Genetisch: Genitale herpes

Definitie
Beschrijving
Demografie
Oorzaken en Symptomen
Diagnose
Behandeling
Prognose
Preventie
De Toekomst
Voor meer informatie

Definitie

Genitale herpes is een seksueel overdraagbare aandoening (SOA) veroorzaakt door een virusgroep die ook koortslip in de mond kan veroorzaken. Het is besmettelijk en kan worden verspreid door dragers-personen die besmet zijn met het virus, maar geen symptomen van de ziekte hebben. Maar liefst 80-90 procent van de mensen die besmet zijn met het herpesvirus zijn asymptomatische dragers.

Beschrijving

Genitale herpes is een seksueel overdraagbare virusinfectie waarvan het meest opvallende symptoom blaasjes of open zweertjes op de huid van de geslachtsdelen zijn. Het wordt veroorzaakt door het herpes simplex virus (HSV), dat twee vormen heeft, bekend als HSV-1 en HSV-2. HSV-1 is bij veel mensen bekend als het virus dat koortslip aan de buitenkant van de mond veroorzaakt; het is ook verantwoordelijk voor sommige gevallen van genitale herpes. HSV-2 veroorzaakt de meeste gevallen van genitale herpes; het wordt verspreid door mond-op-genitaal of genitaal-op-genitaal contact. HSV wordt uitgescheiden van zichtbare zweren, blaasjes, of een uitslag tijdens uitbraken van genitale herpes, maar kan ook worden uitgescheiden van het getroffen gebied tussen uitbraken van symptomen.

HSV kan worden overgedragen, zelfs als de besmette persoon geen symptomen heeft; met andere woorden, een seksuele partner zonder duidelijke genitale zweren of blaasjes kan de ziekte nog steeds overdragen. Mensen zonder merkbare symptomen kunnen eigenlijk meer bijdragen aan de verspreiding van genitale herpes dan mensen met actieve zweren.

Meer dan sommige andere seksueel overdraagbare aandoeningen (SOA’s), kan herpes een bron van ernstige emotionele ellende zijn voor mensen die ermee besmet zijn. Deze gevoelens – met name angst voor afwijzing – zijn grotendeels gerelateerd aan het feit dat in tegenstelling tot dergelijke SOA’s als chlamydia en gonorroe, genitale herpes momenteel geen permanente genezing heeft. Dit betekent dat iedereen die een seksuele relatie heeft met een besmette persoon een zeker risico loopt om zelf besmet te raken, zelfs als de partner behandeld wordt voor HSV-infectie. Sommige mensen kiezen er wel voor om relaties met besmette partners te beëindigen in plaats van dit risico te lopen.

Demografie

Genitale herpes is een zeer veel voorkomende infectie onder seksueel actieve volwassenen over de hele wereld. Het percentage is de afgelopen jaren in de meeste ontwikkelde landen gestegen, hoewel het in de Verenigde Staten onlangs is gedaald. Volgens de Centers for Disease Control and Prevention (CDC) zijn er tussen de 45 en 50 miljoen mensen besmet in de Verenigde Staten, met naar schatting een miljoen nieuwe infecties per jaar. Ongeveer één op de vijf seksueel actieve adolescenten en volwassenen is besmet met HSV. Vrouwen hebben ongeveer twee keer zoveel kans om besmet te raken met herpes door seks te hebben met mannen dan mannen zijn om de infectie van een vrouw te krijgen.

Sommige groepen mensen lopen meer risico dan anderen om besmet te raken met genitale herpes. Hoogrisicogroepen in de Verenigde Staten zijn:

• Jongvolwassenen van beide geslachten.
• Mensen die onbeschermde seks hebben of geen barrièremethoden van geboortebeperking gebruiken (condooms of pessariums).
• Homoseksuele mannen, met name degenen die HIV-positief zijn of drugs of alcohol misbruiken.
• Mensen die in grote steden wonen.
• Mensen met een laag inkomen of weinig opleiding.
• Mensen die cocaïne gebruiken.
• Mensen die een groot aantal seksuele partners hebben.

Oorzaken en verschijnselen

Genitale herpes wordt veroorzaakt door het herpes simplex virus (HSV). Het kan worden veroorzaakt door HSV-1, dat ook koortslip rond de mond veroorzaakt, of voornamelijk door HSV-2. Mensen die nog nooit een koortslip hebben gehad, kunnen een prodroom hebben, of een periode waarin ze enkele waarschuwingssymptomen van de ziekte hebben. Het prodroom van genitale herpes kan worden gekenmerkt door griepachtige symptomen, waaronder gebrek aan eetlust, koorts en een algemeen onwel gevoel. Sommige mensen voelen enkele dagen later pijn, jeuk, branderigheid of een tintelend gevoel in de gebieden waar de blaasjes van herpes uitbarsten.

Hoewel genitale herpes meestal wordt overgedragen door mond-op-huidcontact of seksuele activiteit, kan het ook worden overgedragen door een zwangere vrouw op haar baby tijdens de bevalling. Als een vrouw aan het einde van haar zwangerschap actieve genitale herpes heeft, wordt de baby meestal via een keizersnede ter wereld gebracht. Gelukkig komt besmetting van een baby door een vrouw met herpesinfectie zelden voor. Er zijn ook gevallen bekend van HSV-overdracht door huid-op-huidcontact bij sporten als worstelen of rugby.

Na de prodromale periode, merken besmette mensen van beide geslachten vaak herhaalde uitbarstingen van kleine pijnlijke blaasjes (tussen een kwart en een half in grootte) gevuld met helder geelachtig vocht op de genitaliën, rond het rectum, of op nabijgelegen delen van de huid. De blaasjes komen meestal in clusters of zwermen voor. De blaasjes breken vervolgens af, waardoor ondiepe open zweertjes ontstaan die zeer pijnlijk zijn. Deze zweren korsten uiteindelijk af en genezen langzaam in een periode van twee tot vier weken. De lymfeklieren van de patiënt kunnen ook pijnlijk en gezwollen worden. Zowel mannen als vrouwen kunnen pijn ervaren bij het plassen, en vrouwen kunnen een vaginale afscheiding opmerken.

Zelfzorg voor genitale herpes

Mensen bij wie genitale herpes is vastgesteld, kunnen sommige symptomen van een uitbraak verlichten door de volgende zelfzorgmaatregelen:

• Seksueel contact met anderen vermijden totdat de zweertjes zijn genezen.
• De zweertjes koel, schoon en droog houden.
• Handen wassen na elk contact met de zweertjes.
• Veilig vrijen.
• Loszittende en comfortabele katoenen kleding dragen; strakke kleding en synthetische stoffen kunnen de zweertjes irriteren.
• Het gebruik van sterk geparfumeerde of antibacteriële zepen, badgels of producten voor de vrouwelijke hygiëne vermijden.
• Het nemen van aspirine, Motrin, Advil, of Tylenol tegen pijn of koorts.

Nadat een persoon is geïnfecteerd met HSV, verbergt het virus zich in zenuwcellen, waardoor het moeilijk is voor het immuunsysteem om het te vinden en te vernietigen. Het virus blijft in het lichaam, zodat de symptomen op elk moment opnieuw kunnen optreden. Recidieven van genitale herpes kunnen door een aantal factoren worden uitgelokt. De meest voorkomende triggers zijn echter emotionele stress; menstruatie (bij vrouwen); onvoldoende slaap en vermoeidheid; een andere ziekte; een chirurgische ingreep; en irritatie van de huid door kleding of sportuitrusting.

Diagnose

De diagnose van genitale herpes wordt vaak uitgesteld, vooral als de persoon slechts milde symptomen heeft gehad die kunnen worden verward met die van een andere ziekte. Herpes kan worden opgespoord met een bloedtest of door een laboratoriumkweek gemaakt van vocht of een weefselschraapsel van een blaar of zweer. Een weefselkweek heeft meestal enkele dagen nodig om resultaat te geven.

Veel mensen die wel symptomen van genitale herpes hebben, zijn ook besmet met HIV, gonorroe, syfilis, of andere SOA’s. Het is nu gebruikelijk voor artsen om patiënten te testen op deze andere ziekten om er zeker van te zijn welke ziekte de symptomen van de patiënt veroorzaakt en dat alle aanwezige SOA’s worden behandeld.

Behandeling

Behandeling voor genitale herpes bestaat uit een van de verschillende antivirale medicijnen die via de mond worden ingenomen om het risico op herval te verlagen, om het risico op verspreiding van herpes te verlagen, en om zweren en blaren sneller te laten genezen. De meest voorgeschreven medicijnen tegen herpes zijn Valtrex, Famvir en Zovirax. Deze medicijnen genezen de ziekte echter niet. Ze worden meestal voorgeschreven voor een periode van zeven tot tien dagen voor de eerste uitbraak en vijf dagen voor recidieven; patiënten die frequente uitbraken hebben, kunnen deze echter alleen onder controle krijgen door elke dag een antiviraal geneesmiddel te nemen.

Prognose

Er is geen genezing voor genitale herpes. Hoewel de meerderheid van de besmette personen nooit merkbare symptomen zal hebben, kunnen degenen die dat wel hebben terugkerende uitbraken hebben tot veertig jaar na de eerste infectie. Vijfentachtig procent van de mensen met symptomatische genitale herpes heeft recidieven, soms wel zes tot tien per jaar. Terugkerende herpesinfecties bij mannen zijn over het algemeen milder en van kortere duur dan die bij vrouwen.

Preventie

Genitale herpes kan op verschillende manieren worden voorkomen:

• Het zich onthouden van geslachtsgemeenschap of het beperken van geslachtsgemeenschap tot één partner die vrij is van seksueel overdraagbare aandoeningen.
• Geen seks hebben met partners met een hoog risico.
• Besmette personen mogen helemaal geen seks hebben als ze ergens op het lichaam of in de mond blaasjes of zweertjes hebben. Zelfs het gebruik van een condoom voorkomt de verspreiding van herpes niet wanneer iemand genitale zweertjes of blaasjes heeft, omdat niet alle zweertjes door het condoom bedekt zullen worden.
• Het gebruik van latex condooms elke keer tijdens de seks wanneer zweertjes of blaasjes niet aanwezig zijn.
• Het gebruik van drugs (met name cocaïne) en alcohol vermijden, die een goed beoordelingsvermogen kunnen belemmeren.
• Het laten testen of behandelen van seksuele partners op herpes alvorens seksuele relaties te hebben.

De toekomst

Het aantal nieuwe herpesinfecties zal waarschijnlijk wereldwijd blijven stijgen, al was het maar omdat de meerderheid van de besmette personen drager is in plaats van duidelijke symptomen van de ziekte te hebben. Een mogelijke behandeling die het risico van symptomatische herpes bij vrouwen zou kunnen verminderen, is een vaccin tegen HSV-2 genaamd Herpevac, dat vanaf 2008 werd getest door het National Institutes of Health (NIH). Resultaten tot nu toe wijzen erop dat het vaccin niet iedereen zou helpen; het voorkomt geen genitale herpes bij mannen, en het werkt alleen bij vrouwen die nooit zijn blootgesteld aan HSV-1. Het gedeeltelijke succes van Herpevac moedigt onderzoekers echter wel aan om verder te werken aan vaccins tegen genitale herpes.

ZIE OOK AIDS; Chlamydia; Koortslip; Gonorroe; Syfilis

WOORDEN OM TE WETEN

Draagster: Een persoon die besmet is met een ziekte en deze kan verspreiden naar anderen, maar die geen symptomen van de ziekte heeft.

Prodroom: Een periode vóór de acute fase van een ziekte waarin de patiënt enkele kenmerkende waarschuwingsverschijnselen heeft.

Voor meer informatie

BOOKS

Marr, Lisa. Seksueel Overdraagbare Aandoeningen: A Physician Tells You What You Need to Know. 2ndded.Baltimore, MD: Johns Hopkins University Press, 2007.

Saulmon, Greg. Genitale herpes. New York: Rosen Publishing Group, 2006.

WEB SITES

American Social Health Association (ASHA). Herpes Resource Center. Online beschikbaar op http://www.ashastd.org/herpes/herpes_learn_questions.cfm (bekeken op 4 juni 2008).

Centers for Disease Control and Prevention. (CDC). Genitale herpes. Online beschikbaar op http://www.cdc.gov/std/Herpes/default.htm (bekeken op 4 juni 2008).

Mayo Clinic. Herpes, Genitale. Online beschikbaar op http://www.mayoclinic.com/health/genital-herpes/DS00179 (bekeken op 4 juni 2008).

National Institute of Allergy and Infectious Diseases (NIAID). Genitale Herpes. Online beschikbaar op http://www3.niaid.nih.gov/healthscience/healthtopics/genital_herpes/default.htm (bekeken op 4 juni 2008).

Nemours Foundation. Genital Herpes. Online beschikbaar op http://www.kidshealth.org/parent/infections/std/herpes.html (bekeken op 4 juni 2008).