Co to znaczy powiedzieć, że ktoś jest dwujęzyczny?
Osoba dwujęzyczna to ktoś, kto mówi dwoma językami. Osoba, która mówi więcej niż dwoma językami jest nazywana „wielojęzyczną” (chociaż termin „dwujęzyczność” może być używany w obu sytuacjach). Wielojęzyczność nie jest niczym niezwykłym; w rzeczywistości jest to norma w większości społeczeństw świata. To jest możliwe dla osoby by znać i używać trzy, cztery, lub nawet więcej języków płynnie.
Jak ludzie stają się dwujęzyczni?
Ludzie mogą stać się dwujęzyczni albo przez nabycie dwóch języków w tym samym czasie w dzieciństwie, lub przez uczenie się drugiego języka jakiś czas po nabyciu ich pierwszego języka.
Wielu dwujęzycznych ludzi dorasta mówiąc dwoma językami. Często w Ameryce tacy ludzie są dziećmi imigrantów; te dzieci dorastają mówiąc językiem ojczystym swoich rodziców w ich domu dziecka, podczas gdy mówią po angielsku w szkole. Wiele osób dwujęzycznych nie jest jednak imigrantami; nierzadko osoby urodzone w USA mówią w szkole lub pracy po angielsku, a w domu w innym języku. Dzieci mogą również stać się dwujęzyczne, jeśli ich rodzice mówią do nich w więcej niż jednym języku, lub jeśli jakaś inna znacząca osoba w ich życiu (np. dziadek lub opiekun) mówi do nich stale w innym języku. Czasami dziecko dorasta w domu, w którym każde z rodziców mówi w innym języku; w takim przypadku dziecko może nauczyć się rozmawiać z każdym z rodziców w języku tego rodzica. Krótko mówiąc, małe dziecko, które od najmłodszych lat regularnie ma kontakt z dwoma językami, najprawdopodobniej stanie się płynnym rodzimym użytkownikiem obu języków. Dziecko dorastające w anglojęzycznym domu, które jest narażone na kontakt z hiszpańskim tylko poprzez hiszpańskojęzyczną telewizję, nie stanie się hiszpańsko-angielskim dwujęzyczniakiem, ale dziecko, z którym regularnie rozmawia się zarówno po angielsku, jak i po hiszpańsku, stanie się nim.
Jest również możliwe nauczenie się drugiego języka po wczesnym dzieciństwie, ale im jesteś starszy, tym trudniej jest nauczyć się mówić w nowym języku tak dobrze, jak rodzimy użytkownik. Wielu lingwistów uważa, że istnieje „okres krytyczny” (trwający mniej więcej od narodzin do okresu dojrzewania), podczas którego dziecko może z łatwością przyswoić każdy język, z którym ma regularny kontakt. Zgodnie z tym poglądem, struktura mózgu zmienia się w okresie dojrzewania, po którym nauka nowego języka staje się trudniejsza. Oznacza to, że o wiele łatwiej jest nauczyć się drugiego języka w dzieciństwie niż jako dorosły.
W niektórych krajach, prawie każdy jest dwujęzyczny lub wielojęzyczny. W niektórych częściach Indii, na przykład, małe dziecko zazwyczaj zna kilka języków. W wielu krajach europejskich, dzieci są zachęcane do nauki drugiego języka – zazwyczaj angielskiego. W rzeczywistości, USA jest dość niezwykłe wśród krajów świata w tym, że wielu z jego obywateli mówi tylko po angielsku, i rzadko są oni zachęcani do nabywania biegłości w jakimkolwiek innym języku.
Czy dziecku trudniej jest przyswoić dwa języki na raz?
Nie ma dowodów na to, że dziecku trudniej jest przyswoić dwa języki niż jednemu. Tak długo, jak ludzie regularnie rozmawiają z dzieckiem w obu językach, dziecko z łatwością przyswoi je oba. Dziecko nie musi być wyjątkowe lub mieć jakieś specjalne zdolności językowe, aby stać się dwujęzyczne; tak długo jak dziecko jest narażone na dwa języki przez całe wczesne dzieciństwo, on lub ona przyswoi je oba.
Niektórzy ludzie martwią się, że uczenie się więcej niż jednego języka jest złe dla dziecka, ale nic nie może być dalsze od prawdy. W rzeczywistości, istnieje wiele korzyści z poznania więcej niż jednego języka. Po pierwsze, wielu lingwistów uważa, że znajomość drugiego języka jest korzystna dla rozwoju poznawczego dziecka. Po drugie, jeśli dziecko pochodzi z rodziny, która niedawno wyemigrowała do Stanów Zjednoczonych, rodzina może mówić w domu w języku innym niż angielski i może nadal mieć silne więzi ze swoimi korzeniami etnicznymi. W tym przypadku, umiejętność posługiwania się językiem etnicznego dziedzictwa rodziny może być ważna dla poczucia tożsamości kulturowej dziecka. Nieumiejętność posługiwania się językiem rodziny może sprawić, że dziecko będzie się czuło jak outsider we własnej rodzinie; posługiwanie się językiem rodziny daje dziecku poczucie tożsamości i przynależności. Po trzecie, na coraz bardziej globalnym rynku, znajomość więcej niż jednego języka jest zaletą dla każdego – niezależnie od tego, czy czyjaś rodzina jest nowa w USA. I wreszcie, dla ludzi w każdym wieku i zawodzie, znajomość drugiego języka zachęca do międzykulturowej świadomości i zrozumienia.
Czy dwujęzyczność w Ameryce zagraża językowi angielskiemu?
Język angielski nie jest w niebezpieczeństwie zniknięcia w najbliższym czasie; jest mocno zakorzeniony zarówno w Ameryce jak i w krajach na całym świecie. W rzeczywistości, żaden język nigdy nie zajmował tak silnej pozycji w świecie jak angielski obecnie. Niektórzy ludzie martwią się, kiedy widzą hiszpański na billboardach i w automatach telefonicznych, ale w okolicy, w której jest wielu hiszpańskojęzycznych mieszkańców, jest bardzo rozsądne, aby informacje i instrukcje publiczne były drukowane zarówno po angielsku, jak i po hiszpańsku. To nie znaczy, że język angielski jest w niebezpieczeństwie.
Prawdą jest, że prawdopodobnie zawsze będą imigranci w Stanach Zjednoczonych, pochodzący z różnych krajów, którzy nie mówią po angielsku, ale których wnuki i prawnuki będą w końcu rodowitymi użytkownikami języka angielskiego. Powodem tego jest, ponownie, fakt, że dzieciom jest o wiele łatwiej nauczyć się innego języka niż dorosłym. Dorośli, którzy imigrują do Stanów Zjednoczonych, szczególnie w późniejszym okresie życia, mogą nigdy nie stać się naprawdę biegli w języku angielskim. Nie chodzi o to, że nie chcą mówić po angielsku; po prostu o wiele trudniej jest im się go dobrze nauczyć. Ich dzieci natomiast będą mogły z łatwością przyswoić sobie język angielski od swoich przyjaciół i otaczającego ich społeczeństwa. To drugie pokolenie imigrantów, dzieci dorosłych imigrantów, będzie prawdopodobnie dwujęzyczne, posługując się językiem rodziców w domu i angielskim w szkole i w anglojęzycznej społeczności. Kiedy dorastają i mają własne dzieci, te dzieci – trzecie pokolenie – będą najprawdopodobniej mówić tylko po angielsku, zarówno w domu ze swoimi dwujęzycznymi rodzicami, jak i w anglojęzycznej społeczności. Ten trzypokoleniowy schemat powtarza się od wielu lat, poprzez kolejne fale imigrantów. Wielu dzisiejszych dorosłych, którzy mówią tylko po angielsku, pamięta dziadków i pradziadków, którzy mówili bardzo słabo po angielsku, a zamiast tego posługiwali się głównie językiem polskim, włoskim, niemieckim lub szwedzkim – językiem kraju, w którym się wychowali. Podsumowując, dwujęzyczność nie jest zagrożeniem ani dla języka angielskiego, ani dla samych dwujęzycznych użytkowników. Wręcz przeciwnie, dwujęzyczność ma wiele zalet, zarówno dla jednostki, jak i dla społeczeństwa jako całości. Język angielski cieszy się ogromną dominacją w Stanach Zjednoczonych i na świecie. Ale jeśli historia jest jakąkolwiek wskazówką, zawsze będą ludzie w Stanach Zjednoczonych, którzy nie potrafią mówić po angielsku – i będą mieli wnuki, które to robią.
Dalsze informacje
Białystok, Ellen, i Kenji Hakuta. 1994. In Other Words: The Science and Psychology of Second Language Acquisition. New York: Basic Books.
Genesee, Fred. 1987. Learning through Two Languages: Studies of Immersion and Bilingual Education. Rowley, MA: Newbury House.
Hakuta, Kenji. i986. The Mirror of Language: The Debate on Bilingualism. New York: Basic Books.
Krashen, Stephen, R. Sarcella, and M. Long (eds.) 1982. Child-Adult Differences in Second Language Acquisition. Rowley, MA: Newbury House
Zentella, Ana Celia. 1997. Growing up Bilingual: Puerto Rican Children in New York.Malden, MA: Blackwell.
FAQ by: Betty Birner
Download this document as a pdf.
Interesuje Cię więcej na ten temat? Sprawdź Dwujęzyczność i więcej książek od LSA tutaj.