Bana Jabri, MD, PhD, raakte voor het eerst geïnteresseerd in coeliakie tijdens haar coschap als kinderarts in Frankrijk. Zij verzorgde kinderen die leden aan ernstige darmontstekingen die niemand wist te behandelen. Jabri realiseerde zich dat haar klinische werk niet genoeg was.
Sinds die tijd is Jabri uitgegroeid tot een van ’s werelds meest vooraanstaande onderzoekers van coeliakie. Als universitair hoofddocent aan de afdelingen Geneeskunde, Pathologie en Kindergeneeskunde van het Medisch Centrum van de Universiteit van Chicago, leidt zij het onderzoeksteam van het Celiac Disease Center van de universiteit. Onder haar leiding bevindt het centrum zich op het kruispunt van buitengewone ontdekkingen in het blokkeren van de oorzaak van coeliakie. Coeliakie, dat wordt gekenmerkt door een abnormale reactie op gluten, beschadigt de dunne darm. Indien onbehandeld, kan dit leiden tot ernstige malabsorptie van voedingsstoffen en verhoogt het risico op het ontwikkelen van auto-immuunziekten en kanker. Jabri’s meest recente doorbraak, gepubliceerd in het maart 2011 nummer van Nature, brengt ons een stap dichter bij het vinden van een remedie.
Jabri en haar team hebben de kritieke rol ontdekt die interleukine 15 (IL-15) speelt in het immuunsysteem als het gaat om beslissingen die op cellulair niveau worden genomen. IL-15 fungeert als een noodvlag wanneer een cel in gevaar is. IL-15 is aanwezig in iedereen, maar het komt niet sterk tot expressie tenzij een individu vecht tegen bacteriën, virussen, stress of ontstekingen. Het menselijk lichaam heeft een “failsafe”-systeem ontwikkeld: het valt zo nodig de eigen cellen aan om een indringer te elimineren. Als het echter te ver gaat, gaat er weefsel verloren. IL-15 geeft aan dat dit gebeurt.
Jabri’s baanbrekende studie toont aan dat IL-15 niet alleen dient om het leger in te zetten dat binnenvalt in noodlijdend weefsel, het beïnvloedt ook hoe immuuncellen differentiëren, d.w.z. welke soorten soldaten ze worden in de strijd tegen ontstekingen. Als we in staat zijn om IL-15 bij mensen te blokkeren (zoals Jabri en zijn team in staat waren om te doen in hun muis-model studie), ligt ziektepreventie voor risicopatiënten in het verschiet.
Naast coeliakie, wat Jabri’s studie zo belangrijk maakt, is de implicatie die het heeft voor andere auto-immuunziekten zoals Type 1 diabetes of reumatoïde artritis. Volgens Jabri zijn muisstudies belangrijk, maar als ze geïsoleerd worden uitgevoerd, zijn ze niet nuttig. Studies bij mensen zijn nodig om te bepalen hoe een ziekte zich bij mensen ontwikkelt. Genetische studies wijzen de genetische oorsprong van een ziekte aan, maar niet waarom of hoe de genen belangrijk zijn. Jabri legt uit: “Coeliakie is de ziekte die onderzoekers bij mensen kunnen bestuderen omdat we het weefsel kunnen verkrijgen in de aanwezigheid en afwezigheid van gluten, we de genetische achtergrond van de bestudeerde personen kennen, en we mechanistische studies kunnen doen op geïmmortaliseerde en primaire immuuncellen. Ontdekkingen op het gebied van coeliakie kunnen de sleutel vormen tot andere auto-immuunziekten.”
Zoals zij tijdens haar stage leerde, moeten klinische behandeling en onderzoek worden geïntegreerd. Vandaag heeft Jabri dat concept uitgebreid in het Celiac Disease Center van de universiteit. Het is het eerste centrum in zijn soort in de Verenigde Staten waar je op één plaats onderzoekers vindt die coeliakie bij muizen en bij mensen bestuderen, pediatrische en volwassen patiënten behandelen, en toekomstige artsen opleiden. Deze kritische kruispunten – de mogelijkheid om nieuwe therapeutische strategieën in muizen te testen en tegelijkertijd met volwassen en kinderpatiënten te werken – maken ontdekkingen op het niveau van Jabri’s mogelijk.