Hyperurikemie – Hoge urinezuurspiegels en jicht

Een hoge concentratie urinezuur in het bloed, hyperurikemie genoemd, kan gepaard gaan met jicht, maar ook met andere medische aandoeningen, zoals hoge bloeddruk. Veel gezondheidsdeskundigen bevelen de behandeling van hyperurikemie aan door middel van dieet, veranderingen in levensstijl, en/of medicatie.

Op deze pagina wordt uitgelegd wat urinezuur is, hoe hyperurikemie ontstaat, hoe het samenhangt met jicht en andere ziekten, en hoe het urinezuurgehalte in het bloed kan worden verlaagd.

Uroenzuur

Het lichaam produceert urinezuur wanneer het purines afbreekt. Purines zijn organische stoffen die van nature voorkomen in de cellen van de mens, maar ook in voedsel. Nadat het lichaam purines heeft afgebroken, komt er urinezuur in de bloedbaan.

Zuur is niet per definitie slecht – in bepaalde delen van het lichaam kan het zelfs als antioxidant fungeren.1,2 Het meeste urinezuur wordt door de nieren verwerkt en in de urine uitgescheiden. Een deel wordt via de ontlasting uitgescheiden.

Hoe Hyperurikemie zich ontwikkelt

Het is normaal om een laag urinezuurgehalte in de bloedbaan te hebben. De urinezuurspiegel kan te hoog worden wanneer een of meer van de volgende situaties zich voordoen:

• De nieren zijn niet in staat om urinezuur adequaat te filteren en uit de bloedbaan te spoelen
• Een persoon eet voedingsmiddelen en dranken die veel purines bevatten
• Het lichaam produceert te veel urinezuur

Wanneer het lichaam te veel urinezuur produceert, is er meestal een genetische oorzaak.

Hyperurikemie en jicht

Wanneer hyperurikemie optreedt, kan het teveel aan urinezuur zich afzetten in de gewrichten, waar het urinezuurkristallen kan vormen, ook wel uraatkristallen genoemd. Deze kristallen kunnen gewrichtsirritatie veroorzaken en een reactie van het immuunsysteem uitlokken die gewrichtsontsteking veroorzaakt. De resulterende gewrichtspijn, zwelling, roodheid en warmte worden een jichtaanval of flare genoemd.

De meeste mensen die hyperurikemie hebben, hebben geen jicht. In feite:

• Deskundigen schatten dat meer dan 21% van de algemene bevolking hyperurikemie heeft, terwijl slechts 4% jicht heeft.3
• Het is mogelijk om hyperurikemie en urinezuurkristallen in de gewrichten te hebben, maar geen van de ontstekingsverschijnselen van jicht te ervaren.

Deze feiten suggereren dat hyperurikemie slechts één factor kan zijn die bijdraagt aan de ontwikkeling van jicht.4 Onderzoekers onderzoeken waarom sommige mensen met hyperurikemie jicht ontwikkelen en anderen niet.

Lees meer: Alles over jicht – symptomen, diagnose, behandeling

Hyperurikemie leidt niet tot pseudogout

In tegenstelling tot jicht wordt pseudogout niet geassocieerd met hyperurikemie. Pseudogout wordt veroorzaakt door calciumfosfaatkristallen en geeft symptomen die lijken op die van jicht.

Lees meer: Alles over Pseudogout – Symptomen, diagnose, behandeling

Hyperurikemie en andere medische aandoeningen

Mensen die hyperurikemie hebben – of dit nu symptomatisch of asymptomatisch is – hebben meer kans op andere medische problemen. Het is onduidelijk of hyperurikemie bijdraagt aan de ontwikkeling of verergering van deze ziekten.

Voorwaarden geassocieerd met hyperurikemie omvatten, maar zijn niet beperkt tot:

Chronische nierziekte

Wanneer zich urinezuurkristallen vormen, kunnen deze zich in de nier verzamelen en nierstenen veroorzaken. (Er zijn verschillende soorten nierstenen; urinezuurstenen zijn slechts één soort). Deskundigen schatten dat van de mensen die jicht hebben, bijna 14% aangeeft nierstenen te hebben gehad.5

Hypertensie (hoge bloeddruk)

Hoge urinezuurspiegels worden in verband gebracht met hoge bloeddruk. Er zijn beperkte aanwijzingen dat behandeling van hyperurikemie de ontwikkeling van hypertensie kan voorkomen of uitstellen.4

Sommige bloeddrukmedicijnen kunnen de urinezuurspiegels in het bloed verhogen.

Cardiale aandoeningen

Coronaire hartziekte en congestief hartfalen worden beide in verband gebracht met hyperurikemie. Uit één studie bleek dat ongeveer de helft van de patiënten die in het ziekenhuis werden opgenomen of aan hartfalen overleden, ook hyperurikemie hadden.6

Sommige onderzoekers theoretiseren dat een enzym dat urinezuur produceert – niet het urinezuur zelf – geassocieerd is met coronaire hartziekte.4

Diabetes type 2

Asymptomatische hyperurikemie wordt geassocieerd met diabetes type 2. Sommige onderzoekers theoretiseren dat urinezuurniveaus van invloed kunnen zijn op de werking van de alvleesklier en de insulineresistentie kunnen verergeren.4

Meer onderzoek is nodig om het verband tussen bovenstaande medische aandoeningen en hyperurikemie te begrijpen.

Diagnosticeren van hyperurikemie

Het is mogelijk om de hoeveelheid urinezuur in het bloed en de urine te meten. Voor de diagnose wordt meestal een bloedmonster genomen, en de meting wordt vaak uitgedrukt in milligram urinezuur per deciliter bloed (mg/dL). Een diagnose van hyperurikemie wordt overwogen bij7,8:

• Mannen die meer dan 7,0 mg/dL hebben
• Vrouwen die meer dan 6,0 mg/dL hebben

Het is belangrijk op te merken dat urinezuurniveaus in het bloed van nature fluctueren, en wat als “normaal” wordt beschouwd, kan variëren afhankelijk van het laboratorium dat de analyse uitvoert.

Geen routinetest

In tegenstelling tot laboratoriumtests voor het tellen van bloedcellen en cholesterol, wordt een laboratoriumtest om de urinezuurconcentratie te meten in Noord-Amerika en Europa niet als routine beschouwd.4 Een arts zal deze test doorgaans alleen bestellen als hij een reden heeft-bijvoorbeeld als hij vermoedt dat een patiënt jicht heeft of een risico daarop loopt.

Asymptomatische hyperurikemie

Tekenen en symptomen van hyperurikemie worden doorgaans geassocieerd met uraatkristallen die worden aangetroffen in de gewrichten, pezen of nieren.2 Van mensen die abnormaal hoge urinezuurspiegels hebben en geen symptomen of tekenen van uraatafzetting, wordt gezegd dat ze asymptomatische hyperurikemie hebben.9

Behandeling van hyperurikemie

Hoe hyperurikemie wel of niet moet worden behandeld – en hoe het moet worden behandeld – hangt doorgaans af van de vraag of het symptomen veroorzaakt.

• Als hyperurikemie jichtaanvallen uitlokt, wordt medische behandeling aanbevolen.
  • Onmiddellijke behandeling om het urinezuurgehalte te verlagen, kan de symptomen van een aanhoudende jichtaanval verlichten.
  • Reguliere medicatie en bepaalde veranderingen in de levensstijl kunnen het urinezuurgehalte in het lichaam verlagen, waardoor het risico op toekomstige jichtaanvallen wordt verminderd.
• Als hyperurikemie geen tekenen of symptomen veroorzaakt (asymptomatische hyperurikemie), zijn de aanbevelingen voor behandeling minder duidelijk.
  • Het gebruik van urinezuurverlagende medicijnen om asymptomatische hyperurikemie te behandelen kan een positief effect hebben op de gezondheid, maar dit idee is omstreden.4 Langdurig gebruik van deze medicijnen brengt mogelijke bijwerkingen en gezondheidsrisico’s met zich mee.9
  • Hoewel het gebruik van medicatie controversieel is, zijn veel artsen het erover eens dat zelfs asymptomatische hyperurikemie een teken is dat veranderingen in levensstijl moeten worden doorgevoerd.

Lees meer over jichtbehandeling

Lifestyleveranderingen die hyperurikemie kunnen verlagen, omvatten:

• Het eten van een compleet voedzaam, plantaardig dieet dat laag is in purines.
• Het verliezen van overgewicht door dieet en lichaamsbeweging kan helpen het urinezuurgehalte in het bloed te verlagen.10
• Regelmatige lichaamsbeweging krijgen en een zittende levensstijl vermijden. Onderzoek suggereert dat het doen van deze twee dingen – onafhankelijk van gewichtsverlies – het risico op hyperurikemie kan verminderen.11,12

Mensen die geïnteresseerd zijn in het behandelen van hyperurikemie via een dieet wordt geadviseerd om meer te weten te komen over purines, die worden aangetroffen in voedingsmiddelen en dranken. Experts schatten dat een purinearm dieet het urinezuurgehalte tot 15% kan verlagen.9

Zie Gout Prevention Diet

.