Wat betekent het om te zeggen dat iemand tweetalig is?
Een tweetalig persoon is iemand die twee talen spreekt. Iemand die meer dan twee talen spreekt, wordt ‘meertalig’ genoemd (hoewel de term ’tweetaligheid’ voor beide situaties kan worden gebruikt). Meertaligheid is niet ongebruikelijk; het is zelfs de norm in de meeste samenlevingen ter wereld. Het is mogelijk dat iemand drie, vier of zelfs meer talen kent en vloeiend gebruikt.
Hoe worden mensen tweetalig?
Mensen kunnen tweetalig worden door in hun jeugd twee talen tegelijk te leren of door een tweede taal te leren ergens nadat ze hun eerste taal hebben geleerd.
Veel tweetalige mensen groeien op met twee talen. In Amerika zijn dergelijke mensen vaak kinderen van immigranten; deze kinderen groeien op met het spreken van de moedertaal van hun ouders in hun ouderlijk huis, terwijl zij op school Engels spreken. Veel tweetaligen zijn echter geen immigranten; het is niet ongewoon dat mensen die in de VS zijn geboren, op school of op het werk Engels spreken en thuis een andere taal. Kinderen kunnen ook tweetalig worden als hun ouders meer dan een taal met hen spreken, of als een andere belangrijke persoon in hun leven (zoals een grootouder of verzorger) consequent in een andere taal met hen spreekt. Soms groeit een kind op in een gezin waarin elke ouder een andere taal spreekt; in dat geval kan het kind leren om met elke ouder in de taal van die ouder te spreken. Kortom, een jong kind dat van jongs af aan regelmatig aan twee talen wordt blootgesteld, zal waarschijnlijk vloeiend beide talen leren spreken. De blootstelling moet interactie inhouden; een kind dat opgroeit in een Engelssprekend gezin en alleen via Spaanstalige televisie aan het Spaans wordt blootgesteld, zal geen Spaans-Engelse tweetalige worden, maar een kind dat regelmatig zowel in het Engels als in het Spaans wordt toegesproken wel.
Het is ook mogelijk om ergens na de vroege kindertijd een tweede taal te leren, maar hoe ouder je wordt, hoe moeilijker het is om een nieuwe taal net zo goed te leren spreken als een moedertaalspreker. Veel taalkundigen geloven dat er een ‘kritieke periode’ is (die ruwweg duurt van de geboorte tot de puberteit) waarin een kind gemakkelijk elke taal kan verwerven waaraan het regelmatig wordt blootgesteld. Volgens deze opvatting verandert de structuur van de hersenen in de puberteit, en wordt het daarna moeilijker om een nieuwe taal te leren. Dit betekent dat het veel gemakkelijker is om tijdens de kinderjaren een tweede taal te leren dan als volwassene.
In sommige landen is bijna iedereen twee- of meertalig. In delen van India, bijvoorbeeld, kent een klein kind gewoonlijk verscheidene talen. In veel Europese landen worden kinderen aangemoedigd om een tweede taal te leren – meestal Engels. In feite is de VS vrij ongewoon onder de landen van de wereld in die zin dat veel van zijn burgers alleen Engels spreken, en ze worden zelden aangemoedigd om vloeiend te worden in een andere taal.
Is het moeilijker voor een kind om twee talen tegelijk te verwerven?
Er is geen bewijs dat het moeilijker is voor een kind om twee talen te verwerven dan het is voor het kind om één taal te verwerven. Zolang er regelmatig in beide talen met het kind wordt gesproken, zal het kind beide talen gemakkelijk leren. Een kind hoeft niet uitzonderlijk te zijn of een speciale taalvaardigheid te hebben om tweetalig te worden; zolang het kind gedurende de vroege kinderjaren aan twee talen wordt blootgesteld, zal het ze allebei verwerven.
Sommige mensen maken zich zorgen dat het leren van meer dan één taal slecht is voor een kind, maar niets is minder waar. In feite zijn er een heleboel voordelen aan het kennen van meer dan een taal. Ten eerste zijn veel taalkundigen van mening dat het kennen van een tweede taal de cognitieve ontwikkeling van een kind ten goede komt. Ten tweede, als het kind uit een familie komt die pas naar de VS is geëmigreerd, spreekt de familie thuis misschien een andere taal dan Engels en hebben ze misschien nog sterke banden met hun etnische wortels. In dit geval kan het voor het gevoel van culturele identiteit van het kind belangrijk zijn om de taal van het etnische erfgoed van het gezin te spreken. Als een kind de taal van het gezin niet spreekt, kan het zich binnen zijn of haar eigen gezin een buitenstaander voelen; de taal van het gezin spreken geeft het kind een gevoel van identiteit en van erbij horen. Ten derde, op een steeds meer globale markt is het voor iedereen een voordeel om meer dan één taal te kennen – ongeacht of iemands familie nieuw is in de VS. En ten slotte, voor mensen van elke leeftijd of beroep, bevordert het kennen van een tweede taal het intercultureel bewustzijn en begrip.
Bedreigt tweetaligheid in Amerika de Engelse taal?
Engels loopt niet het gevaar snel te verdwijnen; het is stevig verankerd zowel in Amerika als in landen over de hele wereld. In feite heeft geen taal ooit zo’n sterke positie in de wereld ingenomen als het Engels vandaag de dag doet. Sommige mensen maken zich zorgen als ze Spaans zien op reclameborden en telefooncellen, maar in een buurt met een hoog Spaanstalig publiek is het volkomen logisch dat openbare informatie en instructies zowel in het Engels als in het Spaans worden afgedrukt. Dit betekent niet dat de Engelse taal in gevaar is.
De waarheid is dat er waarschijnlijk altijd immigranten in de V.S. zullen zijn, afkomstig uit een grote verscheidenheid van landen, die geen Engels kunnen spreken maar wier kleinkinderen en achterkleinkinderen uiteindelijk moedertaalsprekers van het Engels zullen zijn. De reden hiervoor is, nogmaals, het feit dat het voor kinderen veel gemakkelijker is een andere taal te leren dan voor volwassenen. Volwassenen die naar de VS emigreren, vooral op latere leeftijd, zullen misschien nooit echt vloeiend Engels leren spreken. Het is niet dat zij geen Engels willen spreken; het is gewoon veel moeilijker voor hen om het goed te leren. Hun kinderen daarentegen zullen het Engels gemakkelijk oppikken van hun vrienden en de maatschappij rondom hen. Deze immigranten van de tweede generatie, de kinderen van de volwassen immigranten, zijn waarschijnlijk tweetalig, spreken thuis de taal van hun ouders en Engels op school en in de Engelssprekende gemeenschap. Wanneer zij opgroeien en zelf kinderen krijgen, zullen die kinderen – de derde generatie – hoogstwaarschijnlijk alleen Engels spreken, zowel thuis met hun tweetalige ouders als in de Engelstalige gemeenschap. Dit patroon van drie generaties herhaalt zich al vele jaren, door de ene immigrantengolf na de andere. Veel volwassenen die nu alleen Engels spreken, kunnen zich grootouders en overgrootouders herinneren die heel weinig Engels spraken en in plaats daarvan vooral Pools, Italiaans, Duits of Zweeds – de taal van het land waarin zij opgroeiden – spraken. Kortom, tweetaligheid is geen gevaar voor de Engelse taal of voor de tweetaligen zelf. Integendeel, tweetaligheid heeft vele voordelen, zowel voor het individu als voor de samenleving als geheel. Het Engels heeft in de VS en in de wereld een enorme dominantie. Maar als de geschiedenis een indicatie is, zullen er altijd mensen in de VS zijn die geen Engels kunnen spreken – en zij zullen kleinkinderen hebben die dat wel kunnen.
Voor meer informatie
Bialystok, Ellen, and Kenji Hakuta. 1994. In Andere Woorden: The Science and Psychology of Second Language Acquisition. New York: Basic Books.
Genesee, Fred. 1987. Leren door twee talen: Studies of Immersion and Bilingual Education. Rowley, MA: Newbury House.
Hakuta, Kenji. i986. De spiegel van de taal: The Debate on Bilingualism. New York: Basic Books.
Krashen, Stephen, R. Sarcella, and M. Long (eds.) 1982. Child-Adult Differences in Second Language Acquisition. Rowley, MA: Newbury House
Zentella, Ana Celia. 1997. Growing up Bilingual: Puerto Rican Children in New York.Malden, MA: Blackwell.
FAQ by: Betty Birner
Download dit document als pdf.
Interessant in meer over dit onderwerp? Kijk dan hier voor tweetaligheid en meer boeken van LSA.