Among najbardziej niesamowite z płetwonogich są słonie foki. Istnieją dwa gatunki: północna foka słoniowa Mirounga angustirostris z północno-wschodniego Pacyfiku i południowa foka słoniowa M. leonina z południowych oceanów. Foki te słyną z tego, że są duże. Są największe wśród płetwonogich – większe nawet od morsów – istnieje zapis o olbrzymim samcu słonia południowego, który miał od 6,5 do 6,8 m długości i ważył ponad 4000 kg (Carwardine 1995).
Po wielkości, najbardziej znanymi cechami tych zwierząt są zmodyfikowany pysk i powiększony, nadmuchiwany proboscis, z których oba są unikalne dla samców. Prostnica jest używana w ekspozycji podczas sezonu rozrodczego, kiedy jest podniesiona, zawieszona i nabrzmiała; samce ryczą i wydają głębokie gardłowe, „klaszczące” i podobne do silnika odgłosy podczas wykonywania tych pokazów, a rezonująca rola dla prostnicy została rozważona. Wydaje się jednak, że taka rola jest przypadkowa, a odgłosy wydawane są głównie w jamie gębowej (Sanvito et al. 2007a, b). Czaszka jest masywna i szeroka, a liczba siekaczy zredukowana do dwóch górnych i jednego dolnego na stronę. Obecne są małe, proste i najwyraźniej niefunkcjonalne zęby pozakanałowe, a kostne podniebienie jest krótkie. Kły są dymorficzne płciowo, większe u samców.
Foki słoniowe przechodzą tak zwane coroczne pierzenie katastroficzne; krótkie futro, które hodują, jest zrzucane w dużych płatach (gdzieś pomiędzy, zazwyczaj, listopadem a marcem, w zależności od wieku i wielkości zwierzęcia), aby odsłonić nagą skórę pod spodem. U starych zwierząt jest ona często sucha, popękana i łuszcząca się, a gigantyczna, gruba, zrogowaciała osłona naskórkowa pokrywa okolice gardła dorosłych samców. Skóra w tym miejscu może mieć grubość 5 cm (Ling & Bryden 1992).
Dimorfizm, mistrzowie plaży i ucieczka selekcji. Jak jest oczywiste, foki słoniowe są technicznie znane jako szalony dymorfizm (żartując: nie jest to termin techniczny). Dymorfizm płciowy u tych zwierząt jest zdumiewająco głęboki, czaszki samców są często ponad dwa razy dłuższe i szersze niż samic, samce są dwa, trzy lub więcej razy cięższe od samic. Samce różnią się też wyraźnie od samic pod względem anatomii pyska, jak już widzieliśmy. Biorąc pod uwagę, że samice wyglądają „bardziej typowo” w porównaniu z innymi phocids, myślę, że rozsądnie jest stwierdzić, że to samce były pod najsilniejszą presją selekcyjną.
System rozrodczy, w którym samce rywalizują o kontrolę nad dużymi grupami samic i dominują na uprzywilejowanych odcinkach wybrzeża jako gigantyczni, zaprawieni w bojach, agresywni mistrzowie plaży, spowodował gwałtowną selekcję do coraz większych rozmiarów (Lindenfors et al. 2002) i zwiększonego uzbrojenia. Koszty są wysokie – walki są zaciekłe i stresujące, a wiele samców w ogóle nie przystępuje do rozrodu – ale korzyści dla tych, którym się to udaje, są ogromne. Należy dodać, że ewolucja gigantycznych rozmiarów u słoniowatych nie była napędzana wyłącznie przez siły działające na samce: samice również znajdują się pod presją bycia dużymi, choć najwyraźniej nie dlatego, że ich rozmiar jest genetycznie skorelowany z kondycją samców; samice słoniowatych południowych poniżej pewnego rozmiaru ciała są najwyraźniej niezdolne do rodzenia młodych samców (które są większe od samic) (Arnbom i in. 1994) i tym samym nie są w stanie produkować „seksownych synów”, którzy najprawdopodobniej będą rozrodczo płodni.
Ta zależność od lądowych walk między samcami i gromadzenie się żeńskich haremów na plażach sprawia, że słoniowate foki są czymś w rodzaju paradoksu, ponieważ ich anatomia łączy silną specjalizację do życia pelagicznego z zaangażowaną zdolnością do poruszania się z ogromną prędkością po lądzie. Gigantyczny rozmiar ogólny, masywnie powiększone płetwy tylne, niska gęstość kości, zwiększona objętość krwi i oczy ze szczególnie dużymi soczewkami to (między innymi) oczywiste specjalizacje do życia pelagicznego, podczas gdy różne cechy anatomii kończyn przednich, miednicy, kończyn tylnych i kręgów to adaptacje, które – przypuszczalnie – utrzymują się tylko ze względu na ich rolę w zachowaniu na lądzie. W pewnym momencie chciałbym zobaczyć badanie, które opisuje te lądowe adaptacje (o ile mi wiadomo, takie nie istnieje; jest to coś, co planuję zrobić): byłoby to przydatne z perspektywy paleontologicznej, ponieważ oczywisty sygnał lądowy obecny nawet u największych płetwonogich silnie kontrastuje ze stanem w innych morskich grupach tetrapodów – myślę o plezjozaurach – gdzie takie cechy są nieobecne.
Zaangażowanie w lądowe zachowania rozrodcze przypuszczalnie wyjaśnia, dlaczego płetwonogie nigdy jeszcze nie stały się w pełni wodne (poza literaturą kryptozoologiczną; zob. Conway et al. 2013). Sugerowano również, że ich zachowania związane z wylinką ograniczają je w ten sam sposób.
Nurkować i wypływać na powierzchnię, ale głównie nurkować. Foki słoniowe są mistrzami nurkowania. Ale one nie tylko nurkują głęboko (do tej kwestii wrócimy w części 2), one również nurkują wielokrotnie i spędzają nadzwyczaj dużo czasu – aż około 88% czasu na morzu (Le Boeuf et al. 1996) – zanurzone. Wynurzają się tylko na 2-3 minuty przed ponownym zanurzeniem. W rzeczywistości foki słoniowe spędzają tak dużo czasu nurkując i tak mało czasu na powierzchni wody, że niektórzy badacze proponują (język wszczepiony w przyśrodkową ścianę jamy policzkowej), że mogą być lepiej postrzegane jako „surferzy” niż „nurkowie”.
Część z powodów spędzania tak mało czasu na powierzchni pochodzi od drapieżników: zarówno żarłacze białe, jak i wieloryby zabójcy atakują słoniowate foki, pędząc w górę spod osłony głębokiej, ciemnej wody. Wydaje się, że foki są najbardziej zagrożone drapieżnictwem podczas wynurzania się, a co za tym idzie, są wolniejsze przy wynurzaniu się niż przy schodzeniu, najwyraźniej zatrzymując się, aby rozejrzeć się podczas wykonywania tej czynności (Le Boeuf & Crocker 1996).
Rozmiar, olbrzymi i dziwaczny wygląd oraz krótki czas wynurzania się fok słoniowych oznacza, że spotkania z nimi na powierzchni morza z pewnością muszą być pamiętnymi wydarzeniami. Weźmy pod uwagę, że gigantyczny samiec mógł, wypływając na powierzchnię, mieć czubek głowy aż metr lub więcej nad powierzchnią wody, a teraz wyobraźmy sobie bycie w małej łodzi lub nawet pływanie, gdy takie stworzenie wyłania się w pobliżu.
Myślę teraz, że przynajmniej niektóre z obserwacji „kadborozaurów” dokonanych na północno-wschodnim Pacyfiku reprezentują spotkania z fokami słoniowymi (Naish 2017). Wyjaśnia to te opisy „wielbłądopodobnych” pysków, gigantycznych czarnych oczu i dziwnej pomarszczonej skóry, o których wspominają niektórzy świadkowie. Zastrzeżenie polega na tym, że pełna ekspozycja głowy i dużej części szyi jest najwyraźniej stosunkowo rzadka, ponieważ dołączone kamery pokazują, że foki wynurzają się w niemal pionowej pozie i zwykle odsłaniają tylko pysk i przednią część głowy (Le Boeuf & Crocker 1996).
A to nie wszystko. Więcej o fokach słoniowych w następnym artykule: o nurkowaniu, o żerowaniu, o ewolucji i skamielinach.
Poprzednie artykuły Tet Zoo o płetwonogich, zobacz…
- Lwy morskie naprawdę robią wrażenie
- Foka długoszyja, opisana 1751
- Anglia „robi Montauk” (głównie na foce szarej)
- Foka portowa zabija i zjada kaczkę
- Statystyki, foki i potwory morskie w literaturze technicznej
- Najbardziej niewygodna foka
- Płetwonogie wywodzące się z jednej linii rodowej, nie z dwóch (was: Seals, the Early Years)
Refs – –
Arnbom, T., Fedak, M. A. & Rothery, P. 1993. Offspring sex ratio in relation to female size in southern elephant seals, Mirounga leonina. Behavioral Ecology and Sociobiology 35, 373-378.
Carwardine, M. 1995. The Guinness Book of Animal Records. Guinness Publishing, Enfield, Middlesex.
Conway, J., Kosemen, C. M. & Naish, D. 2013. Cryptozoologicon Volume I. Irregular Books.
Le Boeuf, B. J. & Crocker, D. E. 1996. Diving behavior of elephant seals: implications for predator avoidance. In Klimley, A. P. & Ainley, D. G. (eds) Great White Sharks – the Biology of Carcharodon carcharias. Academic Press (London), pp. 193-205.
Le Boeuf, B. J., Morris, P. A., Blackwell, S. B., Crocker, D. E. & Costa, D. P. 1996. Diving behavior of juvenile northern elephant seals. Canadian Journal of Zoology 74, 1632-1644.
Lindenfors, P. & Tullberg, B. S. & Biuw, M. 2002. Phylogenetic analyses of sexual selection and sexual size dimorphism in pinnipeds. Behavior, Ecology and Sociobiology 52, 188-193.
Ling, J. K. & Bryden, M. M. 1992. Mirounga leonina. Mammalian Species 391, 1-8.
Naish, D. 2016. Hunting Monsters: Cryptozoology and the Reality Behind the Myths (Kryptozoologia i rzeczywistość za mitami). Arcturus, London.
Sanvito, S., Galimberti, F. & Miller, E. H. 2007a. Vocal signalling z samców południowych słoni fok jest uczciwy, ale nieprecyzyjny. Animal Behaviour 73, 287-299.
Sanvito, S., Galimberti, F. & Miller, E. H. 2007b. Having a big nose: structure, ontogeny, and function of the elephant seal proboscis. Canadian Journal of Zoology 85, 207-220.
Woodley, M. A., McCormick, C. A. & Naish, D. 2012. Response to Bousfield & LeBlond: Shooting pipefish in a barrel; or sauropterygian „mega-serpents” and Occam’s razor. Journal of Scientific Exploration 26, 151-154.
.