Saturn, szósta planeta od Słońca, jest jednym z najłatwiejszych do zidentyfikowania celów dla astronomów, głównie ze względu na jego duży i wyraźny system pierścieni. Pierścienie Saturna fascynują obserwatorów gwiazd od wieków, odkąd teleskopy zostały po raz pierwszy skierowane w stronę nieba.
Gdy Galileo Galilei po raz pierwszy obserwował Saturna w 1610 roku, myślał, że pierścienie są ogromnymi księżycami, po jednym umieszczonym po każdej stronie planety. W ciągu kilku lat obserwacji zauważył, że pierścienie zmieniały kształt, a nawet znikały, ponieważ zmieniały swoje nachylenie względem Ziemi.
Teraz wiemy, że Galileusz obserwował „przejście przez płaszczyznę pierścienia”. Równik Saturna jest nachylony w stosunku do jego orbity wokół Słońca o 27 stopni – podobnie do 23-stopniowego nachylenia Ziemi. Gdy Saturn okrąża Słońce, najpierw jedna, a potem druga półkula jest przechylona w stronę Słońca. Pochylenie powoduje powstawanie pór roku, podobnie jak na Ziemi, a kiedy Saturn osiąga równonoc, jego równik i płaszczyzna pierścieni znajdują się w bezpośredniej linii ze Słońcem. Światło słoneczne uderza w pierścienie krawędzią do góry, a cienka linia pierścieni jest trudna do wykrycia. Pierścienie są szerokie – 170 000 mil w poprzek (273 600 km) – ale tylko około 30 stóp (10 metrów) grubości.
W 1655 roku astronom Christaan Huygens zasugerował, że dziwne ciała były stałymi, pochylonymi pierścieniami, a w 1660 roku inny astronom zasugerował, że pierścienie składały się z małych satelitów, spostrzeżenie, które nie zostało potwierdzone przez prawie 200 lat.
W czasach współczesnych, Pioneer 11 przeszedł przez płaszczyznę pierścieni Saturna w 1979 roku. W latach 80-tych Voyager 1 i Voyager 2 prześwietliły system pierścieni planety.
W 2004 roku należąca do NASA misja Cassini-Huygens jako pierwsza weszła na orbitę wokół Saturna, dokonując szczegółowych obserwacji nie tylko planety, ale i jej systemu pierścieni.
Kompozycja i struktura
Pierścienie Saturna składają się z miliardów cząstek, od ziaren piasku po kawałki wielkości gór. Złożone głównie z lodu wodnego, pierścienie wciągają również skaliste meteoroidy, gdy podróżują przez przestrzeń.
Chociaż Saturn wydaje się otoczony przez pojedynczy, solidny pierścień, gdy patrzy na niego astronom amator, istnieje kilka podziałów. Pierścienie są nazwane alfabetycznie w kolejności ich odkrycia. Tak więc główne pierścienie to, od najdalszego od planety do najbliższego, A, B i C. Szczelina o szerokości 2920 mil (4700 kilometrów), znana jako Podział Cassiniego, oddziela pierścienie A i B.
Inne, słabsze pierścienie zostały odkryte wraz z poprawą technologii teleskopów. Voyager 1 wykrył najbardziej wewnętrzny pierścień D w 1980 roku. Pierścień F leży tuż za pierścieniem A, podczas gdy pierścienie G i E leżą jeszcze dalej.
Pierścienie same w sobie zawierają szereg szczelin i struktur. Niektóre z nich są tworzone przez wiele małych księżyców Saturna, podczas gdy inne nadal stanowią zagadkę dla astronomów.
Saturn nie jest jedyną planetą w Układzie Słonecznym posiadającą pierścienie – Jowisz, Uran i Neptun również zawierają słabe systemy pierścieni – ale z jego satelitami rozciągającymi się na trzy czwarte odległości Ziemia-Księżyc (175 000 mil lub 282 000 km), jest on zdecydowanie największy i najbardziej widoczny.
Teorie formacji
Istnieje wiele hipotez dotyczących tego, jak powstały pierścienie Saturna. Niektórzy naukowcy uważają, że przelatujące komety lub asteroidy zostały pochwycone przez grawitację planety i rozbite przed dotarciem do niej.
Inna możliwość jest taka, że pierścienie były niegdyś dużymi księżycami, które spiralnie wpadły na planetę. Saturn ma co najmniej 62 księżyce. Tylko jeden (Tytan) jest duży; reszta to małe ciała. Tylko 13 z księżyców jest większych niż 30 mil (50 km). Grawitacja tych księżyców wpływa na strukturę pierścieni Saturna, ale także daje wgląd w możliwe metody ich formowania. Jeśli lodowe warstwy zewnętrzne zostałyby usunięte, pozostawiając rdzeń, który zderzyłby się z Saturnem, rezultatem byłyby pierścienie zdominowane przez prawie czysty lód wodny.
Ostatnie wiadomości
.