Przed osądzeniem w środę szefa armii Serbów bośniackich Ratko Mladic, oto oś czasu 1990s konfliktów bałkańskich, które rozerwały byłą Jugosławię.
– Kłótnie po śmierci Tito –
Komunistyczna Jugosławia, która powstała krótko po zakończeniu II wojny światowej, składała się z sześciu republik: Słowenii, Chorwacji, Serbii, Bośni, Czarnogóry i Macedonii.
Po śmierci autokratycznego przywódcy Josipa Broz Tito w 1980 r. jugosłowiańska federacja znalazła się w kryzysie, z kłótniami między grupami etnicznymi i rosnącymi nastrojami nacjonalistycznymi.
Do czasu upadku muru berlińskiego w 1989 r. stosunki międzyetniczne w Jugosławii znalazły się w punkcie krytycznym. Pierwsze wielopartyjne wybory w republikach w 1990 roku wygrali głównie nacjonaliści.
Najlepiej prosperujące republiki, Słowenia i Chorwacja, zaczęły opowiadać się za większą decentralizacją jugosłowiańskiego rządu.
Ale największa republika, Serbia, kierowana przez Slobodana Milosevica, zjednoczyła Serbów z całej Jugosławii w dążeniu do scentralizowanej kontroli.
– Słowenia i Chorwacja ogłaszają niepodległość –
25 czerwca 1991 roku parlamenty Słowenii i Chorwacji ogłosiły niepodległość, co doprowadziło do rozmieszczenia kontrolowanej przez Belgrad armii jugosłowiańskiej (JNA) na dotkniętych granicach i lotniskach.
Po 10-dniowym konflikcie JNA wycofała się z jednorodnej etnicznie Słowenii.
W Chorwacji wojska serbskie stanęły po stronie rebeliantów serbskich, którzy sprzeciwiali się niepodległości, rozpoczynając czteroletnią wojnę.
Wschodnie miasto Vukovar zostało zrównane z ziemią podczas oblężenia przez siły jugosłowiańskie jesienią 1991 roku, a średniowieczne adriatyckie miasto Dubrownik zostało poważnie zniszczone.
– Bośniackie referendum –
W Bośni, najbardziej zróżnicowanej etnicznie i religijnie republice, zamieszkałej przez cztery miliony ludzi, muzułmanie i Chorwaci zorganizowali referendum niepodległościowe.
Postępowaniu temu ostro sprzeciwiali się wspierani przez Belgrad bośniaccy Serbowie, którzy stanowili ponad 30 procent ludności.
Podczas gdy Serbowie zbojkotowali głosowanie, 60 procent obywateli Bośni opowiedziało się za niepodległością.
– Wojna w Bośni –
W kwietniu 1992 roku wybuchła wojna między bośniackimi muzułmanami i Chorwatami, którzy stanęli po jednej stronie, a bośniackimi Serbami. Bośnia uzyskała międzynarodowe uznanie dzień później.
Pod przewodnictwem Radovana Karadżicia i z bronią w ręku JNA, Serbowie ogłosili, że terytoria pod ich kontrolą należą do podmiotu zwanego Republiką Serbską.
Krótko po tym, bośniaccy Chorwaci zwrócili się przeciwko muzułmanom z republiki.
– Oblężenie Sarajewa –
Oddziały Serbów bośniackich natychmiast rozpoczęły oblężenie stolicy Bośni i Hercegowiny Sarajewa, które trwało 44 miesiące.
350 000 mieszkańców miasta walczyło o podstawowe środki do życia, a co najmniej 10 000 zginęło w wyniku ostrzału serbskiego.
Do maja 1992 roku bośniaccy Serbowie kontrolowali dwie trzecie Bośni.
– Czystki etniczne –
W sierpniu pierwsze zdjęcia szkieletów więźniów w obozach obudziły świat do kampanii czystek etnicznych przeprowadzanych przez siły serbskie.
Oszacowano, że zgwałconych zostało 20 000 kobiet, głównie muzułmanek.
– Masakra w Srebrenicy –
W lipcu 1995 roku siły Serbów bośniackich zajęły chroniony przez ONZ „bezpieczny obszar” Srebrenicy we wschodniej Bośni i dokonały masakry do 8000 muzułmańskich mężczyzn i chłopców.
Określona przez dwa międzynarodowe trybunały jako ludobójstwo, masakra była najgorszym masowym zabójstwem w Europie od zakończenia II wojny światowej.
– Ataki lotnicze NATO, porozumienie z Dayton –
W sierpniu 1995 roku, po upadku Srebrenicy i zbombardowaniu targu w Sarajewie, w którym zginęło 41 osób, NATO rozpoczęło ataki lotnicze na pozycje Serbów bośniackich.
21 listopada 1995 roku, po trzech tygodniach rozmów w amerykańskim mieście Dayton w stanie Ohio, przywódcy Bośni, Chorwacji i Serbii zgodzili się na porozumienie pokojowe.
W grudniu 1995 roku siły pokojowe NATO zostały rozmieszczone w Bośni, która została podzielona na Federację Muzułmańsko-Chorwacką, obejmującą 51 procent terytorium, i podmiot serbski, Republikę Serbską.
– Konflikt w Kosowie –
W 1998 roku w południowej prowincji Serbii, Kosowie, wybuchła wojna pomiędzy etnicznymi albańskimi rebeliantami pragnącymi niepodległości a siłami zbrojnymi Serbii.
Walki zakończyły się w 1999 roku po 11-tygodniowej kampanii bombowej NATO, w czasie której zginęło około 13 000 osób, a setki tysięcy uciekło ze swoich domów.
Kosowo ogłosiło niepodległość w 2008 roku, czego Serbia odmawia uznania.
– Post scriptum prawne –
Międzynarodowy Trybunał Karny dla byłej Jugosławii, utworzony w 1993 roku, od zakończenia konfliktów kontynuuje ściganie osób odpowiedzialnych za zbrodnie wojenne.
Oskarżył 161 osób, skazał 83 i uniewinnił 19. Wśród skazanych jest przywódca wojenny Serbów bośniackich Karadżić, natomiast Miloszević zmarł w więzieniu przed osądzeniem.
Sąd ma zakończyć działalność 31 grudnia, a do rozpatrywania pozostałych apelacji i innych spraw powołano osobny trybunał.