Powody dla funkcjonalizmu
David Mitrany, urodzony w Rumunii brytyjski uczony, był najbardziej związany z promowaniem podejścia funkcjonalnego. Mitrany był zatrudniony w brytyjskim Ministerstwie Spraw Zagranicznych podczas II wojny światowej, planując powojenną odbudowę, i był zainspirowany częściowo przez programy robót publicznych New Deal administracji prezydenta USA Franklina Delano Roosevelta. Mitrany był również pod wpływem obserwacji skomplikowanych procesów współpracy między sojusznikami w ramach przygotowań do inwazji w Normandii oraz planów powojennej administracji w Europie. Tennessee Valley Authority (TVA) była przykładem nowej instytucji świadczącej szczególne usługi publiczne, która została oddzielona od terytorialnych podstaw władzy stanowej. W przypadku TVA siedem rządów stanowych zrzekło się swojej władzy nad dorzeczem rzeki i zgodziło się na utworzenie jednej konkretnej agencji, która miała opracować i zrealizować ambitny plan budowy zapór, inżynierii wodnej, produkcji energii elektrycznej i tworzenia miejsc pracy na obszarze regularnie nawiedzanym przez powodzie. Mitrany opowiadał się za stworzeniem szeregu podobnie ukonstytuowanych agencji technicznych i naukowych o potencjalnie globalnym zasięgu w celu realizacji programów infrastruktury i odbudowy, zorganizowanych na zasadzie technicznej lub funkcjonalnej, a nie terytorialnej.
Wiele z wyspecjalizowanych agencji faktycznie powstało przed napisaniem przez Mitrany’ego i utworzeniem ONZ. Wcześniejsza odmiana tak zwanych publicznych związków międzynarodowych, takich jak Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny (ITU) założony w 1865 roku i Powszechny Związek Pocztowy utworzony w 1875 roku, starała się zarówno promować, jak i regulować te nowe technologie. W 1919 roku utworzenie Międzynarodowej Organizacji Pracy (ILO) zinstytucjonalizowało rolę zorganizowanej pracy w tworzeniu międzynarodowych standardów praw człowieka. Wkład pisarstwa i rzecznictwa Mitrany’ego polegał na promowaniu rozszerzenia zarówno liczby, jak i zadań istniejących agencji, tworzeniu nowych oraz ich koordynacji pod auspicjami ONZ. Budowanie tego, co Mitrany nazywał „działającym systemem pokojowym”, odbywało się w dwojakim procesie. Po pierwsze, program byłby stopniowo przenoszony do agencji funkcjonalnych, proces ten nazywano „rozszerzaniem zadań”. Proces ten poszerzyłby mandat i kompetencje agencji w stosunku do kompetencji rządów narodowych. Następnie, sieć współzależnych relacji, którymi te agencje zaczęłyby zarządzać, proces zwany spillover, stworzyłby tak zwany system pokoju roboczego między członkami.
Ten argument dojrzał później u wielu pisarzy zajmujących się teorią reżimu w latach 70. i później. Pisarze ci często opisywali proces poszerzania kompetencji agencji w kategoriach organizacji międzynarodowych stopniowo zdobywających odpowiedzialność normatywną, tworzących reguły, egzekwujących reguły i wreszcie programujących. Na przykład Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (IAEA), założona w 1956 r., stopniowo rozszerzała swoje zadania od drobiazgowej pomocy technicznej do nadzwyczajnych kompetencji prawnych w zakresie inspekcji, rozwijanych pod auspicjami Układu o Nierozprzestrzenianiu Broni Jądrowej. System zabezpieczeń administrowany przez MAEA w krajach całego świata jest najpełniej rozwiniętym przykładem funkcjonalnego schematu regulacji. Mitrany argumentował również, że agencje mogą stosować sankcje wobec krajów, które zostały uznane za działające wbrew prawu międzynarodowemu. Ponownie, MAEA jest dobrym przykładem poprzez swoją rolę w programie Komisji Specjalnej ONZ (UNSCOM) w celu wykrycia i zniszczenia irackiego programu broni chemicznej i biologicznej po 1991 roku.
Po 1945 roku punkt ciężkości tworzenia nowych agencji funkcjonalnych przesunął się ze współpracy naukowej w kierunku rozwoju gospodarczego. Oprócz organizacji z Bretton Woods założonych w 1944 roku, agencje pomocnicze, takie jak Międzynarodowa Korporacja Finansowa (IFC) z 1956 roku i Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju (IDA) z 1960 roku, stanowiły rozszerzenie zadań grupy Banku Światowego. Dalsza specjalizacja nastąpiła wraz z utworzeniem Organizacji Rozwoju Przemysłowego ONZ (UNIDO) w 1967 roku. Te agencje i programy zostały celowo utworzone, aby oddzielić współpracę funkcjonalną od sporów politycznych i dotyczących bezpieczeństwa, prowadzonych na forum Zgromadzenia Ogólnego i Rady Bezpieczeństwa ONZ. Jednak ta próba wyodrębnienia i odseparowania techniczno-menedżerskiego podejścia do agencji funkcjonalnych, tak jakby kategoria niskiej polityki mogła być oddzielona od wysokiej polityki, okazała się problematyczna w późniejszym rozwoju agencji funkcjonalnych. Po 1970 roku, kiedy Globalne Południe (czyli kraje rozwijające się, zazwyczaj z półkuli południowej) uzyskało większość głosów w Zgromadzeniu Ogólnym ONZ i w radach zarządzających wyspecjalizowanych agencji, ich mandaty były w coraz większym stopniu dostosowywane do priorytetów rozwojowych. W ten sposób rozszerzanie zadań i spillover nabrały nowego znaczenia dla promowania i rozpowszechniania wielostronnych programów pomocowych. Agencje stały się też przedmiotem coraz bardziej politycznych sporów przy określaniu zakresu ich działania.
.