Retton, Mary Lou

Amerikaanse turnster

Mary Lou Retton kwam op het gymnastiekfront met alle levendigheid die ze kon opbrengen, en veroverde daarmee de wereld stormenderhand. Ze veranderde de manier waarop mensen dachten over een turnster, niet met de typische lichaamsbouw voor de sport. Retton was zeer gespierd, een verandering van de kleine, kleinere gymnasten die fans gewend waren te zien katapulteren van de evenwichtsbalk en slingeren rond de ongelijke liggers. Ze veranderde ook de wereld door haar uitbundigheid. Retton’s aanstekelijke glimlach veroverde de harten van mensen overal tijdens de Olympische Spelen van 1984. Het is die glimlach die mensen tot op de dag van vandaag blijft inspireren.

Inspired By Nadia

Mary Lou werd geboren als dochter van Lois en Ronnie Retton. Ze was de jongste van vijf kinderen. Opgroeien in het Retton huishouden betekende dat je zeer actief zou zijn. Alle vijf de kinderen deden aan verschillende sporten mee op elk moment. Lois beschreef haar kinderen als hyper en wilde die energie kanaliseren naar iets positiefs. Ze nam Mary Lou en haar zus Shari een keer per week mee naar de Universiteit van West Virginia voor gymnastiek. “Ik zou op vrijdagavond in mijn gympakje slapen omdat ik zo opgewonden was over de gymnastiek op zaterdagochtend,” deelde Retton met Skip Hollands waard van Texas Monthly. Haar eerste hang naar Olympisch goud kwam toen ze vier jaar oud was toen ze naar Olga Korbut keek tijdens de Olympische Spelen van 1972. Korbut was moedig en vol energie. Retton kon zich identificeren met Korbut’s geest. Retton was ook geïntrigeerd door de manier waarop Korbut emoties uitte, in de tijd dat de Koude Oorlog de meeste Russische atleten dwong geen emoties te tonen. Toen Retton zeven jaar oud was, zag ze hoe Nadia Comaneci deelnam aan de Olympische Spelen en de wereld betoverde met haar vaardigheid en kracht. Retton wist dat ze ooit op het podium wilde staan en een gouden medaille in ontvangst wilde nemen.

Retton kwam uiteindelijk op het punt dat ze de training die ze in West Virginia kreeg, ontgroeide. In 1982 vertrok ze naar Houston, Texas. Retton had Bela Karolyi ontmoet tijdens een wedstrijd in Las Vegas, Nevada, en hij moedigde haar aan om bij hem te komen trainen. Retton’s ouders waren eerst terughoudend, omdat ze vonden dat ze te jong was om weg te zijn van haar familie. Retton had veel druk nodig om hen ervan te overtuigen dat als ze niet naar Houston zou gaan, haar carrière als turnster misschien nooit tot bloei zou komen. Haar ouders besloten dat ze gelijk had, en wilden dat ze alles zou worden wat ze kon zijn.

Retton verbleef bij een familie in Houston wier dochter in hetzelfde programma zat op Karolyi’s school. Op dat moment trainde ze acht tot tien uur per dag, waardoor er weinig tijd overbleef voor schoolwerk. Retton volgde uiteindelijk correspondentiecursussen, waardoor ze haar studie kon afronden in een tempo dat overeenkwam met haar trainingsschema.

Karolyi de Beer

Karolyi stond bekend om zijn harde trainingsstijl toen hij in Roemenië was. Toen hij overliep naar de Verenigde Staten met zijn vrouw openden ze hun gymnastiekschool in Houston. Sinds hij in de Verenigde Staten was, was Karolyi aanzienlijk milder geworden. Hij was “een enthousiaste cheerleader geworden, die voortdurend bemoedigende woorden riep tijdens wedstrijden, zijn gymnasten op de rug klopte, en uitmuntendheid beloonde met grote berenknuffels. Mary Lou reageerde goed op dit soort behandeling. It psyched her up,” schreef George Sullivan in zijn biografie over Retton’s leven, getiteld Mary Lou Retton. Karolyi was gecharmeerd van Retton’s aangeboren bekwaamheid in turnen en zag de energie in haar. In het boek van Sullivan zegt hij: “Mary Lou is een kleine vulkaan op de vloer.”

Na slechts een maand van Karolyi’s voogdij won Retton de all-around titel op de Caesar’s Palace Invitational. Toen haar team naar de McDonald’s American Cup Competitie in Madison Square Garden moest, was ze nog niet hoog genoeg gerangschikt om te worden uitgenodigd. Retton ging met het team mee als invaller. Haar grote doorbraak zou komen toen een van haar teamgenoten een blessure opliep, waardoor ze niet mee kon doen. Karolyi zette Retton op de plaats van haar teamgenote. “Niet alleen won ze de wedstrijd, maar ze vestigde ook een meetrecord van 9,95 punten in het onderdeel sprong,” schreef Sullivan. Door deze overwinning kwam ze in aanmerking voor de Olympische Spelen van 1984, maar de maanden voorafgaand aan de Spelen zouden schrijnend blijken te zijn.

Olympic Visions

Nauwelijks zes weken voor de Olympische Spelen liep Retton een zware knieblessure op die een operatie noodzakelijk maakte. Haar ouders raadpleegden de meest ervaren arts die ze konden vinden, die een arthroscopische operatie uitvoerde. De operatie was minimaal invasief en zorgde ervoor dat Retton meteen kon lopen en een week later weer kon beginnen met trainen, nadat ze fysiotherapie had gevolgd om te zorgen dat de knie goed zou genezen. Tegen de tijd dat ze naar de Olympische Spelen zou gaan, was ze volledig hersteld en was ze sterker dan ooit. “In de weken voor de Olympische Spelen lag Mary Lou vaak in haar bed met haar ogen dicht en liet haar verbeelding de vrije loop. Ze visualiseerde zichzelf op elk toestel, terwijl ze haar beste routines uitvoerde en elke beweging perfect uitvoerde,” beschreef Sullivan. Retton stelde zich zelfs voor dat ze de gouden medaille zou ontvangen, terwijl ze de “Star Spangle Banner” op de achtergrond hoorde dreunen. Haar creatieve visualisatie zou profetisch blijken te zijn.

Chronologie

Mary Lou Retton

Het kwam aan op de laatste gebeurtenis. Bijna een week lang had de 16-jarige Mary Lou Retton, Amerika’s beste turnster, met de Roemeense Ecaterina Szabo gestreden om de gouden medaille in de meerkamp tijdens de Olympische Spelen van 1984 in Los Angeles. De winnares zou de titel dragen van beste vrouwelijke turnster ter wereld.

De wedstrijd was nipt en tuck geweest. Toen draaide Szabo, een solide internationale ster die zelden een fout maakte, met haar gebruikelijke glans rond de ongelijke liggers en behaalde een score van 9.90.

Nu was het Mary Lou’s beurt op het gewelf, de laatste kans voor de 4 voet 9 inch, 92 pond dynamo om het goud mee naar huis te nemen.

Terwijl Mary Lou op haar beurt wachtte, leunde haar persoonlijke coach, Bela Karolyi, over de barricade die hem scheidde van de deelnemers en overhandigde haar een stuk papier. Daarop had hij een rekensommetje gemaakt: “Scoor een 9.95 en je zult Szabo voor het goud binden. Scoor een perfecte 10 en je bent de meerkamp kampioen. Alles minder dan 9.95 betekent de tweede plaats.”

Bron: Sullivan, George. Mary Lou Retton. New York:Julian Messner, 1985.

Het optreden van het Amerikaanse damesteam op de Olympische Spelen kende een moeizame start, waarbij verschillende meisjes cruciale fouten maakten tijdens hun routines. Gelukkig zat Mary Lou Retton in hun team, die niets anders wilde accepteren dan een perfecte prestatie. Met Retton’s perfecte 10’s samen met haar teamgenote Julianne McNamara’s perfecte prestaties, waren ze in staat om de teamscore op te krikken naar medaille winnende status. Deze prestaties leidden het team naar een zilveren medaille overwinning. De Amerikaanse turnploeg had sinds 1948, toen ze brons wonnen, geen medaille meer gewonnen. De prestatie werd enigszins bezoedeld door het feit dat de Sovjet-Unie en hun bondgenoten (behalve Roemenië) de Spelen hadden geboycot.

Retton’s grootste concurrent in de meerkamp was de Roemeense Ecaterina Szabo. Ze streden elk in een rotatiecyclus, waarbij Szabo altijd als eerste optrad, zodat men hun scores kon vergelijken. Szabo deed het bijzonder goed op de evenwichtsbalk, en verdiende een prefecte 10. Retton was een beetje achter door haar routine op de ongelijke liggers, ze verdiende een schamele 9.85. Hierdoor waren zij en Szabo nek aan nek, en de spanningen liepen hoog op. Met nog een kostbare struikeling op de evenwichtsbalk, werden de kansen van Retton op goud steeds kleiner. Ze stond een fractie van een punt achter op Szabo. Karolyi, die in de fotografenzone was, juichte Retton de hele tijd toe – en op dat moment ging Retton naar haar coach om te zeggen dat ze “het ging volhouden”. Dit betekende dat ze haar laatste onderdeel, het polsstokhoogspringen, perfect zou doen om het goud te winnen. Ze wachtte in positie tot het groene licht op het scorebord knipperde. “Mary Lou hief haar rechterarm op naar het publiek, sprong toen over de baan, vloog van de springplank en vloog zo’n 15 meter ver. In de lucht combineerde ze een achterwaartse salto met een dubbele draai, haar lichaam plat gestrekt als een mes. En toen bleef ze staan en landde rechtop en rotsstil,” schrijft Sullivan in zijn verslag van het moment. Hoewel Retton met spanning wachtte op de bekendmaking van haar score, wist ze dat het een 10 zou zijn. Toen bekend werd dat ze een 10 had gekregen, rende ze naar de baan en zwaaide opgewonden naar het publiek. Retton was echter nog niet klaar, want volgens de Olympische regels moest ze nog een sprong voltooien. Dat deed ze dan ook, en om te bewijzen dat ze haar gewicht in goud waard was, maakte ze nog een perfecte 10 sprong. Karolyi zei na afloop: “Slechts weinigen hebben de kracht om als een bulldozer door te gaan om te krijgen wat ze willen en te winnen.”

Dromen komen uit

Wat Retton zich jaren geleden op zevenjarige leeftijd had voorgesteld, toen ze naar Nadia Comaneci keek, was werkelijkheid geworden. Ze had het goud gewonnen waar ze zo naar verlangd had. Naast het goud voor de meerkamp behaalde Retton ook nog een zilveren medaille op het paard, en bronzen medailles op de ongelijke liggers en de vloeroefening. Zij kwam van de Olympische Spelen van 1984 thuis met de meeste medailles die een atlete dat jaar had behaald. Na haar wedstrijd besloot Retton terug te keren naar Fairmont, want ze was al meer dan tien maanden niet meer thuis geweest en door veiligheidsredenen was er niet veel dat ze op de Spelen kon doen. Ze was van plan terug te vliegen naar Los Angeles voor de slotceremonie. Bij haar thuiskomst kreeg Retton een thuiskomst die ze in haar stoutste dromen nooit had verwacht. De stad was op de hoogte gebracht wanneer haar vliegtuig zou landen, en op het vliegveld stond een menigte mensen haar op te wachten met borden in de hand en juichend voor haar. Retton werd van de luchthaven weggebracht in een cabriolet, die naar een optocht werd gebracht die voor haar door de straten van Fairmont was geregeld. “Snel gemaakte spandoeken en borden waren door de hele stad opgehangen. Verschillende zeiden: We houden van je, Mary Lou, en Fairmont’s Gouden Meisje. Precious Gifts Come in Small Packages nog een verklaard,” zei Sullivan. Het was een mooi gezicht. Retton nam deel aan vele festiviteiten na de Olympische Spelen, waaronder een in New York met een optocht met tikkerband. Ze zei dat het niets was vergeleken met de viering die door haar woonplaats werd georganiseerd.

Retton realiseerde zich niet wat een beroemdheid ze was geworden. Iedereen wist wie ze was en was verliefd geworden op haar aanstekelijke lach. Retton werd gevraagd voor een overvloed aan televisie-optredens, waaronder de Tonight Show, waar ze opgewonden babbelde met Joan Rivers, die op dat moment inviel voor Johnny Carson. “Ze veroverde het hart van een natie met haar pit en een glimlach met een hoog vermogen,” rapporteert Steve Wieberg voor USA Today. Retton kon nergens heen zonder herkend te worden. Ze probeerde zich te vermommen door een zonnebril te dragen, maar als je een 4 ‘9 “dynamo bent, is het nauwelijks een vermomming. Elk meisje in Amerika wilde net als Retton zijn om haar “winnende combinatie van kracht en persoonlijkheid,” zoals overgebracht in Teen Magazine te hebben. In hetzelfde artikel zei Retton: “Ik dacht dat ik naar de Olympische Spelen zou gaan, mijn best zou doen, zou zien wat er zou gebeuren en dan terug zou gaan naar het normale leven. Maar het werkte niet op die manier.”

Awards and Accomplishments

Retton trainde nog twee jaar bij Karolyi, Ze won een derde McDonald’s American Cup-wedstrijd, iets wat nog niemand eerder had gedaan. Over haar prestaties verklaarde ze: “Je moet toewijding hebben. En je moet de juiste begeleiding krijgen.” Ze vervolgde met het uiten van haar dankbaarheid aan Karolyi voor zijn aandeel in haar succes, en zei: “Ik had het niet zonder hem kunnen doen.” Karolyi heeft ook niets dan goeds te zeggen over Retton: “Ik heb 25 jaar lesgegeven in turnen en veel wereld- en olympische kampioenen gehad, maar ik heb nog nooit iemand gecoacht die positiever en meer toegewijd was dan dit kleine meisje.” Retton gaf het compliment aan Karolyi terug: “Hij gaf me een zelfvertrouwen dat ik zonder hem nooit zou hebben gehad.” Ze trok zich terug uit full-time gymnastiek in 1986, maar is close gebleven met Karolyi.

Voordat Retton met full-time gymnastiek stopte was ze al betrokken geraakt bij het doen van diverse vermeldingen voor diverse producten. De meest opvallende was Wheaties, omdat ze de eerste vrouw was die de beruchte doos sierde. Retton ging door met haar reclamecampagnes terwijl ze naar de Universiteit van Texas ging. Daar ontmoette ze haar echtgenoot, Shannon Kelley. Kelley en Retton trouwden in december 1990. Kelley zei: “Ik weet dat het als een sprookje klinkt, maar toen ik Mary Lou voor het eerst op televisie zag, vertelde ik mijn moeder dat ik het vreemde gevoel had dat ik haar op een dag zou ontmoeten en dat we zouden trouwen.” Het was pas tien maanden later dat de wielen in beweging kwamen om hen samen te brengen. Retton is nu moeder van drie kinderen en houdt motiverende toespraken in het hele land. “Retton’s levendigheid blijft een adembenemend fenomeen,” zei Hollandsworth. Retton schreef in 2000 een inspirerend boek over haar methoden voor geluk. “Wat ik mijn hele leven heb gedaan, van meedoen aan de Olympische Spelen tot trouwen en moeder worden, is trainen voor mijn eigen persoonlijke geluk. Wat ik nu wil doen is mijn formule voor geluk delen,” legde ze uit aan Janice Lloyd van USA Today. In het boek, legt ze uit, “vertel ik mensen hoe ze hun comfortzone kunnen verlaten en de uitdagingen van het leven kunnen aangaan.” Zij en echtgenoot Shannon dienden een voorstel in voor een programma genaamd Mary Lou’s Flip Flop Shop dat nu te zien is op FamilyNet, evenals op verschillende andere netwerken. Ze legde uit: “Mijn show zal een basis creëren voor kinderen – hen de waarden van eerlijkheid en respect bijbrengen. We zullen opvoeden en vermaken door het gebruik van fysieke beweging. Dit wordt een interactief programma dat zowel educatief als leuk zal zijn.”

Mary Lou Retton heeft de wereld laten zien dat het mogelijk is om ergens naar te streven en met toewijding en een geweldige instelling je dromen te verwezenlijken. Ze heeft mensen laten inzien dat men echt gelukkig kan zijn door simpelweg de beste persoon te zijn die ieder individu wil zijn. Retton wil dat iedereen in staat is om het geluk te bereiken dat zij heeft. Ze zei: “Ik lach omdat ik echt, fundamenteel gelukkig ben” Die grote glimlach aan de buitenkant komt van een plek diep in mij – en ik wil dat anderen weten hoe ze die plek in zichzelf kunnen vinden”. Retton blijft mensen inspireren, maakt publieke optredens, en doet haar show voor kinderen. Sullivan vat de toekomst van Retton het beste samen: “Mary Lou zal overleven. Haar mooie gezicht en winnende glimlach, haar charme, haar vrolijke, opgewekte materie zal nog jaren voor ons te zien zijn.”

CONTACTINFORMATIE

Adres: Mary Lou Retton, c/o Washington Speakers Bureau, 1663 Prince Street, Alexandria, VA 22314. Telefoon: (703) 684-0555.

SELECTED WRITINGS BY RETTON:

(Met Bela Karolyi en John Powers) Mary Lou: Het creëren van een Olympisch kampioen. McGraw-Hill Book Company, 1986.

(Met David Bender) Gateways to Happiness: 7 manieren voor een vrediger, welvarender, bevredigender leven. New York: Broadway Books, 2000.

VOORIGE INFORMATIE

Books

“Mary Lou Retton.” Hedendaagse Nieuwsmakers 1985. Issue Cumulation. Gale Research, 1986.

“Mary Lou Retton.” Grote Vrouwen in de Sport. Visible Ink Press, 1996.

Sullivan, George. Mary Lou Retton. New York: Julian Messner, 1985.

Woolum, Janet. Outstanding Women Athletes: Who They Are and How They Influenced Sports In America. Vol.1. “Chapter 3, Outstanding Women Athletes Who Influenced American Sports: Mary Lou Retton.” Oryx Press, 1992.

Woolum, Janet. Outstanding Women Athletes: Who They Are and How They Influenced Sports In America. Vol.1. “Hoofdstuk 3, Outstanding Women Athletes Who Influenced American Sports: Olga Korbut.” Oryx Press, 1992.

Periodicals

Becker, Debbie. “Retton flipt nog steeds over haar heldendaden van ’84.” USA Today, (23 juli 1996): 06E.

Calkins, Laurel Brubaker. “’10’Again.” People, (15 juli 1996): 65-71.

Hersch, Hank. “Beaming Again.” Sports Illustrated, (27 oktober, 1992): 13.

Hollandsworth, Skip. “Change of Routine.” Texas Monthly, (September 2000): 130.

Huzinec, Mary. “Passages.” People, (28 november 1994): 148.

Lloyd, Janice. “Retton’s ‘Gateways’ Provide Her Balance Olympic Gymnast Discusses Her Life Since 1984 Gold.” USA Today, (6 april 2000): 03F.

“Mary Lou Retton: Life After the Olympics.” Teen Magazine, (mei 1985): 94.

Montville, Leigh. “Return of the Pixies Olympisch kampioene Olga Korbut en Mary Lou Retton toonden dat ze nog steeds veel van hun oude magie hebben tijdens een achtsteden tournee die het publiek verblijdt. Sports Illustrated, (27 november 1989): 34.

Torpy, Bill en Beth Warren. “Salt Lake City 2002: Gymnastieklegende glijdt van glorie naar vernedering.” Atlanta Journal and Constitution, (10 februari 2002): A1.

“Up Front: Mary Lou Retton zwelgt in Texas in Houston de voormalige Olympische gaat de hele negen meter – van tule – als ze springt in het grote evenement, grijnzend zoals gewoonlijk. ” People. (14 januari 1991): 50.

Weiner, Jay. “Waar zijn ze nu? De Tsjernobyl-ramp veranderde Korbut’s leven en haar locatie.” Minneapolis Star Tribune. (1 augustus 1996): 02S.

Wieberg, Steve. “Retton Reflects on Her Decade of Fame.” USA Today, (3 augustus 1994): 02.

Other

“Mary Lou Retton.” http://www.ighof.com/honorees_marylou.html (6 januari 2003).

“Mary Lou Retton has Three More Reasons to Smile.” Business Wire (7 maart 2000).

“Olga Korbut.” http://www.olgakorbut.com/biogr.htm (6 januari 2003).

Reed, Susan. “Update: Golden Girl Olympische turnster Mary Lou Retton brengt nog een Perfect 10: haar eerste kind.” Anne Maier in Houston (5 januari 2003).

Schets door Barbra J Smerz