn wonen in de graafschappen Nimba, Grand Gedeh en Sinoe, langs de grens met Ivoorkust. De Krahn zijn in het verleden als “onbeschaafd” bestempeld door zowel de heersende Amerikaans-Libische bevolking als leden van de grotere inheemse etnische groepen. Toen Doe in 1980 aan de macht kwam, werden de Krahn, met name die uit Doe’s eigen dorp, dominanter. Krahn (Wee) uit Ivoorkust maakten deel uit van de Executive Mansion Guard. In 1990, tijdens de burgeroorlog, viel het Nationaal Patriottisch Front van Liberia (NPFL) van Charles Taylor de Krahn-burgers aan in Nimba County en elders toen zij door het land trokken, vooral in Grand Gedeh County, en velen vluchtten naar Ivoorkust. De kleine groep Dei woont in Montserrado County bij de kust en Monrovia, voornamelijk tussen de rivieren Lofa en St. Paul. Dei behoorden tot de eersten die in contact kwamen met de koloniale immigranten. Zij vestigden zich al vroeg in Monrovia en werden net als de Bassa geassimileerd. De Kuwaa zijn een Kruan-sprekende bevolkingsgroep die in Lofa County woont. In het verleden hebben Liberiaanse regeringsfunctionarissen naar hen verwezen als Belle, een naam die een geringschattende connotatie heeft.

De op een na grootste taalgroep, de Mande, bevindt zich in het noordwesten en het midden van het land en is onderverdeeld in de Mande-Ta (Manding en Vai) en de Mande-Fu (Kpelle, Gio, Mano, Loma, Gbandi en Mende).

De Mandingo-bevolking is in de afgelopen 200-300 jaar vanuit Guinee naar Liberia geëmigreerd en is wijd verspreid over Liberia, zij het geconcentreerd in het hoger gelegen district Lofa. Hun handelsroutes verbonden andere Liberiaanse bevolkingsgroepen met de savanne. Mandingos vestigden zich tussen Mano en Vai en raakten betrokken bij landbouw en ambachtelijke nijverheid, waaronder smeden, leer- en goudbewerking. Mandingos werden als apart beschouwd vanwege hun islamitische godsdienst. Verder werden zij zowel door de Amerikaans-Liberese regering als door andere groepen als buitenstaanders beschouwd, als een groep waarvan de voornaamste banden in Guinea lagen. De Vai leven aan beide zijden van de grens tussen Liberia en Sierra Leone in een gebied dat zich 90 kilometer langs de kust uitstrekt van de Vannje-rivier in Sierra Leone tot de Lofa-rivier in Liberia, en tot in het binnenland. Van oudsher houden de Vai zich bezig met de handel en zijn de meeste moslims bekeerd door rondtrekkende Dioula-handelaars. De Vai staan bekend om hun inheemse syllabische schrijfsysteem, dat in de jaren 1820 werd ontwikkeld door Duala Bukele en stamoudsten. In de loop van de 19e eeuw raakte het schrift wijdverbreid. In de loop van de 20e eeuw nam het gebruik ervan af, maar moderne computertechnologie zou een heropleving mogelijk kunnen maken. Vai maakten deel uit van de grootschalige migratie in de zestiende eeuw. Voordat zij naar de kust kwamen, bewoonden zij waarschijnlijk het savannegebied, ongeveer 150 kilometer landinwaarts. Hoewel individuele Vai leiders coalities sloten met Americo-Liberianen en handelsbetrekkingen met hen aanknoopten, verzetten de Vai zich tot 1917 tegen belastingheffing.

De Mandé-Fu omvat de Kpelle, Dan, Ma, Loma, Gbandi en Mende. De grootste Liberiaanse groep, de Kpelle, leeft ook in Guinee, waar zij bekend staan als de Guerze. Zij wonen in het midden en noorden van Liberia. De Kpelle trokken in de zestiende eeuw van Guinee naar Liberia. Zij verenigden zich en hielden vele jaren stand tegen de opdringende Amerikaans-Liberiaanse overheersing. De Kpelle zijn overwegend rijstboeren, hoewel velen naar de hoofdstad en andere steden zijn getrokken. De poro en de sande, van oudsher georganiseerd in stamhoofden, respectievelijk mannelijke en vrouwelijke geheime genootschappen, handhaven de sociale normen door middel van hun rechtbanken, socialiseren jongeren door middel van hun inwijdingsscholen, en zorgen voor banden die leden van verschillende verwantschappen, territoriale of zelfs tribale eenheden verenigen. De Dan (die ook in Ivoorkust leven) staan in Liberia beter bekend als Gio, een afgeleide van de uitdrukking Bassa die slavenvolk betekent, maar de term Dan geniet de voorkeur en wordt door het volk zelf gebruikt. De Dan zijn een zuidelijke Mandé-sprekende groep en degenen die in Liberia wonen, wonen in Nimba County, omringd door de Côte d’Ivoire, Ma(no), Bassa en Krahn (Wee). De Dan wonen ook in het bergachtige west-centrale Ivoorkust. Zij zijn ergens ten westen of noordwesten van hun huidige land ontstaan. In tegenstelling tot veel andere stammen hebben de Dan de heerschappij van de Americo-Liberiërs grotendeels aanvaard. De Ma zijn Mano, een naam die hen door de Bassa werd gegeven en die letterlijk “Ma-volk” in Bassa betekent. Zij wonen in Nimba County in noord-centraal Liberia, omringd door Kpelle, Bassa en Dan. De Mano wonen ook in Guinee. De Loma wonen in het noordwesten van Liberia in het hoger gelegen district Lofa, omringd door de Republiek Guinee en de bevolkingsgroepen Mandingo, Kuwaa en Kpelle. Zij komen ook voor in Guinee, waar zij bekend staan onder de naam Toma. Gbandi en Mende leven ook in het hoger gelegen district Lofa. Hun thuisland wordt omringd door Sierra Leone en Guinea en door Kissi en Gola. De Gbandi en de Mende maakten deel uit van de migratie naar Liberia vanuit Guinea in het midden van de zestiende eeuw als politieke vluchtelingen van de Mandingo expansie in het noordwesten.

De meeste etnische groepen van Liberia kwamen naar de bosgordel in zuidwaartse migratiegolven, waardoor een aantal verschillende bevolkingslagen ontstond. Sommige kwamen naar onbewoonde gebieden; andere drongen zich op aan groepen die zich al in het gebied bevonden. De Gola en Kissi, die ook in Sierra Leone leven en bekend staan als de oudste bewoners van Liberia, behoren tot een derde taalgroep die bekend staat als de Mel-groep (West/Zuid-Atlantisch). Deze groepen leven in het noorden en in het kustgebied in het noordwesten. De Gola leven in een gebied van 6.000 km2 in het westelijke Liberiaanse achterland, langs de rivieren St Paul en Mano in de provincies Lofa en Grand Cape, en ook in het oosten van Sierra Leone. De Gola leefden vroeger in de beboste bergen van Noordoost-Liberia en Zuidoost-Sierra Leone, maar trokken als handelaars naar de kust. De Gola hadden een traditie van het aanvaarden van een beschermde status door het ruilen van vrouwen. Zij assimileerden niet, maar slaagden er wel in de Dei en Vai in hun samenleving op te nemen. Toen hun aantal door migratie toenam, kregen zij de overhand over hun vroegere beschermheren. Veel Gola vluchtten vóór 1918 naar Sierra Leone, vooral uit de noordelijke regio, waar de regering een meedogenloze campagne tegen hen voerde. In Liberia gingen de Gola in de leer bij de Amerikaanse Liberianen en vormden zij een groep uit de lagere middenklasse. Kissi leven in een gordel van heuvels bedekt met beboste savannes waar Guinea, Sierra Leone en Liberia elkaar ontmoeten, en zijn omringd door Mandingo groepen. Andere leden van deze groep wonen in Sierra Leone en Guinee. Kissi en Gola zijn de enige groepen in Liberia die afstammen van de oorspronkelijke volkeren van Liberia. Rijst, yams, pinda’s, katoen, bananen, meloenen en taro zijn zelfvoorzienende gewassen; koffie en kola-noten worden geteeld voor de buitenlandse handel.

De Americo-Liberianen, die afstammen van bevrijde slaven die vanaf 1821 in Liberia aankwamen, maken naar schatting 5% van de bevolking uit, waarvan de helft afkomstig is uit de VS en de andere helft uit het Caraïbisch gebied, alsmede een aantal “Congos”, slaven die werden bevrijd voordat zij de Atlantische oversteek maakten. Steeds vaker worden alle Liberianen met een oorsprong buiten de regio over één kam geschoren en “Congos” genoemd. Er is ook een aanzienlijk aantal Libanezen, Indiërs en andere West-Afrikanen, die een aanzienlijk deel van de zakenwereld van Liberia uitmaken. Volgens de grondwet van Liberia zijn niet-Afrikanen uitgesloten van het staatsburgerschap.

Governance

Gyude Bryant’s overgangsregering bestond uit de krijgsheerfacties van Taylor, LURD en MODEL, alsmede vertegenwoordigers van de burgermaatschappij. De overgang werd gekenmerkt door politieke inertie en beschuldigingen van wijdverbreide corruptie. Taylors vertrek in augustus 2003 maakte ook de weg vrij voor de inzet van een grote VN-vredesmacht, de VN-missie in Liberia (UNMIL), die West-Afrikaanse vredeshandhavers absorbeerde die voorheen bij ECOMOG dienden, maar ook veel vredeshandhavers van buiten de regio omvatte. Onder toezicht van UNMIL regelde de overgangsregering de organisatie van congres- en presidentsverkiezingen.

In november 2005 versloeg Ellen Johnson Sirleaf, leider van de civiele samenleving, voetbalster George Weah in een tweede ronde van de presidentsverkiezingen. Johnson Sirleaf had een tijd in de gevangenis gezeten tijdens het Doe-regime in de jaren tachtig. Met een diploma economie van Harvard, had zij voordien gewerkt als bankdirecteur en als kaderlid bij de Wereldbank. Bij haar inauguratie in januari 2006 werd zij de eerste vrouw in Afrika die democratisch tot staatshoofd werd verkozen.

Het politieke systeem van Liberia is nauw gemodelleerd naar dat van de Verenigde Staten. De president is zowel staatshoofd als regeringsleider. Het parlement bestaat uit twee kamers: een Senaat met 30 zetels en een Huis van Afgevaardigden met 64 zetels. Het Hooggerechtshof fungeert als hoogste autoriteit in de rechterlijke macht.

President Johnson Sirleaf lanceerde een ambitieus initiatief om de corruptie te beteugelen en ging van start met een drie jaar durend internationaal programma, het zogeheten “Governance and Economic Management Assistance Programme” (GEMAP), waarbij internationaal personeel in de Liberiaanse overheidsbureaucratieën werd ingezet om expertise uit te wisselen en corruptie tegen te gaan. Zij startte audits van de ministeries en een onderzoek naar corruptie tijdens de overgangsregering. In 2007 werd voormalig voorzitter Gyude Bryant aangeklaagd wegens corruptie.

Johnson Sirleaf heeft veel gereisd om bij buitenlandse regeringen te lobbyen voor kwijtschelding van de verlammende schulden van Liberia, waardoor veel meer middelen beschikbaar zouden moeten komen voor dringend noodzakelijke infrastructuurprojecten en sociale uitgaven. Dankzij hervormingen heeft de VN-Veiligheidsraad het verbod op de uitvoer van diamant en hout opgeheven.

Minderheden

Niet vermeld.

Bronnen

Minderhedenorganisaties

Centre for Democratic Empowerment (CEDE)
Tel: +231-227-330
E-mail:

Centre for Law and Human Rights Education
Tel: +231-22-18-67/22-44-63

Foundation for Human Rights and Democracy (FOHRD)
Tel:+231-6-51-58
E-mail: of

Friends of Liberia (V.S.)
Tel: +1-202-545-0139
E-mail:
Website: www.fol.org

Liberia Human Rights Chapter
Tel: +231-390-400

Liberia Watch for Human Rights
Tel: +231-22-19-00

National Association on Traditional Practices
Tel: +231 6 554302
E-mail: ,

West-Afrika Netwerk voor Vredesopbouw (WANEP) (Ghana)
Tel: +233-21-22-13-18, 22-13-88, 25-64-39, 25-82-99
E-mail:
Website: www.wanep.org

Bronnen en verdere lectuur

Algemeen

Africa Watch, Liberia: Vlucht voor terreur: getuigenis van misstanden in Nimba County, New York, 1990

De Bassa Homepage: http://www.ie-inc.com/vkarmo/bassa.htm

Ellis, S., The Mask of Anarchy: The Destruction of Liberia and the Religious Dimension of an African Civil War, New York University Press, 1999.

Global Witness, ‘Taylor-Made – The Pivotal Role of Liberia’s Forests in Regional Conflict’, 2e editie, Londen, 2001, opgehaald 11 mei 2007, http://www.globalwitness.org/media_library_detail.php/97/en/taylor_mad e

Global Witness, ‘The Usual Suspects: Liberia’s Weapons and Mercenaries in Côte d’Ivoire and Sierra Leone Why it’s Still Possible, How it Works and How to Break the Trend’, maart 2003, opgehaald op 11 mei 2007, http://www.globalwitness.org/media_library_detail.php/96/en/the _usual_suspects

Hasselbring, Sue and Eric Johnson. 2002. A sociolinguistic survey of the Grebo language area of Liberia.’

International Crisis Group, ‘Liberia and Sierra Leone: Rebuilding Failed States, Afrika Rapport nr. 87. 8 december 2004, opgehaald op 11 mei 2007, http://www.icg.org/home/index.cfm?id=3156&l=1

International Crisis Group, ‘Liberia: the Key to Ending Regional Instability’, april 2002, opgehaald op 11 mei 2007, http://www.icg.org/home/index.cfm?id=1533&l=1

International Crisis Group, ‘Tackling Liberia: The Eye of the Regional Storm”, april 2003, opgehaald op 11 mei 2007, http://www.icg.org/home/index.cfm?id=1493&l=1

Irin News: www.irinnews.org

Lawyers’ Committee for Human Rights, Liberia: A Promise Betrayed, New York, 1986

Liberian Mandingo Association of New York: http://limany.org/

Reno, W., Warlord Politics and African States, Boulder, 1998.

Stone, Ruth M. (1982). Laat de binnenkant zoet zijn: The Interpretation of Music Event Among the Kpelle of Liberia. Bloomington, Indiana: Indiana University Press

Tuttle, Kate “Liberia” in K.A. Appiah and H.L. Gates Africana: The Encyclopedia of the African and African-American Experience New York: Basic/Civitas Books 1999

Wobebli: http://www.wobebli.net

Bassa

The Bassa Homepage: http://www.ie-inc.com/vkarmo/bassa.htm

Grebo

Hasselbring, Sue and Eric Johnson. 2002. A sociolinguistic survey of the Grebo language area of Liberia.’

Krahn

Wobebli: http://www.wobebli.net

Mandé-Fu

Stone, Ruth M. (1982). Laat de binnenkant zoet zijn: The Interpretation of Music Event Among the Kpelle of Liberia. Bloomington, Indiana: Indiana University Press.