Cykl koniunkturalny

Wyjaśnienie fluktuacji w zagregowanej działalności gospodarczej jest jednym z głównych problemów makroekonomii i zaproponowano wiele teorii, aby je wyjaśnić.

Egzogeniczne vs endogeniczneEdit

W obrębie ekonomii dyskutowano, czy fluktuacje cyklu koniunkturalnego można przypisać przyczynom zewnętrznym (egzogenicznym) czy wewnętrznym (endogenicznym). W pierwszym przypadku szoki są stochastyczne, w drugim są deterministycznie chaotyczne i osadzone w systemie gospodarczym. Szkoła klasyczna (obecnie neoklasyczna) opowiada się za przyczynami egzogenicznymi, a szkoła podkonsumpcyjna (obecnie keynesistowska) za przyczynami endogenicznymi. Można je również ogólnie sklasyfikować jako wyjaśnienia „podażowe” i „popytowe”: wyjaśnienia podażowe można określić, zgodnie z prawem Saya, jako argument, że „podaż tworzy swój własny popyt”, natomiast wyjaśnienia popytowe argumentują, że efektywny popyt może być niewystarczający w stosunku do podaży, co prowadzi do recesji lub depresji.

Ta debata ma ważne konsekwencje polityczne: zwolennicy egzogenicznych przyczyn kryzysów, tacy jak neoklasycy, w dużej mierze opowiadają się za minimalną polityką rządu lub regulacjami (leseferyzm), ponieważ bez tych zewnętrznych wstrząsów rynek funkcjonuje, podczas gdy zwolennicy endogenicznych przyczyn kryzysów, tacy jak keynesiści, w dużej mierze opowiadają się za większą polityką rządu i regulacjami, ponieważ bez regulacji rynek będzie przechodził od kryzysu do kryzysu. Podział ten nie jest absolutny – niektórzy klasycy (w tym Say) opowiadali się za polityką rządu mającą na celu złagodzenie szkód wyrządzanych przez cykle gospodarcze, pomimo wiary w przyczyny zewnętrzne, podczas gdy ekonomiści Szkoły Austriackiej opowiadają się przeciwko zaangażowaniu rządu jako jedynie pogarszającemu kryzysy, pomimo wiary w przyczyny wewnętrzne.

Pogląd na cykl gospodarczy jako spowodowany egzogenicznie datuje się na prawo Say’a, i wiele debat na temat endogeniczności lub egzogeniczności przyczyn cyklu gospodarczego jest obramowanych w kategoriach obalania lub wspierania prawa Say’a; jest to również określane jako „ogólny glut” (podaż w stosunku do popytu) debata.

Do czasu rewolucji keynesowskiej w ekonomii głównego nurtu w następstwie Wielkiego Kryzysu, klasyczne i neoklasyczne wyjaśnienia (egzogeniczne przyczyny) były głównym nurtem wyjaśniania cykli gospodarczych; po rewolucji keynesowskiej, neoklasyczna makroekonomia została w dużej mierze odrzucona. Pewne odrodzenie podejścia neoklasycznego nastąpiło w postaci teorii realnego cyklu koniunkturalnego (RBC). Debata między keynesistami a zwolennikami neoklasycznego podejścia została wznowiona po recesji w 2007 r.

Ekonomiści głównego nurtu pracujący w tradycji neoklasycznej, w przeciwieństwie do tradycji keynesistowskiej, zazwyczaj postrzegali odstępstwa od harmonijnego działania gospodarki rynkowej jako spowodowane wpływami zewnętrznymi, takimi jak państwo lub jego regulacje, związki zawodowe, monopole biznesowe lub wstrząsy spowodowane technologią lub przyczynami naturalnymi.

Przeciwnie, w heterodoksyjnej tradycji Jeana Charlesa Léonarda de Sismondi, Clémenta Juglara i Marksa powtarzające się wzloty i upadki systemu rynkowego są jego endogeniczną cechą.

Dziewiętnastowieczna szkoła podkonsumpcjonizmu również zakładała endogeniczne przyczyny cyklu koniunkturalnego, zwłaszcza paradoks gospodarności, a dziś ta wcześniej heterodoksyjna szkoła weszła do głównego nurtu w postaci ekonomii keynesowskiej za sprawą rewolucji keynesowskiej.

Ekonomia głównego nurtuEdit

Ekonomia głównego nurtu postrzega cykle koniunkturalne jako zasadniczo „przypadkową sumę przypadkowych przyczyn”. W 1927 roku Eugen Slutzky zauważył, że sumowanie przypadkowych liczb, takich jak ostatnie cyfry rosyjskiej loterii państwowej, może generować wzory podobne do tych, które widzimy w cyklach koniunkturalnych, obserwacja, która od tego czasu była wielokrotnie powtarzana. To spowodowało, że ekonomiści odeszli od postrzegania cykli koniunkturalnych jako cyklu, który należy wyjaśnić, a zamiast tego postrzegali ich pozornie cykliczną naturę jako metodologiczny artefakt. Oznacza to, że to, co wydaje się być zjawiskiem cyklicznym, może być w rzeczywistości wyjaśnione jako po prostu przypadkowe zdarzenia, które są wprowadzane do prostego modelu liniowego. Tak więc cykle koniunkturalne są zasadniczo przypadkowymi wstrząsami, które uśredniają się w czasie. Ekonomiści głównego nurtu zbudowali modele cykli koniunkturalnych w oparciu o ideę, że są one powodowane przez losowe wstrząsy. Ze względu na tę nieodłączną przypadkowość, recesje mogą czasami nie występować przez dziesięciolecia; na przykład Australia nie doświadczyła żadnej recesji w latach 1991-2020.

Chociaż ekonomistom trudno jest przewidzieć recesje lub określić ich prawdopodobną dotkliwość, badania wskazują, że dłuższe ekspansje nie powodują, że następujące po nich recesje są bardziej dotkliwe.

KeynesianEdit

Według ekonomii keynesowskiej, fluktuacje w zagregowanym popycie powodują, że gospodarka dochodzi do krótkookresowej równowagi na poziomach, które różnią się od stopy produkcji przy pełnym zatrudnieniu. Te fluktuacje wyrażają się jako obserwowane cykle koniunkturalne. Modele keynesowskie nie muszą implikować okresowych cykli koniunkturalnych. Jednak proste modele keynesowskie obejmujące interakcję keynesowskiego mnożnika i akceleratora dają początek cyklicznym reakcjom na początkowe wstrząsy. Model „oscylatora” Paula Samuelsona ma wyjaśniać cykle koniunkturalne dzięki mnożnikowi i akceleratorowi. Amplituda wahań w produkcji gospodarczej zależy od poziomu inwestycji, ponieważ inwestycje określają poziom zagregowanej produkcji (mnożnik) i są określane przez zagregowany popyt (akcelerator).

W tradycji keynesowskiej Richard Goodwin ujmuje cykle w produkcji poprzez podział dochodu pomiędzy zyski przedsiębiorstw i płace pracowników. Wahania w płacach są prawie takie same jak w poziomie zatrudnienia (cykl płacowy jest opóźniony o jeden okres w stosunku do cyklu zatrudnienia), ponieważ kiedy gospodarka ma wysokie zatrudnienie, pracownicy są w stanie żądać podwyżek płac, podczas gdy w okresach wysokiego bezrobocia płace mają tendencję do spadania. Według Goodwina, gdy rośnie bezrobocie i zyski przedsiębiorstw, rośnie produkcja.

Cykl kredytowy/długowyEdit

Jedna z alternatywnych teorii głosi, że podstawową przyczyną cykli gospodarczych jest cykl kredytowy: ekspansja netto kredytu (wzrost kredytu prywatnego, równoważnie zadłużenia, jako procent PKB) przynosi ekspansje gospodarcze, podczas gdy kurczenie się netto powoduje recesje, a jeśli się utrzymuje – depresje. W szczególności za główną przyczynę depresji uważa się pęknięcie baniek spekulacyjnych, a teoria ta stawia finanse i banki w centrum cyklu koniunkturalnego.

Pierwotną teorią w tym duchu jest teoria deflacji długu Irvinga Fishera, którą zaproponował on w celu wyjaśnienia Wielkiego Kryzysu. Nowszą, uzupełniającą teorią jest Hipoteza Niestabilności Finansowej Hymana Minsky’ego, a teoria kredytowa cykli gospodarczych jest często kojarzona z ekonomią postkeynesowską, np. ze Steve’em Keenem.

Ekonomista postkeynesowski Hyman Minsky zaproponował wyjaśnienie cykli oparte na wahaniach kredytu, stóp procentowych i słabości finansowej, zwane Hipotezą Niestabilności Finansowej. W okresie ekspansji stopy procentowe są niskie i firmy z łatwością pożyczają pieniądze od banków na inwestycje. Banki nie są niechętne do udzielania im kredytów, ponieważ rosnąca aktywność gospodarcza pozwala przedsiębiorstwom na zwiększanie przepływów pieniężnych, a więc będą one w stanie łatwo spłacić kredyty. Ten proces prowadzi do firm staje się nadmiernie zadłużony, tak, że przestają inwestować, a gospodarka idzie w recesję.

While przyczyny kredytu nie były podstawową teorią cyklu gospodarczego w głównym nurcie, zyskały sporadyczne wzmianki, takie jak (Eckstein & Sinai 1986) harv błąd: brak celu: CITEREFEcksteinSinai1986 (help), cytowany aprobująco przez (Summers 1986).

Prawdziwa teoria cyklu koniunkturalnegoEdit

W ramach głównego nurtu ekonomii poglądy keynesowskie zostały zakwestionowane przez modele realnego cyklu koniunkturalnego, w których fluktuacje wynikają z losowych zmian w całkowitym czynniku produktywności (które są spowodowane zmianami w technologii, a także w otoczeniu prawnym i regulacyjnym). Teoria ta jest najbardziej kojarzona z Finnem E. Kydlandem i Edwardem C. Prescottem, a szerzej z chicagowską szkołą ekonomii (freshwater economics). Uważają oni, że kryzys i fluktuacje gospodarcze nie mogą wynikać z szoku monetarnego, tylko z szoku zewnętrznego, np. innowacji.

Teoria cykli gospodarczych oparta na produkcieEdit

Międzynarodowy cykl życia produktu

Teoria ta wyjaśnia naturę i przyczyny cykli gospodarczych z punktu widzenia cyklu życia dóbr rynkowych. Teoria ta wywodzi się z prac Raymonda Vernona, który opisał rozwój handlu międzynarodowego w kategoriach cyklu życia produktu – okresu czasu, w którym produkt krąży na rynku. Vernon stwierdził, że niektóre kraje specjalizują się w produkcji i eksporcie produktów technologicznie nowych, podczas gdy inne specjalizują się w produkcji produktów już znanych. Najbardziej rozwinięte kraje są w stanie inwestować duże sumy pieniędzy w innowacje technologiczne i produkować nowe produkty, uzyskując w ten sposób dynamiczną przewagę komparatywną nad krajami rozwijającymi się.

Następne badania Georgija Revyakina udowodniły początkową teorię Vernona i pokazały, że cykle gospodarcze w krajach rozwiniętych przerosły cykle gospodarcze w krajach rozwijających się. On także przypuszczać ekonomiczny cykl z różny periodyczność móc porównywać produkt z różny life-cycles. W przypadku fal Kondratiewa takie produkty korelują z fundamentalnymi odkryciami wdrożonymi do produkcji (wynalazki, które tworzą paradygmat technologiczny: maszyny Richarda Arkwrighta, maszyny parowe, przemysłowe wykorzystanie elektryczności, wynalazek komputera itp.); cykle Kuznetsa opisują takie produkty jako elementy infrastruktury (drogi, transport, media itp.); cykle Juglara mogą przebiegać równolegle z kapitałem trwałym przedsiębiorstwa (sprzęt, maszyny itp.), a cykle Kitchina charakteryzują się zmianą preferencji (gustów) społeczeństwa w zakresie dóbr konsumpcyjnych oraz czasem, który jest niezbędny do rozpoczęcia produkcji.

Wysoko konkurencyjne warunki rynkowe determinowałyby jednoczesną aktualizację technologiczną wszystkich podmiotów gospodarczych (w rezultacie powstawanie cyklu): w przypadku, gdy technologia produkcji w przedsiębiorstwie nie odpowiada aktualnemu otoczeniu technologicznemu, – firma taka traci swoją konkurencyjność i ostatecznie bankrutuje.

Polityczny cykl koniunkturalnyEdit

Inny zestaw modeli próbuje wyprowadzić cykl koniunkturalny z decyzji politycznych. Teoria politycznego cyklu koniunkturalnego jest silnie związana z nazwiskiem Michała Kaleckiego, który omawiał „niechęć 'kapitanów przemysłu’ do zaakceptowania interwencji rządu w kwestii zatrudnienia”. Utrzymujące się pełne zatrudnienie oznaczałoby zwiększenie siły przetargowej pracowników, którzy mogliby podnosić płace i unikać wykonywania nieodpłatnej pracy, co potencjalnie mogłoby zaszkodzić rentowności. Nie widział jednak zastosowania tej teorii w faszyzmie, który użyłby bezpośredniej siły, aby zniszczyć siłę roboczą.

W ostatnich latach zwolennicy teorii „wyborczego cyklu koniunkturalnego” argumentowali, że urzędujący politycy zachęcają do prosperity przed wyborami, aby zapewnić sobie reelekcję – i sprawiają, że obywatele płacą za to później recesjami. Polityczny cykl koniunkturalny jest alternatywną teorią, zgodnie z którą, gdy wybrana zostaje dowolna administracja, początkowo przyjmuje ona politykę ograniczania koniunktury, aby zmniejszyć inflację i zyskać reputację kompetentnej w sprawach gospodarczych. Następnie przyjmuje ekspansywną politykę w okresie poprzedzającym kolejne wybory, mając nadzieję na jednoczesne osiągnięcie niskiej inflacji i bezrobocia w dniu wyborów.

Partyzancki cykl koniunkturalny sugeruje, że cykle wynikają z kolejnych wyborów administracji o różnych reżimach politycznych. Reżim A przyjmuje ekspansywną politykę, co skutkuje wzrostem i inflacją, ale zostaje odwołany z urzędu, gdy inflacja staje się niedopuszczalnie wysoka. Reżim B, który go zastępuje, prowadzi politykę antykonkurencyjną, ograniczając inflację i wzrost, co prowadzi do spadku cyklu koniunkturalnego. Jest przegłosowany z urzędu, gdy bezrobocie jest zbyt wysokie, zastępuje go Partia A.

Ekonomia marksistowskaEdit

Dla Marksa gospodarka oparta na produkcji towarów, które mają być sprzedawane na rynku, jest nieodłącznie podatna na kryzys. W heterodoksyjnym marksistowskim ujęciu zysk jest główną siłą napędową gospodarki rynkowej, ale rentowność przedsiębiorstw (kapitału) ma tendencję do spadku, co cyklicznie wywołuje kryzysy, w których pojawia się masowe bezrobocie, przedsiębiorstwa upadają, pozostały kapitał jest centralizowany i koncentrowany, a rentowność jest odzyskiwana. W długim okresie, kryzysy te mają tendencję do bycia bardziej dotkliwymi i system ostatecznie upadnie.

Niektórzy autorzy marksistowscy, tacy jak Róża Luksemburg, postrzegali brak siły nabywczej robotników jako przyczynę tendencji podaży do bycia większą niż popyt, tworząc kryzys, w modelu, który ma podobieństwa z modelem keynesowskim. Rzeczywiście, wielu współczesnych autorów próbowało połączyć poglądy Marksa i Keynesa. Henryk Grossman dokonał przeglądu debat i przeciwstawnych tendencji, a Paul Mattick podkreślił następnie podstawowe różnice między perspektywą marksowską i keynesowską. Podczas gdy Keynes postrzegał kapitalizm jako system wart utrzymania i podatny na skuteczną regulację, Marks postrzegał kapitalizm jako system historycznie skazany na zagładę, którego nie da się poddać społecznej kontroli.

Amerykański matematyk i ekonomista Richard M. Goodwin sformalizował marksistowski model cykli koniunkturalnych znany jako Model Goodwina, w którym recesja była spowodowana przez zwiększoną siłę przetargową pracowników (wynik wysokiego zatrudnienia w okresach boomu), która pchnęła w górę udział płac w dochodzie narodowym, tłumiąc zyski i prowadząc do załamania akumulacji kapitału. Późniejsi teoretycy, stosujący warianty modelu Goodwina, zidentyfikowali zarówno krótko-, jak i długookresowe cykle wzrostu i dystrybucji napędzane zyskiem w Stanach Zjednoczonych i innych krajach. David Gordon przedstawił marksistowski model długookresowych cykli wzrostu instytucjonalnego, próbując wyjaśnić falę Kondratiewa. Cykl ten wynika z okresowego załamania się społecznej struktury akumulacji, zbioru instytucji, które zabezpieczają i stabilizują akumulację kapitału.

Szkoła austriackaEdit

Ekonomiści heterodoksyjnej Szkoły Austriackiej twierdzą, że cykle koniunkturalne są spowodowane nadmierną emisją kredytów przez banki w systemach bankowych z rezerwą frakcyjną. Według ekonomistów austriackich nadmierna emisja kredytu bankowego może się nasilić, jeśli polityka monetarna banku centralnego ustali zbyt niskie stopy procentowe, a wynikająca z tego ekspansja podaży pieniądza powoduje „boom”, w którym zasoby są niewłaściwie alokowane lub „źle inwestowane” z powodu sztucznie zaniżonych stóp procentowych. Ostatecznie boom nie może być utrzymany i następuje po nim „załamanie”, w którym nietrafione inwestycje są likwidowane (sprzedawane za cenę niższą niż ich pierwotny koszt), a podaż pieniądza się zmniejsza.

Jeden z zarzutów wobec austriackiej teorii cyklu koniunkturalnego opiera się na spostrzeżeniu, że w XIX wieku w Stanach Zjednoczonych dochodziło do powtarzających się kryzysów gospodarczych, zwłaszcza paniki z 1873 roku, która miała miejsce przed utworzeniem amerykańskiego banku centralnego w 1913 roku. Zwolennicy Szkoły Austriackiej, tacy jak historyk Thomas Woods, twierdzą, że te wcześniejsze kryzysy finansowe były wywołane przez rząd i wysiłki bankierów w celu rozszerzenia kredytu pomimo ograniczeń nałożonych przez obowiązujący standard złota, a zatem są zgodne z austriacką teorią cyklu koniunkturalnego.

Austriackie wyjaśnienie cyklu koniunkturalnego różni się znacznie od głównego nurtu rozumienia cykli koniunkturalnych i jest generalnie odrzucane przez ekonomistów głównego nurtu. Główny nurt ekonomistów generalnie nie popiera wyjaśnień szkoły austriackiej dla cykli koniunkturalnych, zarówno z teoretycznych, jak i rzeczywistych empirycznych powodów. Austriacy twierdzą, że cykl koniunkturalny jest spowodowany interwencją rządu w gospodarkę, i że cykl byłby stosunkowo rzadki i łagodny bez ingerencji rządu centralnego.

Krzywa dochodowościEdit

Nachylenie krzywej dochodowości jest jednym z najpotężniejszych predyktorów przyszłego wzrostu gospodarczego, inflacji i recesji. Jedna z miar nachylenia krzywej dochodowości (tj. różnica między oprocentowaniem 10-letnich obligacji skarbowych a oprocentowaniem 3-miesięcznych obligacji skarbowych) jest uwzględniona w Indeksie Stresu Finansowego publikowanym przez Fed z St. Louis Fed. Inna miara nachylenia (tj. różnica między oprocentowaniem 10-letnich obligacji skarbowych a stopą funduszy federalnych) jest włączona do indeksu wiodących wskaźników ekonomicznych publikowanego przez The Conference Board.

Odwrócona krzywa dochodowości jest często zwiastunem recesji. Pozytywnie nachylona krzywa rentowności jest często zwiastunem wzrostu inflacji. Praca Arturo Estrella i Tobiasa Adriana ustaliła moc predykcyjną odwróconej krzywej dochodowości jako sygnału recesji. Ich modele pokazują, że gdy różnica między krótkoterminowymi stopami procentowymi (używają 3-miesięcznych bonów skarbowych) a długoterminowymi stopami procentowymi (10-letnie obligacje skarbowe) pod koniec cyklu zacieśniania przez Rezerwę Federalną jest ujemna lub mniejsza niż 93 punkty bazowe, zazwyczaj następuje wzrost bezrobocia. Nowojorski Fed co miesiąc publikuje prognozę prawdopodobieństwa recesji wyprowadzoną z krzywej dochodowości i opartą na pracy Estrella.

Wszystkie recesje w Stanach Zjednoczonych od 1970 r. (do 2017 r.) były poprzedzone odwróconą krzywą dochodowości (10-letnia vs. 3-miesięczna). W tym samym przedziale czasowym, po każdym wystąpieniu odwróconej krzywej dochodowości następowała recesja ogłoszona przez komitet ds. datowania cyklu koniunkturalnego NBER.

.

.

.

.

.

.

.

Estrella i inni postulowali, że krzywa dochodowości wpływa na cykl koniunkturalny za pośrednictwem bilansu banków (lub instytucji finansowych podobnych do banków). Kiedy krzywa dochodowości jest odwrócona, banki są często przyłapane na tym, że płacą więcej za krótkoterminowe depozyty (lub inne formy krótkoterminowego finansowania hurtowego) niż zarabiają na długoterminowych pożyczkach, co prowadzi do utraty rentowności i niechęci do udzielania pożyczek, a w rezultacie do zapaści kredytowej. Kiedy krzywa dochodowości jest nachylona w górę, banki mogą zyskownie przyjmować depozyty krótkoterminowe i udzielać kredytów długoterminowych, więc chętnie udzielają kredytów kredytobiorcom. To ostatecznie prowadzi do bańki kredytowej.

GeorgismEdit

Henry George twierdził, że fluktuacje cen ziemi są główną przyczyną większości cykli koniunkturalnych. Teoria ta jest generalnie dyskontowana przez współczesnych ekonomistów głównego nurtu.