Waarom we domme of irrationele dingen doen: 10 Briljante Sociale Psychologie Experimenten

Tien van de meest invloedrijke sociale psychologie experimenten.

“Ik ben voornamelijk geïnteresseerd in hoe en waarom gewone mensen ongewone dingen doen, dingen die vreemd lijken aan hun natuur.

Waarom doen goede mensen soms slechte dingen?

Waarom doen slimme mensen soms domme of irrationele dingen?” -Philip Zimbardo

Net als de eminente sociaal psycholoog professor Philip Zimbardo (auteur van The Lucifer Effect: Understanding How Good People Turn Evil), ben ik ook geobsedeerd door de vraag waarom we domme of irrationele dingen doen.

Het antwoord is heel vaak vanwege andere mensen – iets wat sociaal psychologen uitvoerig hebben aangetoond.

De afgelopen maanden heb ik 10 van de meest invloedrijke experimenten uit de sociale psychologie beschreven.

Elk experiment vertelt een uniek, inzichtelijk verhaal dat relevant is voor al onze levens, elke dag.

Het Halo-effect: When Your Own Mind is a Mystery

Het ‘halo-effect’ is een klassiek sociaal-psychologisch experiment. Het is het idee dat globale evaluaties over een persoon (b.v. zij is sympathiek) overvloeien in oordelen over hun specifieke eigenschappen (b.v. zij is intelligent). Hollywoodsterren demonstreren het halo-effect perfect. Omdat ze vaak aantrekkelijk en sympathiek zijn, gaan we er van nature van uit dat ze ook intelligent en vriendelijk zijn, een goed beoordelingsvermogen hebben, enzovoort.

” Lees verder over het halo-effect -“

Hoe en waarom we tegen onszelf liegen: Cognitieve dissonantie

Het baanbrekende sociaal psychologische experiment van Festinger en Carlsmith (1959) geeft een centraal inzicht in de verhalen die we onszelf vertellen over waarom we denken en ons gedragen zoals we doen. Het experiment zit vol ingenieus bedrog, dus de beste manier om het te begrijpen is je voor te stellen dat je eraan deelneemt. Dus leun achterover, ontspan en reis terug. Het is 1959 en je bent een student aan de Stanford Universiteit…

” Lees verder over cognitieve dissonantie -“

War, Peace and the Role of Power in Sherif’s Robbers Cave Experiment

Het Robbers Cave experiment, een klassiek sociaal psychologisch experiment, heeft tenminste één verborgen verhaal. Het bekende verhaal ontstond in de decennia na het experiment toen schrijvers van leerboeken een bepaalde hervertelling overnamen. Door herhaling accepteerden mensen dit verhaal al snel als de werkelijkheid, vergetend dat het slechts één versie van de gebeurtenissen is, één interpretatie van een complexe reeks studies.

” Lees verder over Sherif’s Robbers Cave experiment -“

Our Dark Hearts: The Stanford Prison Experiment

Het beroemde ‘Stanford Prison Experiment’ pleit sterk voor de kracht van de situatie bij het bepalen van menselijk gedrag. Niet alleen dat, maar dit experiment heeft ook een roman, twee films, talloze tv-programma’s, re-enactments en zelfs een band geïnspireerd.

” Lees verder over Zimbardo’s Stanford gevangenis experiment -“

Just Following Orders? Stanley Milgram’s Gehoorzaamheidsexperiment

Welk sociaal psychologisch experiment zou zo krachtig kunnen zijn dat alleen al meedoen je kijk op jezelf en de menselijke natuur zou kunnen veranderen? Welke experimentele procedure zou sommige mensen tot overvloedig zweten en beven kunnen aanzetten, waardoor 10% extreem overstuur zou raken, terwijl anderen in onverklaarbaar hysterisch gelach zouden uitbarsten?

” Lees verder over Milgram’s gehoorzaamheidsstudies -“

Waarom we allemaal slecht zijn als intuïtieve psychologen: The False Consensus Bias

Veel mensen denken van nature dat ze goede ‘intuïtieve psychologen’ zijn, omdat ze denken dat het relatief eenvoudig is om de houding en het gedrag van andere mensen te voorspellen. We hebben allemaal informatie opgebouwd uit talloze eerdere ervaringen, zowel met onszelf als met anderen, dus dan moeten we toch wel een goed inzicht hebben? Geen geluk.

” Lees verder over de valse consensusvooringenomenheid -“

Waarom groepen en vooroordelen zich zo gemakkelijk vormen: Sociale Identiteitstheorie

Het gedrag van mensen in groepen is fascinerend en vaak verontrustend. Zodra mensen in groepen zijn samengepakt, beginnen we vreemde dingen te doen: andere leden van onze groep kopiëren, leden van de eigen groep bevoordelen boven anderen, een leider zoeken om te aanbidden en andere groepen bestrijden.

” Lees verder over waarom groepen en vooroordelen zich zo gemakkelijk vormen -“

Hoe voorkom je een miskoop: Don’t Threaten

Onderhandelen is een van die activiteiten waar we ons vaak mee bezighouden zonder dat we ons dat helemaal realiseren. Het gebeurt niet alleen in de directiekamer, of wanneer we onze baas om een loonsverhoging vragen of beneden op de markt, het gebeurt elke keer als we met iemand tot een overeenkomst willen komen. Deze overeenkomst kan zo eenvoudig zijn als het kiezen van een restaurant met een vriend, of beslissen naar welke TV-zender te kijken. Aan de andere kant van de schaal kan onderhandelen het lot van naties beïnvloeden.

” Lees verder over hoe communicatie en bedreigingen onderhandelen beïnvloeden -“

Waarom we anderen niet helpen: Bystander Apathy

In de sociale psychologie is het ‘bystander effect’ de verrassende bevinding dat alleen al de aanwezigheid van andere mensen ons eigen helpende gedrag in een noodsituatie afremt. John Darley en Bibb Latane werden geïnspireerd om het helpende gedrag in noodsituaties te onderzoeken na de moord op Kitty Genovese in 1964.

” Lees verder over de apathie van omstanders -“

I Can’t Believe My Eyes: Conforming to the Norm

We weten allemaal dat mensen van nature geboren conformisten zijn – we kopiëren elkaars kledingstijl, manier van praten en houding, vaak zonder erbij na te denken. Maar hoe ver gaat deze conformiteit precies? Denk je dat het mogelijk is dat je ondubbelzinnige informatie van je eigen zintuigen zou ontkennen alleen maar om je te conformeren aan andere mensen?

” Lees verder over Asch’s klassieke conformiteitsstudie -“