Autor medyczny: Melissa Conrad Stöppler, MD
Redaktor medyczny:Barbara K. Hecht, PhD
Chondromalacja, technicznie określana jako chondromalacja rzepki, jest najczęstszą przyczyną przewlekłego bólu kolana. Choroba ta rozwija się w wyniku rozmiękania chrząstki znajdującej się pod rzepką, co prowadzi do powstawania małych obszarów uszkodzeń i bólu wokół kolana. Zamiast gładko przesuwać się po kolanie, rzepka podczas ruchu kolana ociera się o kość udową. Zmiany mogą przybierać postać od łagodnej do całkowitej erozji chrząstki. Proces ten jest czasami określany mianem zespołu rzepkowo-udowego.
Chondromalacja powszechnie występuje u kobiet. Dziewczęta w wieku nastoletnim znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka, ponieważ chrząstka stawu kolanowego poddawana jest nadmiernemu i nierównomiernemu naciskowi ze względu na zmiany strukturalne towarzyszące szybkiemu wzrostowi. Chondromalacja może również wystąpić u osób dorosłych po 40 roku życia, jako część procesu zużycia, który ostatecznie prowadzi do choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego. Do innych czynników mogących wywołać chondromalację należą urazy, nadmierna eksploatacja lub nieprawidłowe działanie sił na staw kolanowy. Może się ona rozwinąć u narciarzy, biegaczy, rowerzystów i piłkarzy, zwłaszcza jeśli ktoś ma koślawe kolana lub płaskostopie.
Ból związany z chondromalacją występuje w przedniej lub wewnętrznej części kolana. Ból jest zazwyczaj gorszy przy wykonywaniu czynności takich jak bieganie, skakanie, korzystanie ze schodów lub klęczenie. Ból jest również zazwyczaj gorszy po długotrwałym siedzeniu ze zgiętymi kolanami. Ból ten nazywany jest „objawem teatralnym” chondromalacji.
Może występować tkliwość kolana wraz z uczuciem zgrzytania lub mielenia, kiedy kolano jest rozciągnięte. Zdjęcia rentgenowskie kolana są na ogół prawidłowe w chondromalacji, ale mogą wykazywać niewielkie przemieszczenie rzepki. (Nawet jeśli ma Pan(i) objawy odpowiadające chondromalacji, lekarz może zlecić wykonanie zdjęcia rentgenowskiego w celu wykluczenia innych przyczyn bólu kolana.)
Niesteroidowe leki przeciwzapalne leki takie jak ibuprofen (Advil/Motrin) lub naproksen (Aleve) są często przepisywane zarówno w celu złagodzenia bólu, jak i zmniejszenia przewlekłego procesu zapalnego, który zwiększa uszkodzenia strukturalne. Pomocne może być również oblodzenie kolana.
Chondromalacja jest zazwyczaj leczona zachowawczo za pomocą ćwiczeń mających na celu wzmocnienie mięśni wokół kolana oraz przywrócenie prawidłowego ustawienia rzepki. Ćwiczenia te powinny być starannie opracowane, aby selektywnie wzmacniać mięśnie uda (czworogłowe) i przywracać prawidłowe ustawienie rzepki.
Około 85% pacjentów z chondromalacją ulega poprawie wyłącznie dzięki leczeniu zachowawczemu i nie wymaga dalszej terapii. W około 15% przypadków ból utrzymuje się lub nasila do tego stopnia, że konieczna może być chirurgiczna korekcja stawu kolanowego. Chociaż zapobieganie chondromalacji nie zawsze jest możliwe, unikanie urazów i nieprawidłowych obciążeń kolana oraz utrzymywanie silnych i elastycznych mięśni nogi może w wielu przypadkach pomóc w zapobieganiu jej rozwojowi.