De kracht van uw boosheid is verbonden met de bron van uw boosheid

Bron: Anna Kovalchuk/

Velen van ons gaan ervan uit dat wat in ons verleden ligt, voorbij is. Maar klinisch onderzoek maakt al tientallen jaren pijnlijk duidelijk dat wat we niet met succes hebben verwerkt – niet zozeer in de werkelijkheid als wel in ons hoofd – ons gedrag voor onbepaalde tijd kan blijven beïnvloeden. En veel te vaak, op negatieve, zelfvernietigende manieren.

Echt, hoe kan iemand eraan twijfelen dat de manier waarop ze denken en handelen, in welke mate dan ook, wordt bepaald door hun geschiedenis. Of, meer specifiek, hoe ze kwamen (terecht of onterecht) om dit verleden te interpreteren als met betrekking tot het houden van zichzelf veilig, of het ontsnappen aan ondraaglijke gevoelens van kwetsbaarheid.

Zoals besproken in een verscheidenheid van berichten die ik heb geschreven voor Psychology Today, de oer-emotie van woede is een van uw meest krachtige verdedigingsmechanismen. In plaats van jezelf de schuld te geven van wat je gekwetst, bang of woedend heeft gemaakt – en je daardoor hulpeloos, schuldig of beschaamd te voelen – kun je door je woede te gebruiken alle knagende zelfverwijten of persoonlijke verantwoordelijkheid op anderen projecteren. En zolang je je niet echt bewust bent, of kritisch bent, van dit psychologische bedrog, biedt je zo handige “schuldoverdracht” je een geruststellend gevoel van gerechtigheid, of morele superioriteit.

Dus, zelfs als de emotie van woede aanzienlijke fysiologische stress teweegbrengt, vermindert het je psychologische leed. Want als je boos wordt, scheidt je adrenaline af, die je biochemisch gezien alleen maar sterker kan laten voelen. Ongetwijfeld is deze energietoename een soort pseudo-empowerment, maar wanneer je “in gebreke blijft” bij deze vurige emotie voel je je niettemin gesterkt. Bovendien, en paradoxaal genoeg, wanneer je reageert op elke gevoelde provocatie met woede, neurochemisch ben je jezelf ook aan het klaarstomen voor zelf-oplossing. Het is zoiets als het uitschreeuwen van het scheldwoord van je keuze, onmiddellijk nadat je de spijker mist waar je op mikte en in plaats daarvan met je wijsvinger hamert – dat wil zeggen dat wanneer je boos wordt, je niet alleen adrenaline produceert, maar ook nor-adrenaline, dat kalmerende eigenschappen heeft.

Maar uiteindelijk is je woede veel meer je vijand dan je vriend. Zoals verschillende schrijvers hebben opgemerkt, schaadt het niet alleen je relaties, zowel professioneel als persoonlijk, maar ook je gevoel van eigenwaarde. En het is ook herhaaldelijk aangetoond dat het je gezondheid schaadt en je leven verkort (bv. zie Redford Williams, Anger Kills, 1993). Het is dus essentieel om alles te leren wat je kunt over waar het vandaan komt buiten elke onmiddellijke provocatie, evenals hoe je het kunt matigen.

Deze post gaat vooral over het bereiken van een beter begrip van de bron van je woede. En als de mensen om je heen zien je woede als onevenredig aan de huidige omstandigheden, moet je om te onderzoeken of de hier-en-nu situatie ontsteken je misschien onbewust op te rakelen er-en-dan ups nooit gelegd te rusten.

Dus wat is essentieel om te erkennen is dat, hoe onbedoeld, kunt u meedragen naar voren een aanzienlijke hoeveelheid van niet-gecorrigeerde woede uit het verleden. Je zou dit je “woede basislijn” kunnen noemen. (En het is zeker niet nul, want bijna iedereen koestert wel wat onuitgewerkte woede uit de kindertijd). Als je in feite gewend bent aan dit niveau van woede, ben je je er misschien niet eens van bewust dat het bestaat – voordat je, dat wil zeggen, feedback begint te krijgen van anderen over hoe het hen beïnvloedt. Het is vergelijkbaar met een massagetherapeut die je vertelt waar je fysiek spanning vasthoudt, en omdat dat deel van je lichaam routinematig zo aanvoelt, kun je niet echt begrijpen waar de therapeut het over heeft totdat dit gebied van spanning is verlicht en je merkt hoe je lichaam anders aanvoelt – losser, meer ontspannen en comfortabeler.

• Wat is boosheid?
• Vind een therapeut om van woede te genezen

Komt uit een onderdrukt gezin

Zo, stel dat je bent opgegroeid in een emotioneel onderdrukt huishouden. Je hebt waarschijnlijk al vroeg geleerd dat elke uiting van woede werd afgekeurd, zo niet afgestraft. Je werd je ervan bewust dat wanneer je allerlei obstakels en frustraties ervoer, het gewoon niet veilig was om je ergernis te uiten. Toch is het cruciaal om te begrijpen dat het vasthouden van woede niet betekent dat het na verloop van tijd gewoon verdampt. Nee, zoals Candace Pert benadrukt in haar baanbrekende werk, The Molecules of Emotion (1997), onuitgesproken emoties blijven in je (sluimeren als het ware) in de vorm van neuropeptiden. En, hoe onbewust ook van jouw kant, ze kunnen opnieuw worden gewekt door alles in je leven dat de jongere jij herinnert aan specifieke incidenten of tijdsperioden waarin je je verplicht voelde om die emotie in je te “bedwingen”.

Maar wanneer je ouder bent en je veiliger voelt over het naar buiten laten van deze woede dan je eerder was, zal er een enorme interne druk zijn om dit te doen. En wat dit betekent is dat welke woede je nu ook uit, deze zal worden overdreven in de mate dat toegevoegd aan je huidige irritatie die oude neuropeptiden zijn die nu naar de oppervlakte borrelen. Eerder was je boosheid minder dwingend dan bijvoorbeeld je angst, dus werd het naar beneden gedrukt onder die meer dominante emotie. Als je je nu echter relatief veilig voelt in je relatie met degenen die je op dit moment frustreren, is het veel minder waarschijnlijk dat die eerdere angst je ervan weerhoudt je woede te laten opborrelen.

Dus, totdat je een geschikte manier vindt om voor eens en voor altijd die onderdrukte – of zelfs onderdrukte – woede uit het verleden te lozen, kan die uitbreken, als een woest dier dat vrij is om alles aan te vallen wat het als bedreigend ervaart. En daarom, ook al vinden anderen je uiting van woede buitensporig of beledigend, zal die toch precies in verhouding staan tot wat je nu provoceert plus wat je in het verleden ook provoceerde (maar wat je jezelf toen niet durfde toe te staan te uiten).

That’s why, although in the moment the level of your anger will feel warranted, there’s virtually no way that the people you “target” with it will experience your outburst as commensurate with anything they said or did. Integendeel, de slachtoffers van je verbale (hopelijk geen fysieke) aanval zullen je agressie zien als ongerechtvaardigd, overdreven en (waarschijnlijk) nodeloos wreed. En deze betreurenswaardige omstandigheid verklaart waarom woede, die in het verleden is ontstaan maar nooit is geventileerd naar de oorspronkelijke uitlokkers, zo schadelijk kan zijn voor je volwassen relaties – in het bijzonder met je familie, die zich als brandpunt van je frustraties misschien veel veiliger voelt dan je familie van herkomst ooit deed.

Komt uit een emotioneel ongebonden gezin

Het is ook mogelijk dat u bent opgegroeid in een gezin waar “laat-het-allemaal-uit” woede de norm was. Uw familie kan ongewoon twistziek zijn geweest, ruziënd over bijna alles. Het was gewoon de manier waarop ze “zaken deden” met elkaar. En misschien waren er daarna wel of geen wrok. Toch kan deze woede-permissieve sfeer beperkt zijn gebleven tot je ouders, en het “voorrecht” om je woede met zo’n overgave te uiten werd niet naar jou uitgebreid.

Daarnaast werd je, als je niet voldeed aan wat een oneerlijke dubbele standaard leek, regelmatig berispt, de les gelezen, of gestraft. In dit (tegenovergestelde) soort gezin werd ook je woede opgewekt, maar die moest noodzakelijkerwijs worden getemperd. En dat betekent meestal dat als je eenmaal volwassen bent en je boos voelt, je nog steeds gelooft dat je net zoveel recht hebt om stoom af te blazen als ieder ander. Dus je huidige uitingen van woede komen bovenop de woede die je eerder verplicht voelde te onderdrukken.

Ironisch genoeg kunnen totaal verschillende familie-achtergronden dezelfde ongelukkige, woede-onderdrukkende resultaten opleveren.

Komt uit een te toegeeflijke familie

Een laatste scenario is er een waarin je opgroeide en je zo ongeveer net zoveel woede mocht uiten als je zelf wilde. Misschien bent u opgevoed door ouders die geloofden dat “jongens nu eenmaal jongens zijn”, of zagen zij uw boosheid als een teken van mannelijke kracht (want zij wilden niet dat hun zoon een “watje” zou worden), en werd uw boosheid – als reactie op elke vorm van directe frustratie – alleen maar versterkt doordat uw verzorgers er niet negatief op reageerden. Als gevolg daarvan ontwikkelde u een zeer kort lontje en maakte u er onbewust een gewoonte van om anderen te intimideren die u eigenlijk niet wilde beledigen. Dit patroon is kenmerkend voor veel mannen die hun woede slechts in zoverre “bezitten” dat ze beweren: “Hé, zo ben ik nu eenmaal! En je bent toch te gevoelig!”

Maar hoewel deze rationalisering de woede van deze mensen kan verklaren – althans zoals zij het liever zien – kan hun woede nog steeds niet worden geaccepteerd als iets dat inherent is aan hen. Dus ze moeten er niet alleen verantwoordelijkheid voor nemen, maar met voldoende motivatie – en misschien ook wat professionele hulp – zijn ze heel goed in staat om er overheen te komen. Want het is niet in de eerste plaats hun biologie die het probleem veroorzaakt, maar hun biografie. En in contact komen met de bron van zo’n negatieve programmering is waarschijnlijk de eerste stap in het transformeren ervan.

Jezelf bevrijden van disfunctionele programmering

Dus wat kun je van dit alles meenemen? Simpelweg dat hoeveel woede er uit je komt in situaties die je irritant of beledigend vindt, evenredig zal zijn aan ofwel (1) hoeveel woede je oorspronkelijk binnenhield toen je je gedwongen voelde de uiting ervan te smoren, ofwel (2) hoeveel woede voor jou comfortabel werd om te uiten omdat je verzorgers weinig deden om het te ontmoedigen. En dat is waarom, wanneer anderen je bekritiseren voor buitensporige woede, het van vitaal belang is om te overwegen of die woede voortkomt uit veel oudere woede die moet worden geconfronteerd en, eindelijk, overwonnen.

Als een verdere complicerende factor moet worden opgemerkt dat voordat een individu daadwerkelijk ontploft, alle niet geuite frustraties in het meer algemene heden – laten we zeggen, van een paar minuten geleden tot een paar dagen geleden, en of het nu gaat om het huidige woede doelwit of iemand anders – waarschijnlijk ook de uitbarsting van die persoon zullen accentueren. Dat is een van de redenen waarom het in het algemeen geen goed idee is om je emoties in te houden.

Gezien mijn eigen klinische ervaring in de afgelopen 30+ jaar met het behandelen van mensen met levensontwrichtende woedeproblemen, ben ik tot de conclusie gekomen dat degenen met de meest ernstige problemen met de emotie degenen zijn die, gezien de bredere context van hun opvoeding, meestal het meest hebben om boos over te zijn. Dat wil zeggen, ze zijn opgegroeid in duidelijk disfunctionele gezinnen met ouders die zeer tekortschieten in het vervullen van hun fundamentele wensen en behoeften. Zij ervaren een dergelijke behandeling als onrechtvaardig, maar leren dat het confronteren van hun verzorgers met deze vermeende onrechtvaardigheid de zaken alleen maar erger maakt, waardoor zij verplicht waren al hun opgekropte woede in zich op te slaan. Als gevolg daarvan dragen ze als volwassenen nog steeds (als een pijnlijke persoonlijke last) een grote hoeveelheid woede met zich mee die ze nooit de kans hebben gehad te ontladen.

In dergelijke situaties werkt het leren van relatief eenvoudige woedebeheersingstechnieken niet al te best. Want het probleem gaat veel dieper dan het onder de knie krijgen van een set vaardigheden die je woede op afstand kan houden. Want daarmee bereik je niet veel meer dan dat je je woede op een afstand houdt – precies wat je (pseudo-)oplossing in de eerste plaats was. Deze ondergedompelde woede moet naar boven worden gehaald en een stem krijgen. En ze verdient het zeker om gehonoreerd te worden voor haar gevoelde legitimiteit.

Dus wat veel effectiever zal zijn in het “afmaken” van je woede uit het verleden zal zijn om het, eindelijk, toe te staan om bevestigd, bekrachtigd en losgelaten te worden op een veilige, gecontroleerde manier. Je staat het toe – zoals je eerder niet kon – om het te uiten (in je “geestesoog”, als het ware) aan degenen die er oorspronkelijk de bron van waren. Op die manier zul je in staat zijn er vrede mee te sluiten en het los te laten. Anders leer je alleen maar hoe je, eindeloos, een ontevreden emotie kunt opkroppen die er nog steeds naar verlangt om eruit gelaten te worden.

Technieken om met woede uit het verleden om te gaan worden in andere berichten van mij besproken (zie Opmerking hieronder). Toch kan in veel gevallen professionele hulp nodig zijn voor de oplossing die je zoekt. Want het kan zijn dat je onbewuste hindernissen opwerpt in de confrontatie met wat er nog steeds in je sluimert of woedt, en daarom heb je een intuïtieve, inzichtelijke therapeut nodig (bij voorkeur een die IFS of EMDR beoefent) om je te helpen identificeren, en door te werken, wat je zo lang verplicht hebt gevoeld te verbergen.

Hier zijn slechts een paar eerdere berichten van mij die zelfhulpmethoden bespreken voor het aanpakken van aanhoudende woedeproblemen:

• Het interne schuldspel: hoe je in oorlog bent met jezelf
• De kracht om kwetsbaar te zijn (deel 1 van 3)
• Woede: Wanneer volwassenen zich gedragen als kinderen – en waarom”, “Laat je woede niet ‘rijpen’ tot bitterheid”
• Een krachtig twee-stappen-proces om van ongewenste woede af te komen