Een saprofyt of saprotroof is een organisme dat zijn energie haalt uit dood en rottend organisch materiaal. Dit kunnen rottende stukken van planten of dieren zijn. Dit betekent dat saprofyten heterotrofen zijn. Zij zijn consumenten in de voedselketen.
Dit is de typische levenswijze van schimmels. Sommige schimmels zijn parasieten op levende organismen, maar de meeste zijn saprofyten. Veel bacteriën en protozoa zijn ook saprofyten. Het meeste dode organische materiaal wordt uiteindelijk afgebroken en gebruikt door bacteriën en schimmels. Slijmzwammen zijn ook saprofyten, en ze consumeren ook bacteriën. Voorbeelden van saprofyten zijn kaas- en gistschimmels. De term “saprofyt” verwijst specifiek naar schimmel- en bacteriële saprotrofen; dierlijke saprotrofen staan bekend als saprozoieten.
In plaats van saprofyt kunnen ook andere termen worden gebruikt, zoals “saprotroof” of “saprobe”. Strikt genomen betekent -phyte ‘plant’. Het probleem is dat embryofyten (landplanten) geen echte saprotrofen zijn, en dat bacteriën en schimmels niet langer als planten worden beschouwd. Niettemin is saprofyt zo’n bekende term dat de meeste schrijvers hem blijven gebruiken.