Veel ouders klagen over problemen bij het omgaan met aanhankelijke kinderen – of het nu gaat om een baby die huilt telkens wanneer de ouder uit het zicht is, een peuter die zich bij sociale gelegenheden aan de benen van de ouder vastklampt, of een kind op de basisschool dat niet wil dat zijn ouders zonder hem uit eten gaan.
“Kleverigheid” verwijst naar een kind dat een sterke emotionele of gedragsreactie heeft op het gescheiden zijn van hun ouder.
Kinderen kunnen kleverig gedrag vertonen in elk stadium tot laat op de basisschool. Zuigelingen kunnen huilen om hun ouders te laten weten dat ze het niet leuk vinden om van hun ouders gescheiden te zijn. Peuters of oudere kinderen kunnen huilen, zich aan hen vastklampen of zelfs helemaal instorten als hun ouder bij hen weggaat.
In de meeste gevallen zijn deze reacties volkomen normaal. Ouders kunnen hun kinderen helpen door perioden van aanhankelijkheid heen te komen door de gevoelens die bij dit gedrag horen te erkennen en te accepteren.
Waarom worden kinderen aanhankelijk?
Een kind kan aanhankelijk gedrag vertonen als gevolg van een angst om weg te zijn van zijn ouders (verlatingsangst) of als gevolg van angst voor vreemden, waarbij de angst meer gaat over het in de buurt zijn van mensen die het kind niet kent.
Kinderen ontwikkelen ook van jongs af aan hun zelfgevoel en een eigen wil – het gezonde verlangen om zichzelf te uiten en invloed uit te oefenen op hun wereld. Soms komt aanhankelijk gedrag dus niet doordat kinderen echt bang zijn om door een ouder te worden verlaten, maar doordat ze een sterk verlangen uiten dat hun ouder blijft.
En kinderen zijn sociaal en biologisch geprogrammeerd om zich sterk aan hun ouders te hechten. Ouders vormen meestal een veilige, liefdevolle basis van waaruit kinderen de wereld kunnen verkennen en onafhankelijkheid kunnen ontwikkelen.
Knuffelgedrag kan intenser worden op bepaalde momenten in de ontwikkeling wanneer kinderen hun pas verworven onafhankelijkheid uittesten, zoals wanneer ze leren lopen, of tijdens overgangen zoals het begin van de peuterschool, de kleuterschool of de basisschool.
Kinderlijk gedrag komt minder vaak voor naarmate kinderen ouder worden, maar kan nog steeds aanwezig zijn bij kinderen in de lagere-schoolleeftijd.
De mate van aanhankelijkheid van een kind en de manier waarop dit tot uiting komt, kunnen worden beïnvloed door:
-
het temperament van het kind: sommige kinderen zijn sociaal verlegen of introvert; andere zijn reactief en ervaren emoties intens
-
belangrijke gebeurtenissen of veranderingen in het gezin van het kind, zoals de geboorte van een nieuw broertje of zusje, de start van een nieuwe school of een verhuizing – het is normaal dat kinderen zich meer aan hun ouders hechten terwijl ze aan de verandering wennen
-
andere gezinsfactoren, zoals de scheiding of echtscheiding van de ouders, stress bij de ouders of problemen met de geestelijke gezondheid. Kinderen kunnen erg gevoelig zijn voor veranderingen bij hun ouders, dus als een ouder een moeilijke tijd doormaakt, kan het kind aanhankelijk worden of ander uitdagend gedrag gaan vertonen.
Hoe kunt u uw kind helpen?
Zorg voor een veilige basis
Veel kinderen zijn aanhankelijk in een nieuwe situatie of bij nieuwe mensen. Dit is passend in de ontwikkeling en heeft een evolutionair voordeel, omdat kinderen minder snel zelf op de vlucht slaan in potentieel gevaarlijke situaties.
Maar het is ook belangrijk voor kinderen om te leren los te komen van hun ouders en vertrouwen te krijgen in hun eigen kunnen.
Parenten kunnen kinderen helpen te wennen aan een nieuwe situatie door hen er doorheen te steunen. Als een kind bijvoorbeeld naar een nieuwe kinderopvang gaat, kan het helpen dat de ouder wat tijd met het kind doorbrengt, zodat het kind kan wennen aan de nieuwe omgeving met zijn vertrouwde ouder in de buurt.
De gevoelens van je kind erkennen
Als kinderen aanhankelijk zijn, geven ze daarmee hun gevoelens aan. Verzet tegen de aanhankelijkheid helpt meestal niet, want de gevoelens van kinderen zullen niet verdwijnen als ze worden genegeerd of gebagatelliseerd.
In plaats daarvan toont onderzoek aan dat het belangrijk is om de gevoelens van kinderen te erkennen, te labelen en te normaliseren.
Parenten kunnen bang zijn dat praten over de gevoelens van hun kind de situatie erger zal maken, maar dit is zelden het geval. Praten over gevoelens helpt kinderen meestal om ze los te laten, door kinderen te helpen hun emoties te reguleren.
Dit zal gebeuren in de eigen tijd van het kind, wat kan betekenen dat het een driftbui accepteert bij de scheiding, of aanhankelijk gedrag bij een sociale gebeurtenis, totdat het kind zich aanpast.
Model rustig vertrouwen
Parenten zijn belangrijke rolmodellen voor kinderen, wat betekent dat ze het werkende voorbeeld van hun kind worden van hoe te reageren op bepaalde situaties. De manier waarop ouders reageren op het aanhankelijke gedrag van hun kind kan bepalen hoe kinderen zich voelen over een bepaalde situatie.
Als een kind bijvoorbeeld aanhankelijk is als het naar de basisschool gaat en zijn ouder reageert met veel bezorgdheid en angst, kan het kind onzeker zijn of de nieuwe omgeving wel veilig is. Maar als de ouder een rustig vertrouwen in zijn kind toont en laat zien dat het de scheiding en/of de nieuwe situatie aankan, zal het kind zich waarschijnlijk ook meer op zijn gemak voelen.
Bespreek het plan van tevoren
Mensen zijn bang voor het onbekende, dus met kinderen praten over een aanstaande verandering of gevreesde situatie zal hen helpen ermee om te gaan.
Zo zou het bijvoorbeeld helpen om, voordat je naar de dokter gaat, te praten over hoe je je voorbereidt (wat je meeneemt, hoe je er komt, waar de dokter is), wat er kan gebeuren als je aankomt (melden bij de receptie, in de wachtkamer zitten met andere patiënten), en wat er kan gebeuren tijdens het bezoek (waar je met de dokter over praat, of de dokter het kind misschien moet aanraken).
Zelfs als u over toekomstige gebeurtenissen praat, is het belangrijk om gevoelens te erkennen en kalm vertrouwen uit te stralen.
Maar wat als mijn kind gewoon te aanhankelijk is?
Er zijn een paar factoren die u in overweging moet nemen bij het beoordelen of het aanhankelijke gedrag van een kind zorgwekkend is.
Ten eerste, kijk naar de context. Heeft het kind te maken met een belangrijke verandering in zijn leven, een nieuwe omgeving of nieuwe mensen? Sommige kinderen zijn bijzonder gevoelig voor verandering en kunnen een aantal weken (of maanden) nodig hebben om zich aan te passen. Het kan dus nodig zijn het kind wat extra steun te geven om de overgang te doorstaan.
Ten tweede, kijk naar de intensiteit van het gedrag. Verstoort het aanhankelijke gedrag het gewone leven van het kind? Belemmert het bijvoorbeeld hun vermogen om naar de kleuterschool of school te gaan, of veroorzaakt het uw kind (en de ouders) aanzienlijke overstuur en stress?
Derde, overweeg het tijdsbestek. Als het gedrag dagelijks voorkomt, langer dan vier weken duurt en het leven van het kind belemmert, kan het nuttig zijn een deskundige te raadplegen, zoals een huisarts, kinderarts, psycholoog of schoolbegeleider.